ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی در گستره آتشفشانی-رسوبی راوه-راهجرد ( سلفچگان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 39، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، اردیبهشت 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.73218.1124

نویسندگان

مصطفی نجفی^* ؛ سید احمد علوی؛ محسن احتشامی معین آبادی

گروه حوضه های رسوبی و نفت، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

تکتونیک ژئومورفولوژی یکی از دانش‌های مورد استفاده در بررسی زمین‌ساخت جنبا است. تحلیل‌های کمی مبتنی بر شاخص‌های مورفومتری تعریف شده از روش‌های در دسترس و نسبتا ارزان محسوب می شود که برای درک تفاوت‌ها در میزان فعالیت زمین‌ساختی در چشم اندازهای جوان کاربرد دارد و با توجه به سرعت بالا و هزینه پایین در استفاده از این گونه روش ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این شاخص‌ها به صورت ابزار شناسایی پایه برای تشخیص تغییر شکل‌های تکتونیکی یا تخمین ناپایداری نسبی فعالیت‌های تکتونیکی در منطقه‌ای ویژه به کار می-روند. البته این بررسی‌ها در مناطق متشکل از سنگ‌های آتشفشانی از حساسیت بیشتری به ویژه در تعریف دقیق مرز زیرحوضه‌ها برخوردار است. در این مطالعه گستره‌ای متشکل از رخنمون سنگ‌های آتشفشانی و نهشته‌های جوان که در جنوب سلفچگان و در مرز استان های قم - مرکزی قرار دارد ، برای مشخص کردن فعالیت‌های نئوتکتونیکی بر اساس شش شاخص‌ مورفومتری گرادیان طولی رودخانه (SL)، نسبت پهنای کف دره به عمق (Vf)، انتگرال هیپسومتری (Hi)، شکل حوضه آبریز (Bs)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af) و تقارن توپوگرافی عرضی (T) مورد بررسی قرار گرفت. پس از محاسبه‌ی شاخص‌ها با میانگین گرفتن از آن‌ها و محاسبه‌ی شاخص فعالیت نسبی (Iat) گستره از لحاظ فعالیت به چهار رده تقسیم شد که در این تقسیم بندی رده‌های 1 تا 4 به ترتیب بیانگر بیشترین تا کم‌ترین فعالیت زمین‌ساختی می‌باشد که بر این اساس مشخص شد که حدود 3 درصد حوضه‌ها در رده‌ی 2، 52 درصد حوضه‌ها در رده‌ی 3 و 46 درصد حوضه‌ها در رده‌ی 4 قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

سلفچگان؛ نئوتکتونیک؛ شاخص‌های مورفوتکتونیکی؛ شاخص فعالیت نسبی؛ مورفومتری

مراجع