بازپژوهی در شناخت شؤون شارع و کاربرد آن در استنباط احکام شرعی

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اسفند 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.68381.1037

نویسنده

همایون نوائی

قوه قضاییه

چکیده

مهمترین و پرکاربردترین منبع استنباط احکام شرعی «سنت» است. در تعریف سنت سه شاکله قول، فعل و تقریر معصوم، مقبول دانشمندان فقه و اصول است. امّا برخی سه شاکله یادشده را به قید«غیرعادی» متصّف و مقیّد کرده‌اند. چنین قیدی برای احتراز از برخی جنبه‌های زندگی معصومین(ع) است که از این جنبه‌ها به «شؤون» یاد شده‌ است. تعداد و نام‌های این جنبه‌ها یا شؤون مورد بحث و گفت وگو است. از سوی دیگر سنّت معصومین را باید از روایات نقل شده بیابیم. ولی همه‌ی روایات بیانگر سنت نیستند. این روایات از شؤون گوناگون شارع یا همان معصومین(ع) حکایت دارند. بنابرین برای استنباط احکام ثابت و دائم شرع باید روایات دربردارنده این احکام را از غیر آن جداسازی کنیم. یکی از راه‌های تفکیک روایات حاوی احکام شرعی از غیر آن تشخیص شأن مبنای آن روایت است. که مهم ترین راه حل این مهم کمک گرفتن از قرائن و نشانه‌هاست. در این نوشتار سعی شده است شؤون شارع بر مبنای آیات قرآن برشمرده شود و همچنین اقسام قرائن در تشخیص شؤون شارع را با ذکر مثال‌های از فقها مطرح کنیم. و همچنین اگر قرائن به ما کمکی نکرد، چگونه شأن مبنای روایت را بیابیم؟ همچنین اعتبار و حجیّت این قرائن تا چه اندازه است؟     

کلیدواژه‌ها

شأن تبلیغ؛ شأن تشریع؛ احکام شرعی؛ قرائن؛ اصل تشریع

مراجع