تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 1,872 |
تعداد مقالات | 19,702 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,510,598 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,588,507 |
تأثیر آموزش سواد دیداری بر رشد خلاقیت و مؤلفههای آن در دختران دهساله براساس دیدگاه گیلفورد با محوریت کتاب تصویری بدونکلام | ||
پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی | ||
مقاله 18، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، دی 1400، صفحه 352-371 اصل مقاله (374.61 K) | ||
نوع مقاله: مقالات پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2021.24226.0 | ||
نویسندگان | ||
معصومه انوری1؛ اعظم صنعت جو* 2؛ معصومه تجعفری3 | ||
1کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2دانشیار علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3استادیار علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
مقدمه: سواد دیداری که به معنای مهارت تفسیر علائم، خطوط و رنگها و درک پیام در تصویر است، بهدلیل تسلط تصویر بر متن در عصر حاضر، از ضروریات و مکمل سواد اطلاعاتی است (ACRL, 2011). علاوه بر اینکه خوانش صحیح کتابهای تصویری بدون متن، در گرو برخورداری از مهارت سواد دیداری است، این کتابها میتوانند ابزاری در خدمت آموزش سواد دیداری نیز باشند. از آنجایی که افزایش مهارت سواد دیداری با رشد خلاقیت، رابطه مستقیم دارد، بنابراین کتاب تصویری میتواند ابزاری برای آموزش سواد دیداری و افزایش خلاقیت باشد. بدین منظور پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد دیداری بر میزان رشد خلاقیت و مؤلفههای آن در دختران دهساله محصل در دبستانهای شهر مشهد با محوریت کتاب تصویری انجام شده است. روششناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع پژوهش، در زمره پژوهشهای نیمه تجربی با پیشآزمون و پسآزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، همۀ کودکان دختر 10 ساله محصل در دبستانهای مشهد در سال تحصیلی 98-99 بود که از این میان آنها 30 نفر بهصورت تصادفی انتخاب شد و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفت. گروه آزمایش به مدت 16 جلسه، آموزش و تمرین سواد دیداری را دریافت کرد. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس و پرسشنامه محقق ساخته سواد دیداری کودک بود که توانایی آزمودنی ها را سنجید. روایی پرسشنامه سواد دیداری، با نظر متخصصان علوم ارتباطات تأیید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (91/0) مورد محاسبه قرار گرفت. برای تحلیل داده ها، از آزمون کوواریانس یک متغیره استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میان نمرات خلاقیت کودکانی که آموزش سواد دیداری را دیده اند، با کودکانی که این آموزشها را ندیدهاند، تفاوت معنادار وجود دارد؛ بهطوری که این آموزش ها منجر به افزایش شاخص های سیالی، انعطافپذیری، ابتکار و بسط در ایده های آنان و در نتیجه باعث افزایش میزان خلاقیت آنان شده است. نتیجه: اکنون پرداختن به آموزش سواد دیداری در کنار سواد اطلاعاتی بهدلیل سلطه تصویر، از سوی کتابداران مطرح است. بهخصوص اینکه این مهارت میتواند بر توانائی افراد نظیر خلاقیت اثرگذار باشد. آموزش سواد دیداری اقدامی مشترک بین اعضای هیئتعلمی، کتابداران، موزه داران، آرشیوداران، حرفهمندان منابع بصری، و متخصصان فناوری آموزشی است (ACRL, 2011)، اما در مدارس، بهصورت تفننی برگزار میشود (فلسفی، 1394) و مسئولیت سایر نهادهای آموزشی بهویژه کتابخانه ها را برجسته میکند. بهمنظور پرداختن به این آموزش لازم است، نظیر پژوهش حاضر، پروتکل های آموزشی با مشارکت دیگر حوزه ها نظیر ارتباطات و علوم تربیتی تقویت شود. همچنین ضرورت دارد از راهکارهای چندگانه بهمنظور آموزش بهره گرفته شود. این پژوهش از کتاب تصویری برای آموزش استفاده کرد. در نتیجه میتوان بیان کرد علاوه بر اینکه درک کتاب تصویری نیازمند سواد دیداری است، خود نیز بهعنوان ابزار آموزش سواد دیداری استفاده شود. بنابراین پژوهش های آینده باید به بررسی چگونگی تقویت سواد دیداری در کتابخانه، افزایش آن در کاربران، شناسایی کتابهای تصویری مؤثر و نیز شناسایی پروتکل مناسب آموزشی بپردازند. | ||
کلیدواژهها | ||
آموزش؛ سواد دیداری؛ خلاقیت و مؤلفههای آن؛ کتاب تصویری بدون کلام؛ دختران ده ساله | ||
مراجع | ||
افتخارنژاد، فاطمه؛ نیلی احمدآبادی؛ محمدرضا؛ امیرتیموری، محمدحسن؛ اویسی، نرجس خاتون (1394). تأثیر دوره آموزشی سواد دیداری در تجزیهوتحلیل تصاویر آموزشی. فناوری آموزش و یادگیری، 1(4)، 89-103. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://ensani.ir/file/download/article/20160822143018-10042-25.pdf.
اکبری مبارکه، بتول؛ اباذری، زهرا؛ رحمتی، نرگس؛ میرحسینی، زهره (1395). اثربخشی آموزش تصویری کتاب فارسی بر افزایش خلاقیت و مؤلفههای آن در دانشآموزان: مطالعه موردی. آموزشوپرورش (تعلیم و تربیت), 2(33)، 67-80. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://qjoe.ir/files/site1/user_files_efa60e/z_nirumand-A-10-107-98-9bfacf7.pdf
امیری، شعله؛ اسعدی، سمانه (1386). روند تحولی خلاقیت در کودکان. تازههای علوم شناختی، 9 (4)، 26- 32. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://icssjournal.ir/files/site1/user_files_f2ee9f/godadmin-A-10-2-377-c825091.pdf
ایسنا (1396). جایزه بهترین تصویرگر ادبیات کلاسیک آمریکا برای یک ایرانی. بازیابی شده در 19 شهریور 1399 از: https://www.isna.ir/news/96041407566
بکر، ائرن (1395). رنگ زیبای خیال. تهران: پرتقال. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از
https://www.porteghaal.com/products/detail/%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D9%84-1/1227/view/
پیرخائفی، علیرضا (1372). بررسی رابطه هوش و خلاقیت در بین دانشآموزان پسر مقطع دوم نظری دبیرستانهای شهر تهران. پایاننامه دانشگاه علامه طباطبایی. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5c1087286dceda8260433ceec0813537/fulltext
خزاعی، مریم؛ حیدری، احمد؛ صمصامی، شیرین (1396). بررسی و تحلیل کتب فارسی مقطع ابتدایی بر اساس اصول تصویرگری (مطالعه موردی کتاب فارسی پایه اول)، اولین کنفرانس ملی کاربرد پژوهشهای نوین در علوم انسانی، قائمشهر، بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://civilica.com/doc/674760
درودی، فریبرز (1388). نگارش تصویری با تصویرسازی مفاهیم: بهرهگیری از سواد دیداری و زبان تصویر برای درک مؤثر اطلاعات. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 1(77)، 273-288. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://iranjournals.nlai.ir/handle/123456789/162326
درودی، فریبرز و سلیمانینژاد، عادل (1396). استانداردهای توانمندی سواد دیداری انجمن کتابخانههای دانشکدهای و پژوهشی برای آموزش عالی. تهران: چاپار.
دلاور، علی (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
دلاور، علی (1385). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: ویرایش.
رضایی، معصومه؛ حسینینسب، سید داوود (1396). اثربخشی نمایش عروسکی بر مهارتهای اجتماعی و خلاقیت در کودکان پیشدبستانی شهرستان مراغه. آموزش و ارزشیابی، 10(40)، 13-26. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://www.sid.ir/fA/Journal/ViewPaper.aspx?id=351430
سیفدرخشنده، سعید؛ نریمانی، محمد (1398). فراتحلیل عوامل و موانع مرتبط با افزایش خلاقیت دانشآموزان. روانشناسی مدرسه، 8(3), 109-126. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از :https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/192122/0C98033992D6958387B18539140F04E9.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
سیف، علیاکبر (1386). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: آگاه.
عابدی، احمد؛ عنایتی، الهه (1395). فراتحلیل اثربخشی مداخلات آموزشی بر خلاقیت دانشآموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6 (1)، 18-1. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://journal.bpj.ir/article_525069_47130b382a57227e0c31de058c286c4b.pdf
غفاری، سعید؛ بقایی، حسن؛ قربانیرضوان، طیبه (1399). تأثیر آموزش مهارتهای تفکر خلاق در کتابخانههای عمومی بر میزان خلاقیت کودکان (مطالعه موردی: کودکان دختر 12 ساله عضو کتابخانه عمومی امام علی (ع) شهر قم). فصلنامه خانواده و پژوهش، 1(17)، 127-144. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://qjfr.ir/files/site1/user_files_d3b99d/godadmin-A-10-2-193-ca8ff1a.pdf
فرمیهنی فراهانی، محسن (1393). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. تهران: شباهنگ.
فلسفی، غلامرضا (1394). آموختن سواد بصری، لازمه زندگی کودک در دنیای تصویر. رشد آموزش پیشدبستانی، 8 (29)، 49-45. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: https://www.roshdmag.ir/Roshdmag_content/media/article/41.45rom%20(94-95)%20MATN%20PISH%20DABESTANI%2029-17_0.pdf
قایینی، زهره (1376). واکنش کودکان 4-6 ساله نسبت به کتابهای تصویری. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 8(3)، 39-56. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://ensani.ir/file/download/article/20120325202903-1144-206.pdf
کریمی، ناهید؛ مهرافزون، داریوش؛ جعفری، علیرضا (1396). بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی به روش قصهگویی بر مؤلفههای خلاقیت دانش آموزان ابتدایی، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(2)، 149-166. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://journal.bpj.ir/article_536459_415ce2acbd7c84da2cc209eafe6c0d40.pdf
نودلمن، پری. ترجمه بنفشه عرفانیان (1389). ضرباهنگ روایت در کتاب مصور. کتاب ماه کودک و نوجوان، (155)، 83-90. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://ensani.ir/file/download/article/20140723093751-9324-1847.pdf
هاشمی، تورج؛ واحدی، شهرام؛ احراری، غفور (1394). فراتحلیل برنامههای مداخلاتی پرورش خلاقیت. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(3)، 1-32. بازیابی شده در 9 شهریور 1400 از: http://journal.bpj.ir/article_522265_fede0c119303984cd4f4d4df33d3a16a.pdf
ACRL (2011). Visual Literacy Competency Standards for Higher Education. Retrieved June 24, 2018, from http://www. ala.org/acrl/standards/visual literacy Coutts, N. (2015). visual literacy – metalanguage & learninig, Retrieved August 31, 2021 from https://thelearnersway.net/ideas/2015/10/4/visual-literacy-metalanguage-learning Denda, K. (2015). Developing interview skills and visual literacy: A new model of engagement for academic libraries. portal: Libraries and the Academy, 15(2), 299-314. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.1353/PLA.2015.0024 Friedman, A. (2018). To “read” and “write” pictures in early childhood: multimodal visual literacy through Israeli children’s digital photography. Journal of children and Media, 12(3), 312-328. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.1080/17482798.2018.1443147 Fullmer, M. (2019). Representing Gender: Visual Literacy Instruction in the Academic Library. Open Information Science, 3(1), 22-31. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.1515/opis-2019-0002 Guilford, J. P. (1959). Creativity and Its Cultivation. New York: Harper & Brothers. Hu, R. (2004). A Case Study: Emergent Biliteracy in English and Chinese of a Five-year Old Chinese Child with Wordless Picture Books (Doctoral dissertation, University of Georgia). Retrieved August 31, 2021 from https://getd.libs.uga.edu/pdfs/hu_ran_200408_ma.pdf Huang, T. Y. (2005). Fostering creativity: A meta-analytic inquiry into the variability of effects (Doctoral dissertation, Texas A&M University). Retrieved August 31, 2021 from https://oaktrust.library.tamu.edu/bitstream/handle/1969.1/2338/etd-tamu-2005A-EPSY-Huang.pdf?sequence=1&isAllowed=y Manteghi, M. (2012). The Effects of Creativity Training on Preschool and Elementary School Students. J Curriculum Res, 2(1), 1-28. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/ 10.22099/JCR.2012.1940 Matusiak, K. K., Heinbach, C., Harper, A., & Bovee, M. (2019). Visual literacy in practice: Use of images in students’ academic work. College & Research Libraries, 80(1), 123. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.5860/crl.80.1.123 Nelson, N. (2004). Visual Literacy and Library Instruction: A Critical Analysis. Education Libraries, 27(1), 5-10. Retrieved August 31, 2021 from http://doi.org/10.26443/el.v27i1.194 Nurhasanah, N., Yus, A., & Simare-Mare, A. (2020). The Analysis of Children Creativity Development in Paud Darul Fathonah Medan Marelan Sub-District. Budapest International Research and Critics in Linguistics and Education (BirLE) Journal, 3(1), 260-269. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.33258/birle.v3i1.795 Özel, N. (2018). Developing Visual Literacy Skills through Library Instructions. In Information Visualization Techniques in the Social Sciences and Humanities (pp. 32-48). IGI Global. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.4018/978-1-5225-4990-1.ch003 Pun, S. K. (2009). Creative thinking through visual literacy. Business Education & Accreditation, 1(1), 97-108. Retrieved August 31, 2021 from https://dr.ntu.edu.sg/bitstream/10356/100295/2/Creative%20Thinking%20Through%20Visual%20Literacy%28Published%20Version%29.pdf Seglem, R., & Witte, S. (2009). You gotta see it to believe it: Teaching visual literacy in the English classroom. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 53(3), 216-226. Tillmann, A. (2012). What we see and why it matters: How competency in visual literacy can enhance student learning. Retrieved August 31, 2021 from https://digitalcommons.iwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1008&context=education_honproj Torrance, E. P. (1974). The Torrance Tests of Creativity-TTCT-Manual and Scoring Guide: Verbal test A, figural test form A and B, Personal Press Inc, Lexing ton, Massachusetts. Torrance, E.P., & Goff, K. (1989). A quiet revolution. The Journal of Creative Behavior, 23(2), 136-145. Retrieved August 31, 2021 from https://doi.org/10.1002/j.2162-6057.1989.tb00683.x Weeks, E. (2013). The Power of Pictures: The Role of Picturebooks in the Development of | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 929 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 853 |