اخوان‌پژوهی در گذر زمان (بررسی کارنامۀ اخوان‌پژوهی در طی 6 دهه (1330-1395)

جستارهای نوین ادبی

مقاله 5، دوره 54، شماره 4 - شماره پیاپی 215، اسفند 1400، صفحه 91-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی.

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2022.72979.1177

نویسندگان

کلثوم میری اصل^{* 1}؛ مریم مشرًف²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

²گروه زبا ن و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدبهشتی تهران،

چکیده

توجه به پیشینه و داشتن اطلاعات کافی در ارتباط با پژوهش از بایستگی‌های یک اثر تحقیقی جامع و مفید است. بنابه گسترۀ دامنۀ پژوهش در حوزۀ شعر و ادبیات، به منظور جلوگیری از تکراری بودن پژوهش‌های آتی در این مقال به معرفی، بررسی و شناسایی آثار (اعم از کتاب و مقاله) در حوزۀ اخوان‌پژوهی می‌پردازیم. رویکرد ما در این نوشتار توصیفی-تحلیلی-انتقادی است که با ارائۀ نمودارهای زمانی و موضوعی آثار پژوهشی صورت می‌گیرد. در این نوشته نشان خواهیم داد که کدام جریان‌های نقد حول محور اخوان در طی شش دهه شکل گرفت؟ چه جنبه‌هایی از شعر اخوان بیشترین پژوهش‌ها را به خود اختصاص داد و نقاط ضعف و قوت پژوهش‌ها کدامند؟

بنابرنتایج پژوهش جریان‌های نقد حول محور اخوان در چند شاخۀ اصلی تداوم داشته است. در حوزۀ نظام صوری مهمترین جریان‌های تداوم‌یافته در حوزۀ زبان، روایت‌پردازی و وجوه بلاغی و نظام موسیقیایی شعر و در عرصۀ نظام معنایی نیز بحث تعهد و شعر اجتماعی-سیاسی، مفاهیم فلسفی و هویت ملی از مهمترین مضامین مناقشه‌برانگیز در شعر اخوان هستند. رشد گستردۀ آثار پژوهشی و مجلات و نشریات، دقت‌نظر، نکته‌سنجی، نگاه جزیی‌نگر و تخصصی‌تر شدن مقالات، توجه به رویکردهای جدید در نقد و مطالعات بینارشته‌ای به‌منظور نگاهی دیگرگونه از وجوه مثبت و تکراری و کلیشه‌ای بودن نتایج، رویکرد توصیفی و نظریه‌محور بودن از نقاط ضعف برخی پژوهش‌هاست

کلیدواژه‌ها

اخوان‌پژوهی؛ توزیع زمانی و موضوعی؛ رویکردهای نقد؛ نقاط قوت و ضعف

مراجع