ارزیابی کیفیت دانشگاه‌های ایران از بعد اجتماعی - فرهنگی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1400، صفحه 220-193   

نوع مقاله: پژوهشی- کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.71522.1057

نویسنده

عاطفه ریگی^*

دکتری برنامه‌ریزی توسعۀ آموزش عالی، مدرس گروه علوم تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

 
پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی پدیدارشناسانه است که با هدف ارزیابی کیفیت دانشگاه‌های ایران از بعد اجتماعی-فرهنگی انجام شد. مشارکت‌کنندگان در این مطالعه 21 نفر از دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کردستان، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه تهران و دانشگاه سیستان و بلوچستان بودند که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند و با آن‌ها مصاحبه شد. همچنین اعتبار و روایی داده­ها با استفاده از روش بازبینی مشارکت‌­کنندگان در پژوهش ارزیابی شد. دادهﻫﺎی حاصل نیز ﺑا استفاده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ محتوای استقرایی براساس پارادایم تفسیری-برساختی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که این مؤسسات کیفیت مناسبی در حوزه اجتماعی-فرهنگی ندارند و مشکلات اجتماعی- فرهنگی دانشگاه‌ها با دو عامل در ارتباط است که عبارت‌اند از: عوامل سازمانی (کم‌توجهی به دموکراسی، صلح‌محورنبودن و بی‌توجهی به تربیت شهروند جهانی، فضامندنبودن دانشگاه، فعال‌نبودن انجمن‌های صنفی/ علمی) و عوامل فردی (آگاهی محدود جامعه و بی‌توجهی به علم، مشخص‌نبودن فلسفه زندگی، روحیات فردی متضاد با محیط آکادمیک، بی‌توجهی به تفاوت‌ها، کم‌رنگ‌شدن دین اسلام، تهاجم فرهنگی). همچنین به‌منظور حل مشکلات مذکور راهبردهایی از قبیل توسعه کرسی آزاداندیشی، تعامل فرهنگی-اجتماعی با دانشگاه‌های جهان اسلام، ترسیم سند چشم‌انداز فرهنگی، شناسایی و سازماندهی نخبگان علمی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

آموزش عالی؛ بعد اجتماعی فرهنگی؛ دانشگاه‌ها؛ کیفیت

مراجع

1. احیاء‌کننده، م.، و شیخ­الاسلامی، ر. (1393). نقش سبک­های هویت و معنای زندگی در بهداشت روانی دانشجویان دختر. فصلنامه روان­شناسی کاربردی، 31(3)، 117-137.
2. برندگی، ب.، و قاسمی، و. (1395). ارائه الگویی نوین برای سنجش دموکراسی با توجه به انتقادات وارد بر الگوهای موجود. فصلنامه مطالعات سیاسی، 8(32)، 53-78.
3. حسن‌زاده بارانی کرد، س.، و مقارزاده، ف. (1395). سیاست‌گذاری آموزش عالی: تأکید بر بعد فرهنگی یا بعد اقتصادی؟ کنگره آموزش عالی ایران، تهران.
4. خلعتبری لیماکی، ح.، و شاه فضل قمصری، ع.. (1397). مبانی و اصول آزاد اندیشی از منظر اسلام با تاکید بر اندیشه های علامه طباطبایی. فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 22(4)، 598-608.
5. دارا، ج.، و الفی، م. (1392). نقش مدیران فرهنگی دانشگاه‌ها در مقابله با جنگ نرم. فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش­های انقلاب اسلامی، 2(5)، 195-212.
6. رحمانی، ج. (1393). سیاست‌گذاری فرهنگی و آموزش عالی (چالش ها و راهکارها). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
7. رشیدی، ز. (1396). مفهوم­پردازی شهروند جهانی از منظر صاحب‌نظران آموزش عالی: مطالعه­ای زمینه­ای. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 23(2)، 93-114.
8. رمضانی، س. گ.، و عزیزی، ن. (1396). سیاست‌گذاری و برنامه­ریزی در نظام آموزش عالی استرالیا. کنگره ملی آموزش عالی ایران، تهران.
9. ریگی، ع.، عزیزی، ن.، و پورقاز، ع. (1399). بررسی انتقادی مدیریت دانشگاه‌ها در دستیابی به رتبه برتر در رتبه‌بندی‌های جهانی. پژوهش­های مدیریت عمومی، 13(47)، 219-243.
10. صالحی امیری، س. ر.، و عظیمی دولت‌آبادی، ا. (1387). مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی. تهران: پژوهشکده تحققیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
11. عبداللهی، م.، و مروت، ب. (1385). هویت جمعی غالب در بین دانشجویان دانشگاه‌های شهر سنندج. فصلنامه علوم اجتماعی، (32)، 77-112.
12. عبدی، م.، رفیعی، س.، اسدی، ا.، پوررحیمی، م.، و جلیلوند، ه. (1397). تصویر سلامت، 9(4)، 252-258.
13. فضائلی، ا. (1385). تبیین رابطه آموزش عالی و فرهنگ تاثیر مبانی در ایفای نقش فرهنگی دانشگاه، کنگره ملی علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران. بازیابی از https://civilica.com/doc/100665
14. فیاض، ا. (1389). تعامل دین فرهنگ و ارتباطات. تهران: چاپ و نشر بین‌الملل.
15. کاظمی، م. (1382). جهانی­شدن و چالش­های فراروی آموزش عالی در هزاره سوم. در مجموعه مقالات همایش سیاست­ها و مدیریت برنامه­های رشد و توسعه در ایران. تهران: سیاست­های توسعه سیاسی. مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی.
16. کلدی، ع.، و فلاح مین‌باشی، ف. (1388). بررسی کارکردهای اجتماعی و فرهنگی دانشگاه ها از نظر دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات). پژوهشنامه علوم اجتماعی، 3(1)، 71-88.
17. معبدفر، س. (1386). دانشگاه و دگرگونی ارزش‌ها. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
18. منادی، م.، عابدی، ف.، و طالب‌زاده شوشتری، ل. (1394). روش پژوهش کیفی کاربردی (در علوم اجتماعی و علوم رفتاری). تهران: جامعه‌شناسان.
19. نیستانی، م.، و رامشگر، ر. (1392). نقش فعالیت های فرهنگی دانشگاه در توسعه فرهنگی جامعه. مجله فرهنگ، 8(76)، 146-169.
20. Bartell, M. (2003). Internationalization of universities: A university culture – Based framework. Higher Education, 45(1), 43-70.
21. Boswell, C., & Cannon, S. H. (2012). Introduction to nursing research (3rd ed.). Burlington, MA: Jones & Bartlett Publishers.
22. Brennan, J., King, R., & Lebeau, Y. (2004) The role of universities in the transformation of societies: An international research project: Synthesis report. London: Association of Commonwealth Universities/Centre for Higher Education Research and Information.
23. Burns, N., & Grove, S. K. (2005). The practice of nursing research. conduct, critique, and utilization (5th ed.). Philadelphia, PA: Elsevier Saunders.
24. Calhoun, C. (2006). The university and the public good. Thesis Eleven, 84(1), 7-43.
25. Collingford, C. (2004). Conclusion the future-Is sustainability sustainable. In J. Blewitt, & C. Collingford (Eds.), The sustainability curriculum: The challenge for higher education (pp. 245-252). London. Eartscan Publications.
26. Gorard, S., & Taylor, C. (2004). Combining methods in educational and social research. New York: Open University Press.
27. Miller, L., & Brewer, D. (2003). The A-Z of social research a dictionary of key social sience research concepts. London: SAGE Publications.
28. Neuman, L. W. (2007). Social research methods (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
29. Onwuegbuzie, A. J., 7 Collins, K. M. T. (2007). A typology of mixed methods sampling designs in social science research. Qualitative Report, 12(2), 281-316.
30. Tierney, W. G. (2008). The impact of culture on organizational decision making: theory and practice in higher education. Virginia: Stylus Publishing.
31. Zettler, I., Hilbig, B. E., & Haubrich, J. (2011). Altruism at the ballots: Predicting political attitudes and behavior. Journal of Research in Personality, 45(1), 130-133.