ریززیست‌چینه‌نگاری مقایسه‌ای سازند آسماری برپایه شش پهنه‌بندی زیستی (تاقدیس بَری، زیرحوضه فارس، پهنه زاگرس)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 5، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 26، شهریور 1400، صفحه 1-29

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.2021.41986

نویسندگان

شیوا شاکرجهرمی¹؛ رضا صادقی^{* 2}؛ علی رحمانی³

¹کارشناس‌ ارشد چینه‌ نگاری و دیرینه‌شناسی، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

²استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³دکترای چینه‌ نگاری و دیرینه‌شناسی، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف مقایسه تعیین سن توالی رسوبی سازند آسماری در برش تنگ سهل‌آباد برمبنای زیست‌پهنه‌بندی‌های شش‌گانه از سال 1962 تا 2009 میلادی انجام گرفته است. برش یاد شده در یال شمال‌خاوری تاقدیس کوه بَری، درون پهنه زاگرس چین‌خورده، زیرحوضه فارس و زیرپهنه فارس داخلی جای دارد. نمونه‌برداری در این برش با بیشینه فاصله 2 متری انجام گرفته و ستبرای آن، 291 متر به دست آمده است. مرزهای پایینی و بالایی سازند آسماری در این ناحیه به ‌ترتیب با سازند پابده به‌صورت همشیب، پیوسته و تدریجی و با سازند رازک به‌صورت همشیب، پیوسته و ناگهانی بوده و این سازند با توجه به ویژگی‌های سنگ‌شناختی، قابل تقسیم به چهار واحد سنگ‌چینه‌ای می‌باشد. از دیدگاه بررسی‌های ریززیست‌چینه‌نگاری نیز، 35 جنس و 64 گونه از روزن‌داران کف‌زی در سازند آسماری شناسایی و نام‌گذاری شدند که برپایه الگوی پراکنش آنها و البته استفاده و مقایسه با شش زیست‌پهنه‌بندی ارایه گردیده در سال‌های 1962، 1965، 1967، 1997، 2007 و 2009 میلادی، تعداد 3، 3، 2، 3، 2 و 4 زیست‌پهنه تشخیص داده شدند که به‌ترتیب بیانگر بازه‌های سنی الیگوسن میانی ـ پسین یا الیگوسن میانی ـ میوسن پیشین (روپلین ـ شاتین یا روپلین ـ آکیتانین)، الیگوسن ـ میوسن پیشین (آکیتانین)، الیگوسن ـ میوسن پیشین (آکیتانین پیشین ـ پسین؟)، الیگوسن پیشین ـ پسین (روپلین پیشین ـ شاتین پسین)، الیگوسن پیشین و پسین (روپلین و شاتین) و الیگوسن پیشین، پیشین ـ پسین و پسین (روپلین، روپلین ـ شاتین و شاتین) هستند.

کلیدواژه‌ها

زاگرس چین‌خورده؛ فارس داخلی؛ سازند آسماری؛ زیست‌پهنه‌بندی؛ روزن‌داران کف‌زی

مراجع

افشارحرب، ع.، 1380. زمین‌شناسی نفت ایران. دانشکده فنی دانشگاه تهران، 586ص.

امیرشاه‌کرمی، م.، 1385. چینه‌نگاری زیستی، رخساره‌های میکرسکپی و چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری در تَنگ گُرگدان (گچساران) و چَمن بُلبُل (فهلیان). رساله دکتری، دانشگاه اصفهان، 146ص.

دانشیان، ج.، نوروزی، ن.، باغبانی، د.، آقانباتی، ع.، 1391. زیست‌چینه‌نگاری نهشته‌های الیگو ـ میوسن براساس روزن‌بَران در جنوب‌باختری جهرم، فارس داخلی. فصلنامه علوم ‌­زمین، 21: 157 ـ 166.

صادقی، ر.، 1388. چینه‌­نگاری زیستی، رخساره‌های میکرسکپی و چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری در منطقه فارس. رساله دکتری، دانشگاه اصفهان، 345ص.

طاهری‌زاده، س.، صیرفیان، ع.، وزیری‌مقدم، ح.، رحمانی، ع.، 1393. زیست‌چینه‌نگاری سازند آسماری در یال شمال‌شرقی کوه سلامتی، جنوب‌غرب شیراز. هشتمین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران، دانشگاه زنجان، صص 1ـ5.

غبیشاوی، ع.، 1383. سکانس استراتیگرافی سازند آسماری در بیرونزدگی خویز و میدان گچساران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تبریز، 121ص.

کریمی، ن.، 1391. میکروبایواستراتیگرافی سازند پابده در کوهمره سرخی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه پیام‌نور مرکز شیراز، 125ص.

کلنات، ب.، وزیری‌مقدم، ح.، طاهری، ع.، 1389. زیست‌چینه‌نگاری و پالئواکولوژی سازند آسماری در جنوب‌غرب فیروزآباد. رخساره‌های رسوبی، 3: 71 ـ84.

کیمیاگری، م.، 1384. چینه‌نگاری‌زیستی، رخساره‌های میکرسکپی و چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری از تاقدیس گورپی (لالی) تا کوه خویز (بهبهان). رساله دکتری، دانشگاه اصفهان، 220 ص.

لاسمی، ی.، رئیسی، ع.، 1379. بررسی میکروفاسیس‌ها، محیط رسوبی و سکانس‌های سازند آسماری در فروافتادگی دزفول جنوبی. چهارمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، دانشگاه تبریز، صص181 ـ 179.

مطیعی، ه.، 1372. چینه‌شناسی زاگرس. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، 536 ص.

Adams, T.D., & Bourgeois, E., 1967. Asmari Biostratigraphy (No. 1074). Iranian Oil Operating Companies Geological and Exploration Division, Tehran, 59 p.

Allahkarampour Dill, M., Vaziri-Moghaddam, H., Seyrafian, A., & Behdad (Ghabeishavi), A., 2017. Oligo-Miocene carbonate platform evolution in the northern margin of the Asmari intra-shelf basin, SW Iran. Mineral and Petroleum Geology, 92: 437-461.

Amirshahkarami, M., 2013. Revision in the paleontology and distribution of the larger benthic foraminifera in the Oligo-Miocene deposits of the Zagros basin, southwest Iran. Historical Biology, 25: 339-361.

Avarjani, S., Mahboubi, A., Moussavi-Harami, R., Amiri-Bakhtiar, H., & Brenner, R.L., 2015. Facies, depositional sequences, and biostratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari Formation in Marun oilfield, north Dezful embayment, Zagros basin, SW Iran. Palaeoworld, 24: 336-358.

Bassi, D., Hottinger, L., & Nebelsick, J., 2007. Larger foraminifera from the upper Oligocene of the Venetia area north-east Italy. Paleontology, 50: 845-868.

Benedetti, A., 2010. Biostratigraphy remarks on the Caltavuture Formation (Eocene-Oligocene) cropping out at Portella Colla (Madonie Mts., Sicily). Revue de Paleobiologie, 29: 197-216.

Boudagher-Fadel, M.K., 2018. Evolution and significance of larger benthic foraminifera, 2nd edition. University College London Press, London, 693 p.

Busk, H.G., & Mayo, H.T., 1918. Some notes on the geology of the Persian oil fields. Journal Institute of Petroleum Technology, 5: 5-26.

Cahuzac, P.B., & Poignant, A., 1997. An attempt of biozonation of the European basin, by means of larger neritic foraminifera. Bulletin de la Société Géologique de France, 168: 155-169.

Eames, F.E., Banner, F.T., Blow, W.H., & Clark, W.J., 1962. Fundamental of Mid-Tertiary stratigraphical correlation. The Syndicate of the Cambridge University Press, America, 162 p.

Ehrenberg, S.N., Pickard, N.A.H., Laursen, G.V., Monibi, S., Mossadegh, Z.K., Svana, T.A., Aqrawi, A.A.M., Mc Arthur, J.M., & Thirlwall, M.F., 2007. Strontium isotope stratigraphy of the Asmari Formation (Oligocene–Lower Miocene), SW Iran. Journal of Petroleum Geology, 30: 107–128.

Gedik, F., 2014. Benthic foraminiferal fauna of Malatya Oligo-Miocene basin, (eastern Taurids, eastern Turkey). Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 149: 93-136.

Hoseinzadeh, M., Daneshian, J., Moallemi, S.A., & Solgi, A., 2015. Facies analysis and depositional environment of the Oligocene-Miocene Asmari Formation Bandar Abbas hinterland, Iran. Open Journal of Geology, 5: 175-187.

Hottinger, L., 2007. Revision of the foraminiferal genus Globoreticulina Rahaghi, 1978 and of its associated fauna of larger foraminifera from the late Middle Eocene of Iran. Carntis de Geologie / Notebooks on Geology, A: 1-51.

Hottinger, L., & Bassi, D., 2014. Paleogene larger rotaliid foraminifera from the western and central Neotethys. Springer Chem Heidelberg, New York, 196 p.

Jafari, J., Mahboubi, A., Moussavi-Harami, R., & Al-Aasm, I.S., 2020. The effects of diagenesis on the petrophysical and geochemical attributes of the Asmari Formation, Marun oil field, southwest Iran. Petroleum Science, 17: 292-316.

Joudaki, M., & Baghbani, D., 2017. Biostratigraphy of Oligocene and Lower Miocene deposits, Anneh anticline, Folded Zagros, SW. Iran. Carbonates and Evaporites, 33: 509-515.

Laursen G.V., Monibi, S., Allan, T.L., Pickard, N.A.H., Hosseiney, A., Vincent, B., Hamon, Y., van Buchem, F.S.P., Moallemi, A., & Druillion, G., 2009. The Asmari Formation revisited: changed stratigraphic allocation and new biozonation. First International Petroleum Conference and Exhibition, Shiraz, 5 p.

Lees, G.M., 1933. Reservoir rocks of Persian oil field. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 17: 229-240.

Loeblich, A.R., & Tappan, H., 1988. Foraminifera genera and their classification. van Nostrand Reinhold Company, New York, 212 p., 847 plates.

Maghfouri-Moghaddam, I., & Rashnow, H., 2018. Biostratigraphy of early Oligocene-early Miocene Asmari Formation at the southern flank of Mish anticline, Izeh zone, SW Iran. Anuario do Instituto de Geociencias, 41: 623-635.

Maghfouri-Moghaddam, I., Roozpeykar, A., & Shirmohamadi, G., 2019. Biostratigraphy of early Oligocene-early Miocene benthic foraminifera in Lorestan zone, south-west Iran. Indian Journal of Geo Marine Sciences, 48: 925-935.

Rahaghi, A., 1980. Tertiary faunal assemblage of Qum-Kashan, Sabzewar and Jahrum areas. National Iranian Oil Company, Tehran, 64 p., 30 plates.

Rahmani, A., Taheri, A., Vaziri-Moghaddam, H., & Ghabeishavi, A., 2012. Biostratigraphy of the Asmari Formation at Khaviz and Bangestan anticline, Zagros basin, Iran. Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie - Abhandlungen, 263: 1-16.

Richardson, R.K., 1924. The geology and oil measures of southwest Persia. Journal Institute Petroleum Technology, 10: 256-296.

Sadeghi, R., Vaziri-Moghaddam, H., & Mohammadi, E., 2018. Biofacies, depositional model, and sequence stratigraphy of the Asmari Formation, Interior Fars sub-zone, Zagros basin, SW Iran. Carbonates and Evaporites, 33: 489-507.

Sadeghi, R., Vaziri-Moghaddam, H., & Taheri, A., 2009. Biostratigraphy and paleoecology of the Oligo-Miocene succession in Fars and Khuzestan areas (Zagros basin, SW Iran). Historical Biology, 21: 17-31.

Serra-Kiel, J., Gallardo-Garcia, A., Razin, Ph., Robinet, J., Roger, J., Grelaud, C., Leroy, S., & Robin, C., 2016. Middle Eocene-Early Miocene larger foraminifera from Dhofar (Oman) and Socotra Island (Yemen). Arabian Journal of Geosciences, 9: 1-95.

Seyrafian, A., 1981. Geological study of Siah Makan field (Asmari Formation). National Oil Company, Tehran, Unpublished.

Seyrafian, A., 2000. Microfacies and depositional environments of Asmari Fm. at Dehdez area (a correlation across central Zagros basin). Carbonates and Evaporites, 15: 22-48.

Sirel, E., 2003. Foraminiferal description and biostratigraphy of the Bartonian, Priabonian and Oligocene shallow water sediments of the southern and western Turkey. Revue de Paleobiologie, 22: 269-339.

Sirel, E., Ozgen-Erdem, N., & Kangal, O., 2013. Systematics and biostratigraphy of Oligocene (Rupelian-Early Chattian) foraminifera from lagoonal-very shallow water limestone in the eastern Sivas basin (central Turkey). Geologia Croatica, 66: 83-109.

Soleimani, B., Zahmatkesh, I., & Sheikhzadeh, H., 2020. Electrofacies analysis of the Asmari reservoir, Marun oil field, SW Iran. Geosciences Journal, 24: 195-207.

van Buchem, F.S.P., Allan, T., A., Laursen, G.V., Lotfpour, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pickard, N., Tahmasbi, A.R., Vedrenne, V., & Vincent, B., 2010. Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh Formations) SW Iran. Geological Society of London Special Publication, 329: 219-263.

Vaziri-Moghaddam, H., Kalanat, B., & Taheri, A., 2011. Sequence stratigraphy and depositional environment of the Oligocene deposits at Firoozabad section, southwest of Iran based on microfacies analysis. Geopersia, 1: 71-82.

Wynd, T., 1965. Biofacies of the Iranian oil consortium agreement area (No. 1082). Iranian Oil Operating Companies Geological & Exploration Division, Tehran, Unpublished.

Zabihi Zoeram, M., Vahidinia, M., Sadeghi, A., Mahboubi, A., & Amiri Bakhtiar, H., 2015. Larger benthic foraminifera: A tool for biostratigraphy, facies analysis and paleoenvironmental interpretations of the Oligo-Miocene carbonates, NW central Zagros basin, Iran. Arabian Journal of Geosciences, 8: 931-949.