یک اصل قانون اساسی؛ دو نظام اقتصادی تحولات اصل 44 نمونه ای از بازنگری غیررسمی در قانون اساسی

دانشنامه حقوق اقتصادی

دوره 28، شماره 20، اسفند 1400، صفحه 249-269   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/economlaw.2022.41910

نویسنده

سید ناصر سلطانی^*

استادیار حقوق عمومی دانشگاه تهران، دانشکدگان فارابی

چکیده

یکی از روش­های بازنگری در قانون اساسی تغییر آن از طریق روش­هایی غیر از روش­های مقرر در متن قانون اساسی است. هنگامی‌که احکام مندرج در اصول قانون اساسی با واقعیات خارجی متفاوت می‌شوند به‌تدریج فاصله­ای میان الفاظ و واقعیات پیدا می­شود. فرایند فاصله گرفتن لفظ قانون اساسی با واقعیات خارجی را تغییر غیررسمی قانون اساسی می­گوییم. گاهی این تغییرات بدون آن­که مصوبه­ای قانونی در میان باشد معمول و مجری است و گاهی با مصوبه­ای قانونی رسمیت پیدا می­کند. این هر دو صورت به دلیل اجماع و اتفاق اداره‌کنندگان کشور بدون آن­که با مانعی برخورد کند جریان پیدا می­کند و همچون الزامی گریزناپذیر خود را بر همه ارکان و اجزاء مملکت تحمیل می­کند. اغلب چنین اتفاق می­افتد‌ که پیش از آن‌که مصوبه­ای قانونی این تغییرات را کلید بزند، این جابجایی­ها در باورها و افکار و آمال نشو و نما پیدا می­کند و سپس به‌تدریج در بخش­های مختلف و جزئی اجرا می­شود تا مبنایی برای اقدامات مهم­تر فراهم می­کند. بدین ترتیب آرام آرام پیش می­رود و راه خود را در تغییر تدریجی اصل باز می­کند. تا این‌که روزی در قالب قانون و مصوبه‌ای صورت رسمی به خود می­گیرد. در این مقاله با بررسی اصل 44 قانون اساسی ج.ا.ا به‌عنوان یکی از مصادیق این مفهوم ضرورت توجه به این مفهوم را در مطالعات حقوق اساسی یادآوری خواهیم‌ کرد. چنین به نظر می‌رسد که بدون توجه به چنین مفهومی نمی‌توان شناختی دقیق از قانون اساسی ارائه‌ کرد.
 

کلیدواژه‌ها

کلید واژگان: تغییر غیررسمی قانون‌اساسی؛ اصل 44 قانون‌اساسی؛ حقوق‌سیاسی؛ قانون‌اساسی زنده

مراجع

 

 

• Abbasi, Mansoureh, (2009) Challenges and Requirements of Privatization and Implementation of General Policies Article 44 of the Basic Law, Tehran, Tadbir-e Eghtesad Research Institute, (In Persian).
• Abdi, Abbas, (2009) "Questions and Answers by Saeed Hajjarian and Abbas Abdi", Aftab News Agency, 4 May, (In Persian).
• Abolhassani Hastiani, Asghar, (2001) "Study of Economic Principles of the Basic Law of the Islamic Republic of Iran from the Perspective of Economic Equilibrium and Imbalance", Research Quarterly of Imam Sadegh University, No. 13 and 14 spring and Summer (In Persian).
• Ahmad Amoui, Bahman, (2003) Political Economy of the Islamic Republic of Iran, first edition, Tehran, (In Persian).
• Akhundi, Abbas, (2012) Amendment of the General Policy Implementation Law, Article 44 of the Constitution from the Perspective of the Private Sector, Center for Economic Research and Studies, Tehran, Max-e Nazar, (In Persian).
• Askari Nejad, Ali, (2008) The Historical Course of Using Article 44 of the Basic Law, World of Economics, Newspaper Number: 1639, Publication Date: 07/21/2008, News Number: 475982. http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-475982 (In Persian).
• Bastien François, (1996) Naissance d’une constitution, La cinquième République (1958-1962), Paris, Presses de Sciences Po.
• Bruce Akerman, (1998) We the People, volume 2: transformations, The Belknap Press of Harvard University Press.
• Deliberations of the Constitutional Assembly of the Islamic Republic of Iran, (1985) Volume 3, Islamic Consultative Assembly, first edition, (In Persian).
• Hans Kelsen, (1998) Théorie Générale du Droit et de l'Etat, trad. B. Laroche et V. Faure, préf. S. Paulson, Bruylant LGDJ.
• Hashemi Rafsanjani, (2014) Construction and Prosperity, Records and Memoirs of 1991, by Emad Hashemi, First Edition, Tehran, Enqelab-e Maaref Publishing Office, (In Persian).
• Ismaili, Mohsen and Ghamami, Seyed Mohammad Mehdi, (2017) "Comparative study of the legal system of competition in Iran and France", Journal of Islamic Law, Eleventh Year, Vol. 2, pp. 188-153 (In Persian).
• Lilaz, Saeed, Simaye Sazandegi; (1997) A narrative of eight years of construction during the presidency of Ayatollah Hashemi Rafsanjani, Tehran, Shadrang Publishing, first edition, (In Persian).
• Mehrpour, Hossein, (2008) Brief Constitutional law of the Islamic Republic of Iran, Dadgostar Publishing, First Edition, (In Persian).
• Naqibi, Seyed Hossein, (2009) Collection of Provisions of Article 44 of the Basic Law; Mohshi Applied Analytics, Tehran, Iran Chamber of Commerce, Industries and Mines, First Edition, (In Persian).
• Nobakht, Mohammad Baqer and Abdo Tabrizi, Hossein, General Policies of Article 44 of the Constitution and New Opportunities for Investment, Tehran, Expediency Council, Strategic Research Center, 2010. (In Persian).
• Pierre Avril, (1997) Les Conventions de la Constitution, Léviathan, PUF, Paris.
• René, Capitane, (2001) « La coutume constitutionnelle », in Les écrits constitutionnels, éd. Panthéon Assas, Paris.
• Rezaei, Mohsen, (2006) The Second Wave of the Revolution; A view on the process of formulating and approving macro policies of Article 44 of Constitution, Tehran, Islamic Culture Publishing Office, first edition, (In Persian).
• Secretariat of the Expediency Discernment Council, Proceedings of the National Conference on General Policies, Article 44 of Constitution, (2006) Tehran, February (In Persian).
• Shirazi, Asghar, (2014) The Government of the Islamic Republic of Iran, Paris, Perspective, Second Edition, (In Persian).
• Soltani, Seyed Nasser, (2016) Unwritten Constitutional Law; Discourses on Conatitutional Customs in the French Constitutional System, Tehran, Enteshar Publishing, (In Persian).
• Strauss, David, (2000) The Living Constitution, Oxford-New York, Oxford University Press, coll. ‘the Inalienable Rights’.
• Tahan Nazif, Hadi and Mansoorian, Mostafa, (2016) "General Policies of Article 44; Informal Review of the Basic Law or the Use of the Capacity of Article 44, Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Fifth Year, No. 15, pp. 78-55. (In Persian)
• Tavanaianfard, Hassan, (1980) Critique of the Economic Principles of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, Tehran, Ghest, (In Persian).