واکاوی در توسعه دامنه قاعده تسامح در ادله سنن به اخبار عامه

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1400

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.74379.1260

نویسندگان

سید علی دلبری^{* 1}؛ البرز محقق گرفمی²؛ صدیقه اسلامی زیدانلو³

¹دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

²کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی

³دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

یکی از قواعد به کار گرفته شده توسط دانشوران امامی‌ در  فرآیند صدور جواز عمل به برخی احکام غیر الزامی، قاعده‌ای است که با نام تسامح در ادله سنن شناخته می‌شود. بر اساس این قاعده، سخت گیری در پذیرش اخبار ضعیف رهنمون به اعمال غیر الزامی، لازم نیست. کسانی از باورمندان به این رویکرد، دامنه آن را محدود به احکام فقهی می‌دانند و برخی دیگر مرزهای آن را تا موضوعاتی چون احادیث بیانگر فضائل اهل بیت (ع)، روایات اخلاقی و طبّی گسترانده‌اند. پژوهش حاضر در پی داوری  درباره رواداری گستراندن کاربست  قاعده تسامح به اخبار منقول از عامه است. برای این منظور، با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، دلایل تقویت باور به جواز و نیز ادله نظریه مخالف، به روش تحلیلی- توصیفی بر شمرده شده و ذیل هر کدام از ادله، نقدهایی صورت گرفته است. رهیافت پژوهش این است که با استفاده از قاعده تسامح در ادله سنن نمی‌توان رویکردی عمومی‌ در مواجهه با اخبار عامه داشت. بلکه  با  بهره از رویکرد وثوق صدوری، می‌توان از مدلول اخبار عامه بهره برد؛ به شرط آنکه این اخبار، مخالف آموزه‌های شیعی نبوده و از راویان متهم به دروغ پردازی و دشمنی با اهل بیت (ع) نقل نشده باشند.

کلیدواژه‌ها

قاعده تسامح؛ اخبار عامه؛ اطلاق اخبار من بلغ؛ مخالفت با عامه

مراجع