تحلیل جامعه‌شناختی اقتصاد غیررسمی در حاشیۀ شهر مشهد

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 38، اسفند 1400  

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.72848.1091

نویسندگان

حسین اکبری ¹؛ احمد رمضانی فرخد²؛ مجید فولادیان¹؛ میثم موسایی³

¹فردوسی مشهد

²گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد .

³استاد دانشگاه تهران

چکیده

اقتصاد غیررسمی نمودی از تحولات جهان سرمایه‌داری است که بخش مهمی از اقتصاد را در شهرها تشکیل می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش تحلیل جامعه‌شناختی اقتصاد غیررسمی در حاشیۀ شهر مشهد بوده است. به‌منظور دستیابی به این هدف، ابتدا ضمن شناسایی مشاغل غیررسمی در محلۀ قلعه‌خیابان به طبقه‌بندی و توصیف مشاغل غیررسمی اقدام شد. در این پژوهش از روش تحقیق کیفی و تکنیک‌های مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته، مشاهده و گروه‌های کانونی بهره گرفته شد. جامعۀ آماری این پژوهش ساکنان، کسبه، اعضای شورای اجتماعی محلات و نخبگان محله‌ای بودند که در قلمرو مطالعه‌شده سکونت داشتند. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در محلۀ قلعه‌خیابان 84 شغل در حوزۀ غیررسمی اقتصاد فعال است که در 21 رستۀ شغلی قرار می‌گیرند. تحلیل جامعه‌شناختی مشاغل غیررسمی نشان داد برپایۀ هشت متغیر شامل تداوم‌بخشی به فقر، حضور زنان و کودکان، منزلت اجتماعی، طردشدگی اجتماعی، خاص‌گرایی شغلی، سلامت اجتماعی، ناپایداری شغلی و احساس بی‌قدرتی منتج‌شده از مصاحبه‌های محقق با گروه کانونی و منطبق بر رویکرد نظری این تحقیق، می‌توان مشاغل اقتصاد غیررسمی را تحلیل کیفی کرد؛ به‌گونه‌ای‌که براساس کمیت ارائه‌شده برای این متغیرها با استفاده از تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای، مشاغل شناسایی‌شده در این محله در قالب دو گونه (تیپ) اصلی شامل مشاغل غیررسمی و مشاغل شبه‌رسمی نوع‌شناسی شدند.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد غیررسمی؛ مشاغل غیررسمی؛ قلعه‌خیابان؛ تحلیل جامعه‌شناختی

مراجع