ارزیابی اجتماع‌ پذیری فضاهای عمومی‏‌ شهری، در محلات با الگوی کالبدی از پیش طراحی شده؛ نمونه محله‌‏سجاد مشهد

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 25، شهریور 1403

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.72811.1113

نویسندگان

سمانه باقرزاده¹؛ مصطفی امیرفخریان^{* 2}؛ دکتر محمّد رحیم رهنما³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

³دانشگاه فردوسی

چکیده

این مطالعه در نظر دارد ابعاد اجتماع‏ پذیری فضا را در محلاتِ با الگویِ کالبدیِ از پیش طراحی شده، مورد بررسی قرار دهد. شاخصهای تحقیق شامل5 دسته کالبدی، چیدمان فضایی، اجتماعی، عملکردی و آسایش‏محیطی و درقالب 22 متغیر می‏باشد. محدوده مورد مطالعه محله‏سجاد مشهد و مقیاس مطالعه واحدهای همسایگی واقع در آن شامل امین و مینا است. در گام اول با تکمیل۳۸۵ پرسشنامه از ساکنین، وضعیت حضورپذیری فضای عمومی محله مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بهره‏ گیری از آزمون "یومن‏ویتنی" بیانگر وجود تفاوتهای معنادار درسطح محله درخصوص حضورپذیری فضا بود. در گام بعد سعی گردید وضعیت معیارهای اثر گذار بر حضورپذیری با استفاده از روشهای مشاهده‏میدانی، آماراستنباطی، تحلیل فضایی و تحلیل چیدمان فضایی، مورد سنجش قرار گیرد. برآیند این ارزیابی نشان داد که معیارهایی همچون توزیع جمعیت، انواع کاربری ها، تنوع کاربری ها و سلسله مراتب راهها، به دلیل اثرپذیری از طرح کالبدی، نقشی در بروز تمایزات اجتماع پذیری فضا در سطح محله ندارند. درمقابل معیارهایی همچون وضعیت مبلمان شهری و خدمات مرتبط با آن و همچنین معیارهای چیدمان فضایی بیشترین اثرگذاری را در تفاوتهای درون محلی اجتماع‏پذیری فضا دارند. از اینرو این مطالعه ضمن بهم زدن چارچوب جدیدی از ارزیابی معیارهای اجتماع پذیری، ضمن توجه به تفاوتهای درون محلی و ضرورت پرداختن به آن، نحوه شکل‏بندی محلات به صورت خودرو و یا از پیش طراحی شده را در این ارزیابی دخیل می‏داند و براین ادعاست اجتماع‏پذیری فضا در سطح محلات برحسب فرایند شکل‏گیری آنها، الگوهای متفاوتی را نشان خواهد داد و چنین امری می‏بایست مد نظر برنامه‏ریزان قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اجتماع‌ &rlm؛ پذیری فضا؛ طرح‌ های کالبدی؛ واحد همسایگی؛ محله &rlm؛ ‌سجاد مشهد؛ چیدمان فضایی

مراجع