نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تسهیم دانش و تعامل دانشجویان در آموزش عالی (موردمطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور)

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 19، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، دی 1400، صفحه 372-392   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2022.72625.1062

نویسندگان

علی بیرانوند¹؛ رضا اکبرنژاد^{* 2}

¹استادیار/ گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

²استادیار/ گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

مقدمه: با توجه به نقش شبکه­ های اجتماعی مجازی در فرایند تسهیم دانش و برقراری ارتباط بین گروه ­ها و اجتماعات بشری، این تحقیق به بررسی تأثیر استفاده از شبکه ­های اجتماعی مجازی و ابعاد تئوری سرمایه اجتماعی، بر تسهیم دانش و تعامل دانشجویان پرداخته است.
روش­ شناسی: این تحقیق از نوع کاربردی است که به‌روش توصیفی صورت گرفته است. در این تحقیق از تئوری سرمایه اجتماعی به‌عنوان بنیادی نظری جهت بررسی روابط بین استفاده از شبکه­ های اجتماعی مجازی در دانشگاه­ ها، تسهیم دانش و تعامل دانشجویان استفاده نموده است. نمونه آماری تحقیق 303 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور استان فارس در سال 1400 می­باشند. ابزار گردآوری داده ­ها پرسشنامه کورانتنگ و همکاران (2019) می ­باشد. متغیر­های مستقل پژوهش شامل شبکه­ های اجتماعی مجازی و تئوری سرمایه اجتماعی (شامل ابعاد: ساختاری، رابطه ­ای و ادراکی)، متغیر واسطه تسهیم دانش و متغیر وابسته تحقیق تعامل دانشجویان می­باشد. روایی محتوایی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی با استفاده از محاسبه ضریب آلفای تمامی گویه ­ها به تأیید رسیدند. به‌منظور بررسی فرضیه ­های تحقیق از مدل معادلات ساختاری استفاده گردیده است. نرم­افزار مورد کاربرد اس پی اس اس ویرایش 23 می­ باشد.
یافته ­ها: براساس یافته ­های تحقیق، مقدار معناداری ارتباط بین شبکه ­های اجتماعی مجازی، تسهیم دانش و تعامل دانشجویان به ترتیب 00/8=t و 35/9=t است؛ بنابراین در هر دو مورد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مقدار معناداری حاصل از تأثیر ابعاد ساختاری، رابطه­ای و ادراکی تئوری سرمایه اجتماعی بر تسهیم دانش به ترتیب 67/3، 06/2 و 45/3 به‌دست‌آمده است که همگی تأییدکننده تأثیر مثبت و معنادار ابعاد تئوری سرمایه اجتماعی بر تسهیم دانش می­باشند. مقدار معناداری رابطه تسهیم دانش و تعامل دانشجویی (45/9=t) تأییدکننده وجود رابطه معناداری بین تسهیم دانش و تعامل دانشجویی می­باشد.
نتیجه­ گیری: حضور در شبکه ­های اجتماعی مجازی موجب ارتقاء تمایل دانشجویان به اشتراک دانش می­گردد. تمایل به اشتراک دانش تعامل دانشجویان در فعالیت­ های فردی و گروهی را افزایش می­دهد. از سوی دیگر مطابق با تئوری تعامل، هر چه دانشجویان تعامل بیشتری با آموزش داشته باشند در این صورت نتایج یادگیری آنها بیشتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

شبکه های اجتماعی مجازی؛ تئوری سرمایه اجتماعی؛ تسهیم دانش؛ تعامل دانشجویان

مراجع

بیرانوند، علی؛ قناعتیان، محمد (1400). بررسی رابطه بین نمرات دگرسنجی مقالات پراستناد حوزه فیزیک ذرات و استنادات دریافتی در پایگاه‌های اطلاعاتی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات. https://doi.org/10.22055/slis.2021.36442.1819

نظری، راضیه؛ فرهادپور، محمدرضا (1399). رابطه بین احساس تعلق سازمانی و گرایش کارکنان به اشتراک دانش در کتابخانه‌ها با نقش تعدیل‌کننده تحصیلات. فصلنامه بازیابی دانش و نظام‌های معنایی، 7 (24)، 24-1. https:// doi: 10.22054/jks.2020.50634.1296

Alonso, F., Manrique, D., Martínez, L., & Viñes, J. M. (2015). Study of the influence of social relationships among students on knowledge building using a moderately constructivist learning model. Journal of Educational Computing Research, 51(4), 417-439.  https://doi.org/10.2190/EC.51.4.c

Aslam, Haris; Shahzad, Khuram; Syed, Aly Reza; & Ramish, Asher. (2013). Social Capital and Knowledge Sharing as Determinants of Academic Performance - ProQuest. Journal of Behavioral and Applied Management, 15(1), 25-41. Retrieved from https://search.proquest.com/openview/6a84afc05cb5d68abe5818fff42833a6/1?pq-origsite=gscholar&cbl=39831

Astin, A. W. (1984). Student involvement: A developmental theory for higher education. Journal of college student personnel, 25(4), 297-308. Retrieved from chawkinson.pbworks.com/w/file/fetch/122997693/Student_Involvement_A_Development_Theory_for_Highe.pdf

 Bardakcı, S., Arslan, Ö., & Ünver, T. K. (2018). How scholars use academic social networking services. Information Development, 34(4), 334-345. https://doi.org/10.1177/0266666917712108

Bolino, M. C., Turnley, W. H., & Bloodgood, J. M. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Academy of management review, 27(4), 505-522. https://doi.org/10.5465/amr.2002.7566023

Carini, R. M., Kuh, G. D., & Klein, S. P. (2006). Student engagement and student learning: Testing the linkages. Research in higher education, 47(1), 1-32. https://doi.org/10.1007/s11162-005-8150-9

Chiu, C. M., Hsu, M. H., & Wang, E. T. (2006). Understanding knowledge sharing in virtual communities: An integration of social capital and social cognitive theories. Decision support systems, 42(3), 1872-1888. https://doi.org/10.1016/j.dss.2006.04.001

Chow, W. S., & Chan, L. S. (2008). Social network, social trust and shared goals in organizational knowledge sharing. Information & management, 45(7), 458-465. https://doi.org/10.1016/j.im.2008.06.007

Chugh, R., & Ruhi, U. (2018). Social media in higher education: A literature review of Facebook. Education and Information Technologies, 23(2), 605-616. https://doi.org/10.1007/s10639-017-9621-2

Coates, H. (2006). Student engagement in campus-based and online education: University connections. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203969465

Cohen, D., & Prusak, L. (2002). In good company: How social capital makes organizations work. Harvard Business School. Retrieved from https://scholar.archive.org/work/u5dpbma755fedklxshuzpluz6e/access/wayback/http://www.providersedge.com/docs/book_reviews/In_Good_Company.pdf

 Collins, K., Shiffman, D., & Rock, J. (2016). How are scientists using social media in the workplace?. PloS one, 11(10), e0162680.

https://doi.org/10.1371/journal.pone.0162680

Curry, R., Kiddle, C., & Simmonds, R. (2009, November). Social networking and scientific gateways. In Proceedings of the 5th Grid Computing Environments Workshop (pp. 1-10). https://doi.org/10.1145/1658260.1658266

Ellemers, N., Kortekaas, P., & Ouwerkerk, J. W. (1999). Self‐categorisation, commitment to the group and group self‐esteem as related but distinct aspects of social identity. European journal of social psychology, 29(2‐3), 371-389. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-0992(199903/05)29:2/3<371::AID-EJSP932>3.0.CO;2-U

Fox, J., & Moreland, J. J. (2015). The dark side of social networking sites: An exploration of the relational and psychological stressors associated with Facebook use and affordances. Computers in human behavior, 45, 168-176. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.11.083

George, B. H. (2017). A study of traditional discussion boards and social media within an online landscape architecture course. Review of Applied Socio-Economic Research, 13(1), 16-25. Retrieved from

http://reaser.eu/RePec/rse/wpaper/REASER13_2Benjamin_p16-25.pdf

Harzing, A. W., & Feely, A. J. (2008). The language barrier and its implications for HQ‐subsidiary relationships. Cross Cultural Management: An International Journal. https://doi.org/10.1108/13527600810848827

Huber, B., Barnidge, M., Gil de Zúñiga, H., & Liu, J. (2019). Fostering public trust in science: The role of social media. Public Understanding of Science, 28(7), 759-777. https://doi.org/10.1177/0963662519869097

Jia, H., Wang, D., Miao, W., & Zhu, H. (2017). Encountered but not engaged: Examining the use of social media for science communication by Chinese scientists. Science Communication, 39(5), 646-672. https://doi.org/10.1177/1075547017735114

Junco, R., Heiberger, G., & Loken, E. (2011). The effect of Twitter on college student engagement and grades. Journal of computer assisted learning, 27(2), 119-132. https://doi.org/10.1111/j.1365-2729.2010.00387.x

Kahu, E. R., & Nelson, K. (2018). Student engagement in the educational interface: Understanding the mechanisms of student success. Higher education research & development, 37(1), 58-71. https://doi.org/10.1080/07294360.2017.1344197

Kim, T. T., Lee, G., Paek, S., & Lee, S. (2013). Social capital, knowledge sharing and organizational performance: what structural relationship do they have in hotels?. International Journal of Contemporary Hospitality Management. https://doi.org/10.1108/IJCHM-Jan-2012-0010

Koranteng, F. N., Wiafe, I., & Kuada, E. (2019). An empirical study of the relationship between social networking sites and students’ engagement in higher education. Journal of Educational Computing Research, 57(5), 1131-1159. https://doi.org/10.1177/0735633118787528

Koranteng, F. N., & Wiafe, I. (2019). Factors that promote knowledge sharing on academic social networking sites: An empirical study. Education and Information Technologies, 24(2), 1211-1236. https://doi.org/10.1007/s10639-018-9825-0

Kuh, G. D., Cruce, T., Shoup, R., Kinzie, J., & Gonyea, R. M. (2007). Unmasking the effects of student engagement on college grades and persistence. American Educational Research Association Annual Meeting. Retrieved from https://hdl.handle.net/2022/24321

Kwon, S. J., Park, E., & Kim, K. J. (2014). What drives successful social networking services? A comparative analysis of user acceptance of Facebook and Twitter. The Social Science Journal, 51(4), 534-544. https://doi.org/10.1016/j.soscij.2014.04.005

Lester, J., & Perini, M. (2010). Potential of social networking sites for distance education student engagement. New directions for community colleges, 2010(150), 67-77. https://doi.org/10.1002/cc.406

Lim, J., & Richardson, J. C. (2016). Exploring the effects of students' social networking experience on social presence and perceptions of using SNSs for educational purposes. The Internet and Higher Education, 29, 31-39. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2015.12.001

Lin, K. Y., & Lu, H. P. (2011). Intention to continue using Facebook fan pages from the perspective of social capital theory. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(10), 565-570. https://doi.org/10.1089/cyber.2010.0472

Makri, K., & Schlegelmilch, B. B. (2017). Time orientation and engagement with social networking sites: A cross-cultural study in Austria, China and Uruguay. Journal of Business Research, 80, 155-163. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2017.05.016

Malatesh, G. A., & Dhanasree, K. (2018). Purpose and Preference of Using Social Networking Sites by Adolescents. Journal of Krishi Vigyan, 6(2), 193-196. 10.5958/2349-4433.2018.00020.X

Meishar-Tal, H., & Pieterse, E. (2017). Why do academics use academic social networking sites?. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 18(1), 1-22. https://doi.org/10.19173/irrodl.v18i1.2643

Menéndez, M., Angeli, A. D., & Menestrina, Z. (2012). Exploring the virtual space of academia. In From research to practice in the design of cooperative systems: Results and open challenges (pp. 49-63). Springer, London. https://doi.org/10.1007/978-1-4471-4093-1_4

Mngwengwe, S., & Dlamini, P. (2020). The Use of Social Media Tools to Support Scholarly Knowledge among Students at the University of Zululand. Library Philosophy and Practice, 1A-28. Retrieved from

 https://www.proquest.com/openview/2c7aed14804342f86ead011404f3bc18/1?pq-origsite=gscholar&cbl=54903

Murillo-Zamorano, L. R., Sánchez, J. Á. L., & Godoy-Caballero, A. L. (2019). How the flipped classroom affects knowledge, skills, and engagement in higher education: Effects on students' satisfaction. Computers & Education, 141, 103608. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2019.103608

Nahapiet, J., & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage. Academy of management review, 23(2), 242-266. https://doi.org/10.5465/amr.1998.533225

Oinas-Kukkonen, H., & Harjumaa, M. (2009). Persuasive systems design: Key issues, process model, and system features. Communications of the association for Information Systems, 24(1), 28. Retrieved from

https://aisel.aisnet.org/cgi/viewcontent.cgi?article=3424&context=cais

Omotayo, F. O., & Babalola, S. O. (2016). Factors influencing knowledge sharing among information and communication technology artisans in Nigeria. Journal of Systems and Information Technology. https://doi.org/10.1108/JSIT-02-2016-0009

Pascarella, E. T., & Terenzini, P. T. (2005). How College Affects Students: A Third Decade of Research. Volume 2. Jossey-Bass, An Imprint of Wiley. 10475 Crosspoint Blvd, Indianapolis, IN 46256. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ED498537

Putnam, R. D. (1995). Tuning in, tuning out: The strange disappearance of social capital in America. PS: Political science & politics, 28(4), 664-683.

https://doi.org/https://doi.org/10.2307/420517

Reeve, J. (2012). A self-determination theory perspective on student engagement. In Handbook of research on student engagement (pp. 149-172). Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-2018-7_7

Sánchez, R. A., Cortijo, V., & Javed, U. (2014). Students' perceptions of Facebook for academic purposes. Computers & Education, 70, 138-149. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2013.08.012

Shernoff, D. J., Kelly, S., Tonks, S. M., Anderson, B., Cavanagh, R. F., Sinha, S., & Abdi, B. (2016). Student engagement as a function of environmental complexity in high school classrooms. Learning and Instruction, 43, 52-60. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2015.12.003

Tsai, W., & Ghoshal, S. (1998). Social capital and value creation: The role of intrafirm networks. Academy of management Journal, 41(4), 464-476. https://doi.org/10.5465/257085

Valenzuela, S., Park, N., & Kee, K. F. (2009). Is there social capital in a social network site?: Facebook use and college students' life satisfaction, trust, and participation. Journal of computer-mediated communication, 14(4), 875-901. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2009.01474.x

Wang, J. L., Jackson, L. A., Gaskin, J., & Wang, H. Z. (2014). The effects of Social Networking Site (SNS) use on college students’ friendship and well-being. Computers in Human Behavior, 37, 229-236. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.04.051

 Wasko, M. M., & Faraj, S. (2005). Why should I share? Examining social capital and knowledge contribution in electronic networks of practice. MIS quarterly, 35-57. https://doi.org/10.2307/25148667