تأثیر تخلفات ساختمانی بر سیمای شهر تبریز(مطالعه موردی: محلات پرواز و دمشقیه)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 20، خرداد 1402، صفحه 67-88   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.70337.1043

نویسندگان

فیروز جعفری^{* 1}؛ ایرج تیموری²؛ ندا قابل³

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

²استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز

³کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

چکیده

تخلفات ساختمانی از گذشته تا به امروز یکی از مهم­ترین معضلات شهرها بوده که منجر به اختلال و بروز مشکلات اساسی در شهر و در حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری گردیده است. یکی از مهم­ترین اثرات منفی این تخلفات، تأثیر بر سیمای شهر و تهدیدی جدی بر کیفیت محیط‌های شهری می­باشد. از این‌رو هدف این پژوهش، شناسایی تخلفات ساختمانی در زمینه تغییر کاربری اراضی و تعداد طبقات مازاد بر ضوابط و همچنین بررسی نوع و میزان تأثیر این تخلفات بر سیمای شهری در دو محله‌ی دمشقیه و پرواز تبریز در سال 1399 بوده و مقیاس بررسی تحقیق در ابعاد قطعات واقع در این محله‌ها می‌باشد. شاخص بررسی‌ها، کاربری اراضی محله‌ها و وضعیت ساخته شده سال 1399 و الگوی ساخت ساز براساس ضوابط مصوب طرح جامع و تفصیلی شهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌های لازم با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش مقایسه‌ای و از نرم‌افزارهایExcel، AutoCad و ArcMap استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که از کل قطعات موجود در محله دمشقیه 12 درصد قطعات، و در محله پرواز 38 درصد از کل قطعات، مغایر با ضوابط و مقررات و طرح مصوب ساخته شده است. همچنین مشخص گردید، بیشترین تأثیراتی که تخلفات ساختمانی بر سیمای شهری محلات پرواز و دمشقیه گذاشته، مربوط به تأثیرات منفی می‌باشد. در واقع این تخلفات ساختمانی، به طور ملموس و آشکارا تأثیرات منفی بر هریک از پارامترهای سیمای شهری در محلات مورد مطالعه را به همراه داشته و قدرت هریک از پارامترها را تضعیف کرده‌ است.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای سیمای شهری؛ تبریز؛ تخلفات ساختمانی؛ سیمای شهری؛ ضوابط و مقررات

مراجع

1. ادب‌خواه، م.، پورجعفر، م.، و تقوائی، ع. ا. (1381). بررسی وضعیت تراکم ساختمانی و ارائه مدل پیشنهادی تعیین FAR با توجه به شبکه معابر(مطالعه موردی محله الهیه تهران). نشریه هنرهای زیبا، 13، 16-31.
2. اصغری‌زمانی، ا. (1379). پژوهشی در روند حاشیه­نشینی ایران(مطالعه موردی شهرتبریز). پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تبریز: گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
3. تلیار، م.، ربیعی، پ. (1395). نقش برنامه‌ریزی در مبلمان شهری،هویت و آرامش شهری. سن‌پترزبرگ: چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم تکنولوژی.
4. ثابت ورنامخواستی، م. (1388). فرآیند عملکردهای شهرداری، سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور. چکیده مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیکی. تهران: سازمان شهرداری ها و دهداری های کشور.
5. جعفری، ف. (1397). ساماندهی تراکم در مناطق شهری شهری. تبریز: انتشارات فادیا.
6. سلیمی، ف. (1396). تأثیر تخلفات ساخت و ساز بر محیط شهری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد مرکزی.
7. شجاعی‌وند، ب.، روستایی، ش.، و اصغری‌زمانی، ا. (1397). بازنمایی فضایی و تولید و بازتولید تصویر ذهنی: رهیافتی از تریالکتیک لوفور. انتشارات مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 9(33)، 19-1.
8. شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (1387). ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری. تهران: شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
9. عمید، ح. (1390). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات شهرزاد.
10. فاتحی، م. (1394). ارائه راهکارهای حقوقی مناسب جهت جلوگیری از تخلفات اجرایی ساختمان براساس نظام ساختمانی ایران. تهران: کنفرانس پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی.
11. فامیلی، پ. (۱۳۸۹). امکان­سنجی استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند(RFID) در فرایند کنترل ساخت و سازهای شهری تهران. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، دانشگاه تربیت مدرس.
12. فیروزی، م. ع.، نعمتی، م.، و داری‌پور، ن. (1393). سنجش تطبیقی تصویر ذهنی شهروندان و کارشناسان به مفهوم کیفیت محیط شهری در طرح مسکن مهر (مطالعه موردی: شهر امیدیه). دو فصلنامه پژوهش‌های منظر و شهر، 1(2)، 29-21.
13. قربانی، ر.، و جعفری، ف. (1392). بررسی و تحلیل جایگاه تراکم ساختمانی در طرح‌های توسعه شهری شهر تبریز. نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 19(53)، 253-276.
14. کلانتری، ح.، و اخوت، ه. (۱۳۹۵). برنامه‌ریزی منظر شهری. تهران: جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
15. کهزادی‌چگنی، ب. (1393). تأثیر تخلفات ساختمانی بر سیمای شهری (مطالعه موردی: شهرداری منطقه 18تهران). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: گروه هنر و معماری، دانشگاه آزاداسلامی، واحد مرکزی.
16. گرمسیری، پ. (1396). بررسی علل تخلفات ساختمانی و تأثیر آن بر سیمای کالبدی شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استهبان: گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاداسلامی، واحد استهبان.
17. لینچ، ک. (۱۳۷۲). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
18. لینچ، ک. (۱۳۸۵). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19. لینچ، ک. (1398). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20. مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری استان آذربایجان شرقی، سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
21. مرکز آمار ایران (1397). سالنامه آماری کشور. تهران: مرکز آمار ایران.
22. معاونت شهرسازی و معماری تبریز (1395). سالنامه آماری شهر و شهرداری تبریز. تبریز: شهرداری تبریز.
23. معاونت معماری و شهرسازی تبریز (1395). مطالعات وضع موجود طرح جامع، شهرداری تبریز. تبریز: شهرداری تبریز.
24. معصوم، ج.، و علی‌آبادی، ج. (1380). مدیریت ساخت و ساز شهری. ماهنامه شهرداری­ها، 3(33)، 49.
25. منصوری، س. ا. (۱۳۸۵). هویت ایرانی و سیمای شهرهای جدید. تهران: همایش بین­المللی شهرهای جدید.
26. منصوری، س.ا (1383). نقدی بر بیانیه همایش سیما و منظر شهری: تجارب جهانی و چشم‌انداز آینده. فصلنامه باغ نظر، 1(2)، 96-94.
27. مهندسان مشاور نقش محیط (1395). طرح عمران و توسعه شهر تبریز، شناخت شهر. تبریز: وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
28. مهندسین مشاور زیستا (1390). ضوابط و مقررات طرح تفصیلی تبریز. تبریز: معاونت شهرسازی و معماری تبریز.
29. میرغیاثی، م. (1397). بررسی و مطالعه اثرات ساخت و سازهای غیرمجاز در سیمای شهری در شهر کرج(مطالعه موردی منطقه یک شهر کرج). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، شهر قدس: گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس.

 

30. Abdel, M., & Barmalgy, M. (2012). Towards an advanced mechanism to benefit from information in issuance of building permits. HBRC journal, 8(1), 58-63.
31. Arimah, C., & Adeagbo, D. (2000). Compliance with urban development and planning regulation in Ibadan, Nigeria. Habitat Int, 24(3), 279-294.
32. Esmaeilnia, A., & Tavakoli, H. (2016). Urban landscape symbolizes the historical identity of the city. Barcelona: 4^th international Conference on Modern research's in Civil Engineering, Architectural urban development.
33. Habib, F. (2006). Inquiry within the meaning of the City. Honar-ha-ye-Ziba, 25, 5-14.
34. http://www.tabrizinfo.com.
35. Kahraman, S., Satti, A., & Misir, S. (2006). Effects of adding illegal storeys to structural systems. Sadhana, Habitat Int., 31, 515-526.
36. Kapoor, M., & Blanc, D. (2008). Measuring risk on investment in informal (illegal) housing: theory and evidence from Pune. India, Regional Science and Urban Economics, 38, 311-329.
37. K. T., Che. M. Ch., Hsueh. Y. H., Chau. Y. Ch. (2009). The Externality of Building Violations in Urban Environment Empirical Observation in Taiwan. Tainan: Future Trends Architectural Management International Symposium CIB-W096.
38. Vaglica, J. (2018). Investigation of factors Contributing to Building Code Violations in Residential Construction. Ph.D. Thesis, Wayne State: Department of Civil and Environmental Engineering, Wayne State University.
39. Zegarac, Z. (1999). Illegal construction in Belgrade and prospects for urban devel- opment planning. Cities, 16(5), 365-370.