بررسى زبان شناختى مفهوم إبل بر مبنای انسجام متن در قرآن

علوم قرآن و حدیث

مقاله 5، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 108، شهریور 1401، صفحه 93-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.73053.1200

نویسندگان

مائده بیگم شیرازی^{* 1}؛ سید حسین سیدی²

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه فردوسی مشهد

²استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بررسی تناسب و پیوستگی آیات قرآن از مسائل مهم در فهم متن قرآن کریم  و انسجام متن از ویژگی های مهم متن در دانش متن شناسی است و اهمیت آن در متن قرآن در فهم مراد خداوند از اهمیت بسزایی برخوردار است. باور به گسست یا پیوست متن قرآن مرز میان فروکاستن به متن معمولی و غیر وحیانی آن و وحیانی بودن آن است. پرسش اصلی این مقاله آن است آیا معنای واژه إبل در منابع تفسیری و ترجمه ها به درستی فهم شده است؟ این پرسش مبتنی بر این فرضیه است که بررسی واژگان قرآن بدون در نظر گرفتن مبانی انسجام متن ممکن نیست. روش این مقاله تحلیلی انتقادی  با رویکرد انسجام متن است. لذا با توجه به این رویکرد و فرضیه و پرسش به تحلیل انسجام آیات  17 تا 20 سوره غاشیه پرداخته شده است. یعنی کلمه «إبل» با کلمات دیگر آیات یعنی آسمان، کوه، و زمین تناسب معنایی ندارد. حاصل این پژوهش با روش تحلیل متن و برون رفت از گسست معنایی میان آیات، برگرفتن معنای دیگری غیر از شتر برای واژه إبل است. معنای مراد با توجه به انسجام معنایی آیات و بررسی های معناشناختی آن ، "ابر" است که هم با گفتمان عرب تناسب دارد و هم از حیث انسجام متن در زنجیره گفتار بر مبنای روابط همنشینی کلمات، از انسجام بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ انسجام متن؛ إبل؛ همنشینی؛ گفتمان؛ ابر

مراجع

ابن اثیر، عزالدین،(1939)،المثل السائر.تحقیق محی الدین عبدالحمید.مصر: مطبعة البابی.

ابن عطیة، عبد الحق بن غالب،(1422)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز.تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد.دارالکتب العلمیة.الطبعة الأولى.

ابن منظور، محمدبن مکرم،(بی تا)، لسان العرب.بیروت: دارصادر.

الأندلسی، ابوحیان،( 41422-2001 م)، تفسیر البحر المحیط .لبنان: دارالکتب العلمیة.

بشر، کمال،(1994)،علم اللغة الإجتماعیة.الطبعة الأولى، قاهرة: دار الثقافة العربیة.

ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد،(1418-1997م)، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن. تحقیق علی معوض وعادل عبدالموجود. دار إحیاء التراث العربی.

جرجانی، عبدالقاهر، (1417ه)،اسرار البلاغة. تحقیق محمد اسکندرانی. بیروت:دارالکتب العربیّ.

دی بوگراند، روبرت،(1998)، النص والخطاب والإجراء.ترجمة تمام حسان.الطبعة الأولى. قاهره: عالم الکتب.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد،(1416 -1996م)، مفردات الفاظ القرآن.بیروت: دارالشامیة.

زبیدی،محمد مرتضی،(1385)،تاج العروس.دارالهدایة.

زمخشری، جار الله محمود بن عمر،(467-538ه)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل.دار ابن حزم.

زنیاک، زتسیلاف و اور،(2003)، مدخل الی علم النص،مشکلات بناء النصّ.ترجمه سعید حسن بحیری.الطبعة الاولی. قاهره: مؤسسة المختار.

سکاکی، ابویعقوب یوسف، (1987)، مفتاح العلوم، تحقیق نعیم زرزور. چاپ دوم.بیروت: دارالکتب العلمیة.

 سیدی،سید حسین،(1392)،سیر تاریخی اعجاز قرآن.چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.

شایگان،داریوش،(1371)،هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام. ترجمه باقر پرهام.تهران: انتشارات آگاه.

طباطبایی، محمدحسین،(1417)،تفسیر المیزان.چاپ اول.بیروت:مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.

طبرسی،ابوعلی فضل بن حسن.مجمع البیان فی تفسیر القرآن.بیروت:مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

طوسی،محمدبن حسن،(1389)،التبیان فی تفسیر القرآن.نشر آل البیت(ع).

عبدالجبار معتزلی.القاضی ابوالحسن،(1965)،ا لمغنی فی ابواب التوحید و العدل.قاهره: وزارة الثقافة والإرشاد القومی.

علیقلی، محمدمهدی،(1375)،قرآن از دیدگاه 114 دانشمند جهان.قم: انتشارات سینا.

فخر رازی.تفسیر کبیر.چاپ سیزدهم، بی تا،القاهرة.المطبعة البهیة المصریة.

الفقی،صبحی ابراهیم، (2000)،علم اللغة النصّی بین النظریة والتطبیق.الطبعة الأولى.قاهرة: دار قباء.

القرطاجنی،حازم،(1966)،منهاج البلغاء وسراج الأدباء.تحقیق محمد الحبیبین الخوجه. تونس.دارالکتب الشرقیة.

مکوند، محمود و شاکر، محمدکاظم،(1394)،بازخوانی انسجام متن قرآن در پرتو نظریه نظم متقارن با تأکید بر دیدگاه میشل کویپرس.فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای قرآنی.سال بیستم.شماره 3.

نصری،عبدالله،(1381)،راز متن.چاپ اول.تهران: آفتاب توسعه.

هالیدی،مایکل و حسن،رقیه،(1393)، زبان،بافت و متن.ترجمه مجتبی منشی زاده و طاهره ایشانی.چاپ اول.تهران:انتشارات علمی.

Arberry.,A.J.(1955).The Koran  interpreted.  London.