بررسی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت‌های مختلف گوش بره (Phlomis olivieri Benth.) در استان همدان

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 بهمن 1400  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2022.74320.1117

نویسندگان

مهتاب صالحی ¹؛ رمضان کلوندی²

¹استادیار گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه بوعلی سینا ـ مجتمع آموزش عالی نهاوند (ویژه دختران)

²استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

جنس Phlomis (از تیرۀ Lamiaceae) حدود 113 گونه را در جهان شامل می‌شود. براساس آخرین گزارش، جنس Phlomis دارای 20 گونه و 3 هیبرید در ایران است که 9 گونۀ آن، انحصاری ایران هستند. گیاه Phlomis olivieri Benth. از گونه‌های بومی ایران است. گونه‌های مختلف Phlomis در طب سنتی، برای درمان برخی بیماری‌ها ازجمله زخم معده، دیابت و التهاب مورد استفاده قرار گرفته‌ است. این پژوهش، به ‌منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی 11 جمعیت گیاه گوش‌بره، در سال 1400 در مناطق مختلف استان همدان به اجرا درآمد. براساس نتایج به دست آمده، بیشترین وزن تر و وزن خشک سرشاخه گل‌دار (96/6 گرم و 48/3 گرم) و همچنین بیشترین وزن تر و وزن خشک گیاه (به ترتیب 77/11 گرم و 86/5 گرم) به جمعیت کوهانی تعلق داشت. بلندترین طول گل‌آذین (2/24 سانتی‌متر) مربوط به جمعیت جوزان و کوتاه‌ترین طول گل‌آذین مربوط به جمعیت گاماسیاب (9/8 سانتی‌متر) بود. بیشترین قطر ساقه (45/4 میلی‌متر) در جمعیت گرین مشاهده شد. بیشترین ارتفاع گیاه (4/49 سانتی‌متر) مربوط به جمعیت راهدارخانه بود که با جمعیت‌ گرین، تفاوت معنی‌داری نداشت (P<0.05) و کمترینِ آن، مربوط به جمعیت گرمک (31 سانتی‌متر) بود که با جمعیت گاماسیاب (50/33 سانتی‌متر) اختلاف معنی‌داری نداشت. همچنین، 31 ترکیب در اسانس شناسایی شد که کاریوفیلن، ژرماکرن دی، و ای ـ بتا ـ فامسن، بیشترین درصد اجزای تشکیل‌دهنده اسانس را به خود اختصاص دادند. در این مطالعه، بیشترین اسانس (04/0 درصد) از منطقه‌ کوهانی به دست آمد که در بین جمعیت‌های مورد مطالعه، دارای کمترین ارتفاع از سطح دریا بود. بنابراین به نظر می‌رسد که عوامل محیطی نیز همانند عوامل ژنتیکی، در ایجاد تنوع در خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه مؤثر بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

ارتفاع از سطح دریا؛ اسانس؛ سرشاخه گلدار؛ گل آذین

مراجع