حل تعارض فریقین در مصداق «دابه الارض» آیه 82 نمل

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 اسفند 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.72358.1175

نویسندگان

بی بی زهرا شهیدپور ¹؛ وحیده فخار نوغانی²

¹دانشجو رشته قرآن و متون اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

²استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

«دابه» به معنای موجودی متحرک و جاندار، 14 مرتبه در قرآن بکار رفته است و با توجه به معنا و سیاق آیات آشکار می گردد که این واژه عام بوده و بر جنبندگان اعم از انسان و حیوان دلالت دارد. اما یکی از آیاتی که بین مفسران شیعه و اهل سنت مورد مناقشه است، آیه 82 سوره نمل می باشد که خداوند می فرماید: «وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ»؛ و هنگامى که وعده عذاب ما بر آنان حتمى و لازم شود، جنبنده‏اى را از زمین براى آنان بیرون مى‏آوریم که با آنان سخن مى‏گوید. زیرا مردم پیش از این به آیات ما یقین نداشتند. اکثر شیعیان تبادر معنایی حاصل از لفظ «دابه» را دلیل بر رجعت حضرت علی علیه السلام می دانند و وجود برخی از روایات را مؤید نظر خود می دانند. اما اهل سنت رویکردی کاملا متفاوت داشته و با استناد به برخی روایات «دابه» را حیوانی عجیب الخلقه و افسانه ای می دانند. با این وجود هر دو دسته در این که «دابه الارض» در آخرالزّمان خروج می کند و خروجش از نشانه های قیامت است، اتفاق نظر دارند. این نوشتار با هدف حل تعارض بین فریقین تحقیقی بنیادی بوده و به دلیل بررسی مصداق «دابه الارض» در آیات و روایات و استفاده از کتب و اسناد، تحقیقی موردی و کتابخانه ای می باشد.

کلیدواژه‌ها

رجعت؛ فریقین؛ دابّه الارض؛ آیه 82 نمل؛ نشانه قیامت