تحلیل مقایسه‌ای رابطه بین حس باهمستان و کیفیت زندگی در شهرها (پژوهش موردی: شهرک ولیعصر و محله پایین در شهر قائن)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 5، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 18، آذر 1401، صفحه 83-101   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.70775.1054

نویسندگان

معصومه حاجی زاده کرقند^{* 1}؛ محمد سلمانی مقدم²؛ سعید حسین آبادی³؛ هادی سلیمانی مقدم²

¹کارشناسی ارشد/دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار

²استادیار گروه جغرافیای دانشگاه حکیم سبزواری

³استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه بزرگمهر قائنات

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تحلیل و بررسی مقایسه‌ای وضعیت حس باهمستان و کیفیت زندگی و رابطه بین این دو متغیر در دو محله متفاوت از هم (شهرک ولیعصر به‌عنوان محله جدید و محله پایین به‌عنوان محله قدیمی) در شهر قاین است. رویکرد کلی این تحقیق توصیفی - تحلیلی است و یک تحقیق پیمایشی محسوب می‌شود. جهت گردآوری داده­های میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل جمعیت دو محله مذکور است. حجم کل نمونه بر اساس فرمول کوکران 370 نفر تعیین شد و سهم هر محله از این حجم نمونه با توجه به جمعیت آن مشخص گردید. برای تجزیه وتحلیل داده‌ها از آزمون T گروه‌های مستقل و همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت کیفیت زندگی و حس باهمستان در هر دو محله مطالعاتی بالاتر از حد متوسط است و از این نظر تفاوت معناداری بین دو محله وجود ندارد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان می‌دهد که در محدوده مطالعاتی بین «حس باهمستان» و «کیفیت زندگی» رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین تقویت حس باهمستان در محلات شهری می­تواند به افزایش رضایت از زندگی کمک کند.

کلیدواژه‌ها

حس باهمستان؛ شهر قاین؛ کیفیت زندگی؛ محله پایین؛ محله ولیعصر

مراجع

1. حسین آبادی، س.، روستایی، ش.، و یاپنگ غراوی، م. (1393). سنجش کیفیت زندگی در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی، نمونه مطالعاتی: محدوده شرق کال عیدگاه سبزوار. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 6(3)، 200-215.
2. حسینی عباس‌آبادی، م.، و طالعی، م. (1396). ارزیابی کیفیت زندگی شهری مبتنی بر داده‌های آماری و مکانی. نشریه علمی – پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری، دوره ششم، 6(4)، 55-41.
3. خسروی ، م. (1378). جمعیت ، فضا و برنامه‌ریزی در شهر قاین. تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا  و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی.
4. ربانی خوراسگانی، ع.، و کیانپور، م. (1387). درآمدی بر رویکردهای نظری و تعاریف عملی مفهوم کیفیت زندگی. نشریه مددکاری اجتماعی، 5(4)، 57-42.
5. رجبی، ن.ا. (1384). تاریخ و جغرافیای شهرستان قاینات( توانمندیها و راهبردهای توسعه). تهران: انتشارات شهر آشوب.
6. رحمانی فیروزجاه، ع.، و سهرابی، س. (1392). بررسی جامعه‌شناختی رابطه میان کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: شهر تهران). فصلنامة مطالعات توسعة اجتماعی – فرهنگی، 1(2)، 175-157.
7. رفیعیان، م.، صادقی، ع.ر.، خادمی، م.، و احمدی، ف. (1394). باهمستانها، راهبرد توسعه‌ی پایدار در طراحی شهرها. ابرکوه: چهارمین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه‌خشک.
8. رهنمایی, م.ت.، فرجی ملائی، ا.، حاتمی نژاد, ح.، و عظیمی، آ. (1391). تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری در شهر بابلسر. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 2(5)، 76-49.
9. زیاری، ک.، حاتمی، ا.، و مصباحی، س. (1396). بررسی عوامل مؤثر برافزایش مشارکت اجتماعی با تأکید بر احساس تعلق محله‌ای (مطالعه موردی:نورآباد دلفان). دو فصلنامه علمی- پژوهشی «جغرافیای اجتماعی شهری»، 4(2)، 86-69.
10. شارع پور، م. (1395) . جامعه‌شناسی شهری. چاپ نهم. تهران: انتشارات سمت.
11. شربتیان، م. ح.، و عرفانیان قصاب، ا. (1397). تأثیر سرمایه اجتماعی بر بهزیستی اجتماعی به‌واسطه نقش میانجی کیفیت زندگی و رضایت از زندگی (مطالعه موردی: جوانان 18 تا30 ساله شهرستان قاین). فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 13(1)، 227-195.
12. غفاری، غ.ر.، و امیدی، ر. (1388). کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
13. فیروزجاییان، ع. ا.، و دهقان حداد، م. (1394). ارتباط و تأثیر کیفیت زندگی عینی بر کیفیت زندگی ذهنی ( مطالعه موردی؛ شهر آمل ، استان مازندران). فصلنامه‌ی مطالعات توسعه اجتماعی – فرهنگی، 3(4)، 184-157.
14. کاظم‌زاده، ع.، نیسانی سامانی، ن.، درویش بلورانی، ع.، تومانیان، آ.، و پوراحمد، ا. (1397). ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از سنجش‌ازدور و GIS. فصلنامه علمی–پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 27(107)، 31-47.
15. کروبی، م.، بابائی، ی.، شیخ حسنی، ن.، و آغنده م. ع. (1399). بررسی ارتباط بین صنعت گردشگری و بهبود کیفیت زندگی جامعه میزبان (مورد مطالعه: شهر سرعین). فصلنامه توسعه اجتماعی ( توسعه انسانی سابق)، 14(4)، 88-63.
16. لطفی، ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف ، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامه‌ علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، 1(4)، 80-65.
17. محمودی زاد، س.، و ذاکر حقیقی، ک. (1395). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در محدوده‌های روستا – شهری ( نمونه موردی: روستا – شهر فرحزاد). مطالعات محیطی هفت حصار، 4(15)، 14 –
18. مرکز آمار ایران. (1395).سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
19. منصور رضایی، م.، مدیری, آ.، و رفیعیان, م. (1392). روشی برای تحلیل خصیصه های باهمستانی در نظام محلات شهری (نمونه موردی؛ محله نازی آباد تهران). فصلنامه معماری و شهرسازی، 5(10)،69-86.
20. مهندسان مشاور طرح معتبر (1399) ، شناسایی و تهیه سند چارجوب برنامه ریزی محدوده ها و محلات نیازمند باز آفرینی شهر قاین. قاین: شهرداری قاین.
21. نسترن، م.، احمدی، ق.، و آقازاده مقدم، س. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 7(3)، 7-33.
22. نقدی، ا.، و بابایی، ح. (1394). مروری بر شاخص‌ها و مؤلفه‌های کیفیت زندگی شهری ( مورد مطالعه شهر همدان). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. 7(23)، 14-1.
23. ویسی ناب، ب.، بابایی اقدم، ف.، و قربانی، ر. (1398). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مرتبط با بعد اقتصادی زیست پذیری شهری(مطالعه‌ی موردی:کلان‌شهر تبریز). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 7(1)، 149-127.

 

24. Cantarero, R., Potter,  ,  & Leach,   Ch.  (2007).  Perceptions of quality of life, sense of community, and life satisfaction among elderly residents in Schuyler Crete, Nebraska. Nebraska: Environmental Design Research Association, 38th annual conference.
25. Cicognani, E., Zani, B., & Albanesi, C. (2012). Sense of community in adolescence. Global Journal of Community Psychology Practice, 3(4),119-125.
26. Huang, Y., & Wong, H. (2013). Impacts of sense of community and satisfaction with governmental recovery psychological status of the wenchuan earthquake survivors. Social Indicators Research, 117, 1-16.
27. Isabel Hombrados -Mendieta, M., Gomez-Jacinto, L., Dominguez-Fuentes, J.M., & Garcial-Leiva, P. (2013). Sense of community and satisfaction with life among immigrants and the native population. Journal of Community Psychology, 41(5),601-614.
28. Mc Millan,D.W., & Chavis, D.(1986). Sense of community: A definition and theory. Journal of Community Psycholigy, 14, 6-23.
29. Obst, P. (2004). Community connections: psychological sense of community and Identification in Geographical and Relational settings. Brisbane: A thesis submitted as fulfilment for the Degree of Doctor of Philosophy, School of Psychology and Counselling, Queensland University of Technology.
30. Pretty, G., Bishop, B., Fisher, A., & Sonn, Ch. (2006). Psychological sense of community and its relevance to well-being and everyday life in australia. The australian psychological society ltd level, 11, 1-25.
31. Hanly, J. (2011). A study of psychological sense of community within living-learning environments. Illinois: Masters Theses, Eastern Illinois University.
32. Salahia, S., Ghasemi, V., Azarpour, A., & Mcclelland, A. (2018). Investigating the effects of influential factors on sense of community: Life satisfaction as an outcome. Journal of Social Sciences, 4(3),279-291.
33. Smith, K.M. (2011). The relationship between residential satisfaction, sense of community, sense of belonging and sense of place in a Western Australian urban planned community. Joondalup: Thesis for Ph.D. Faculty of Computing, Health & Science, Edith Cowan University.
34. Terry, R.E. (2017). The influence of community on the relationship between community participation and recovery for individuals with serious mental illnesses. Portland: The degree of master of science in psychology. Portland State University.