کارآیی اقتصادی شرط وجه التزام برای مبیعِ مستحق للغیر درآمده (فراتر از آرای وحدت رویه شماره 733 و 811)

دانشنامه حقوق اقتصادی

دوره 28، شماره 20، اسفند 1400، صفحه 197-217   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/economlaw.2022.41908

نویسندگان

سید حسن حسینی مقدم¹؛ حسین حمزه رباطی^{* 2}

¹استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

²کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

از مهم‌ترین نگرانی‌های خریداران، مواجه‌شدن با مستحق للغیر درآمدن مبیع و سپس مسئله نحوه استرداد ثمن و غرامات وارده از رد و بطلان معامله فضولی، جهت اعاده قدرت خرید وی نسبت به نوع مبیع فضولی در زمان اعلان بطلان معامله بر بنیاد رأی وحدت رویهشماره 733 و 811 و مواد 263، 325 و 391 قانون مدنی است، که فضول را ملزم به پرداخت غرامات ناشی از کاهش ارزش ثمن معامله فضولی به قیمت مبیع می‌داند. ازجمله راه­حل‌ها برای جبران خسارت و اعاده وضع اقتصادی خریدار به حالت سابق، سوای از موضوع آرای وحدت رویه اخیر، درج شرط وجه التزام در قرارداد در صورت مستحق للغیر درآمدن هر یک از عوضین به میزان قیمت روز همان مبیع در زمان تأدیه است. در مقایسه با آرای وحدت رویه موردبحث، این راهکار متضمن فوایدی است؛زیرا هم قیمت روز همان مبیع ملاک ارزیابی بوده و هم قیمت آن در زمان تأدیه، و نه قیمت اموال مشابه و در زمان صدور حکم؛ اما این راه‌حل نیز بدون ایراد نیست. چراکه چنین شرطی با مانعِ تبعیت شرط ضمن عقد از حیث اعتبار و دوام با صحت و بطلان عقد، مواجه می‌شود و اگر عقیده بر این باشد که با بطلان معامله، شرط ضمن عقد نیز باطل است، در عمل شرطی لغو و بیهوده محسوب می‌گردد؛ درحالی‌که با عنایت به اراده طرفین و پیش‌بینی زمان اجرایی چنین شرطی و امکان عملی تحقق آن، آیا شرطی مستقل از عقد محسوب و از استحکام حقوقی فارغ از صحت یا بطلان عقد برخوردار است؟ در این مقاله با پشتوانه آرای وحدت رویه مذکور، بررسی شد که چنین شرطی از استقلال نسبی نسبت به عقد برخوردار است و متعهد ملزم به پرداخت قیمت روز همان مال در زمان تأدیه به‌منظور حفظ موقعیت اقتصادی خریدار خواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها

غرامات؛ بطلان؛ معامله فضولی؛ رأی وحدت رویه؛ وجه التزام؛ استقلال شرط؛ مستحق للغیر؛ تحلیل اقتصادی

مراجع

 

[1] Abou atta,Mohammad(2006), Analysis of the Concept and Basis of  Security Against Faults in Tille  in Iranian and French Law , No. 14 , Summer, Faculty of Humanities,  Semnan University.(in persian)

[2] Eskini, Rabia(2004), Theoretical Foundations of the Principle of Independence of the Arbitration Agreement from the Main Contract in Comparative Law, no.43,summer:Journal of  Nameh Mofid.(in persian)

[3] Ghanavaty, Jalil;Ramezani, Jafar; Borhan Mojarrad, Mohsen (2019), Analysis of  Theoretical Foundations of the Judicial Precedent of Supreme Court No.733 Regarding the Security Against Faults in Tille, No.1,Ye.52, Spring & Summer: Jurisprudence and Principles of Islamic Law .(in persian)

[4] Isfahani, Mohammad Hossein(2006), Margin of Al-makasib, Vol.5, Qom: Zobi Al-Qirbi. (in Arabic)

[5] Jafari Langroudi, Mohammad Jafar(2013), Legal Terminology, 25^th ed.,Tehran: Ganje Danesh. (in persian)

[6] Katouzian, Nasser (2010), Elementary Courses of Civil Law. Legal Acts (Contracts,Unilateral Acts),7^th ed,Tehran: Enteshar Publication.(in persian)

[7] “, “(2011), Elementary Courses of Civil Law.Property & Ownership, 33^th ed, Tehran :Mizan Publication.(in persian)

[8] “, “(2012), Elementary Courses of Civil Law.Spicific Contracts,Vol.1,18^th ed,Tehran:Ganje Danesh.Publication (in persian)

[9] “ , “(2016), General Principles of Contracts, Vol.3,10^th ed,Tehran:Enteshar Publication.(in persian)

[10] “ , “  (2021), Civil Law.Specific Contracts(Reciprocal Contracts-Ownership Contracts),Vol.1,4^th ed, Tehran:Ganje Danesh Publication.(in persian)

[11] Kazemi, Mahmoud; Taghizadeh, Ebrahim; Ahmadi Bayazi, Ali(2020), Independent Condition of the Contract; a Comparative Study in Islamic Jurisprudence and French law Based on Civil Law Amendments, Vol.11, No.1, Spring & Summer: Comparative Law Studies.(in persian)

[12] Maleki, Ahmad; Shariati, Saeed(2020), Examining the Unified Judicial Precedent No. 733 and the Three Responsibilities of the Unauthorized Seller, no.43, Summer:Journal of  Legal Studies.(in persian)

[13] Mohaghegh Damad,Seyed Mostafa(2009), General Theory of Conditions and Obligations in Islamic Law, 4.ed, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center.(in persian)

[14] Mousavi,Seyyed Abbas(2019) Liability of the Seller in Paying the Damages Resulting from the Object of Sale Which Belongs to Another, No.4, Fall: Journal of Legal Encyclopedias.(in persian)

[15] Rahmani Manshadi, Mehdi(2018), The Nature of the Unauthorized Transaction ,Vol.2, No.8, Winter: Qanun Yar Journal of Legal Research.(in persian)

[16] Safai, Hossein(2014), General Principles of Contracts, Vol.2, 20^th ed.,Tehran: Mizan.Publication (in persian)

[17] Shahidi, Mehdi(2021), Principles of Contracts and Obligations, Vol.2,9^th .ed, Tehran:Majd Publication.(in persian)

[18] Shekarian, Mostafa(2016), Damages Resulting from the Devaluation of the Price (Money) on the Assumption That the Object of Sale Belongs to Another Person, No.13, Fall : Journal of Law and Religion.(in persian)

[19] Shiravi, Abdolhossein(2021), International Commercial Arbitration, 11^th .ed, Tehran: Samt Publication.(in persian)

[20] Sobhani Tabrizi, Jafar(2017), Rulings of Mudaraba in Its New Dress , Qom : Imam Al-Sadiq Institute. (in Arabic)

[21] Taghizadeh, Ebrahim; Ali Hashemi, Seyed Ahmad(2012), Civil Liability; Obligations Ex Delicto, Tehran: Payamnoor.(in persian)

[22] Zeraat,Abbas(2014), Investigating the Relationship Between Unauthorized Contract and Transfer of Other's Property, No.98, Fall: Islamic Studies: Journal of Jurisprudence and Principles.(in persian)