Examining and criticizing theories of exchange value with an emphasis on the distinction between current and potential value

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

Article 4, Volume 55, Issue 1 - Serial Number 132, May 2023, Pages 75-95   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/jfiqh.2022.72322.1178

Authors

Mohammad Ali Raghebi^{* 1}; Mohammad Taghi Tolmi²

¹Associate Professor of Qom University

²PhD student of jurisprudence and law at Qom University

Abstract

Exchange value is one of the most important issues in economics, which is also considered in jurisprudence under the title of being property by jurists, and in both sciences, various theories about its origin have been presented. The study of common theories of value shows that in these theories, exchange value is looked at with a static view and it is referred to as a point result that is due to causes and factors that are the origin of value at a point in time.
In this article, we are trying to prove that the value of exchange is the result of a dynamic, linear and flowing process, which reaches actuality  from potentiality over time through different stages. In this regard, with the introduction of two types of property and exchange value, potential and current, and as a result, the distinction between potential and current property, it is clear that the neglect of the types of value on the one hand and the lack of accurate analysis of the process of value formation on the other hand, have become the source of differences and mistakes in value theories. .

Keywords

theory; exchange value; potential; current; Islamic economy

References

اسمیت، آدام، ثروت ملل، ترجمۀ سیروس ابراهیم‌زاده، تهران: پیام، 1357.

اشتهاردى، على‌پناه، مدارک العروة، چاپ‌اول، تهران: دار الأسوة، 1417ق.

اصفهانى، محمدحسین، حاشیۀ کتاب المکاسب، چاپ‌اول، قم: انوار الهدى، 1418ق.

انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب المکاسب، به‌تحقیق محمد کلانتر، چاپ‌سوم، قم: مؤسسۀ مطبوعاتى دار الکتاب، 1410ق.

انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب المکاسب، چاپ‌اول، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.

امامى، سید حسن، حقوق مدنى ، 6 جلد، تهران، انتشارات اسلامیة، بی­تا

ایروانى نجفی، محمدباقر، حاشیة المکاسب، چاپ‌اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1406ق.

باربر، ویلیام، سیر اندیشه‌های اقتصادی، ترجمۀ حبیب‌الله تیموری، تهران: انتشارات آموزش انقلاب، 1370.

بجنوردى، حسن‌، القواعد الفقهیة، چاپ‌اول، قم: هادی، 1419‍ق.

تبریزى، جواد، استفتائات جدید، چاپ‌اول، قم: دفتر آیت‌الله تبریزی، بی‌تا.

توانایان - فرد، حسن؛ فرهنگ تشریحی اقتصادی؛ تهران: نشر الکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه؛ 1385

زائرى، محمدجعفر، هدى الطالب فی شرح المکاسب، چاپ‌اول، قم: دار الکتاب، 1416ق.

حسینی عاملى، محمدجوادبن‌محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، چاپ‌‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.

حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهة، چاپ‌اول، قم: 22 بهمن، بی‌تا.

خمینى، روح‌الله، المکاسب المحرمة، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، 1415ق.

خمینى، روح‌الله، نجاة العباد، چاپ‌اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، 1422ق.

خویى، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة: المکاسب، بی‌جا: توحیدی، بی‌تا.

دنیس، هانری، ارزش، ترجمۀ ب کیوان، تهران: نوبهار، 1358.

دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، مؤسسه دهخدا، 1359

رحمانی، محمد، قاعده اتلاف، مجلۀ فقه اهل البیت علیهم السلام سال 1376، ش 11و12 ،صص240تا2279

روحانى، صادق، المسائل المستحدثة، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

زاهدی‌وفا، محمدهادی و باقری علی، «تحلیلی بر نظریۀ ارزش و توزیع در اقتصادنا»، دو فصلنامۀ مطالعات اقتصاد اسلامی، س7، ش13، پاییز و زمستان1393 ،صص57تا86..

ژید، شارل و شارل ریست، تاریخ عقاید اقتصادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.

سبحانی، حسن، نگرشی بر تئوری ارزش، تهران: امیرکبیر، 1369.

سبزوارى، عبدالأعلى، مهذب الأحکام، چاپ‌چهارم، قم: المنار، 1413ق.

سند، محمد، سند العروة الوثقى: کتاب الطهارة، چاپ‌اول، قم: صحفى، 1415ق.

سند، محمد، سند العروة الوثقى: کتاب النکاح، چاپ‌اول، قم: فدک، 1429ق.

شهیدی تبریزى، میرفتاح، هدایة الطالب الی اسرار المکاسب، چاپ‌اول، تبریز: اطلاعات، 1375.

صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ‌هفتم، لبنان: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.

صدر، محمدباقر، اقتصادنا، چاپ‌اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى شعبۀ خراسان، 1417ق.

طباطبایى قمی، تقى، عمدة المطالب فی التعلیق على المکاسب، چاپ‌اول، قم: کتاب‌فروشى محلاتى، 1413ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء (ط - القدیمة)، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام،1388 ق

علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف‌، تذکرة الفقهاء، چاپ‌اول، قم: آل‌البیت(ع)، 1414ق.

علینقی لنگری، محمدامین، الگوی مطلوب سود بانکی در نظام بانکداری اسلامی بر اساس آموزه‌های فقه امامیه، پایان‌نامۀ دکتری رشتۀ مدیریت مالی به راهنمایی غلام رضا مصباحی مقدم، تهران: دانشگاه امام صادق، 1394.

قدیری اصلی، باقر، سیر اندیشۀ اقتصادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1368.

گلپایگانى، محمدرضا، بلغة الطالب فی التعلیق على بیع المکاسب، چاپ‌اول، قم: خیام، 1399.

مطهری، مرتضی، مجموعۀ آثار شهید مطهری، تهران: صدرا، 1387.

مقدس اردبیلى، احمدبن‌محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، چاپ‌اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق.

مکارم شیرازى، ناصر، انوار الفقاهة: کتاب البیع، چاپ‌اول، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی‎بن‎ابی‌طالب(ع)، 1425ق.

موسوی خلخالى، محمدمهدى، فقه الشیعة: کتاب الإجارة، چاپ‌اول، تهران: مرکز فرهنگى انتشارات منیر، 1427ق.

میگ، رونالد، پژوهشی در نظریۀ ارزش-کار، ترجمۀ م. سوداگر، تهران: مؤسسۀ تحقیقاتی اقتصادی و اجتماعی پازند، 1358.

یوسفی، احمدعلی، خرید و فروش اسکناس، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1389.