تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 1,873 |
تعداد مقالات | 19,713 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,847,568 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,617,967 |
ساختار فضایی حیاط و شبستان در معماری مساجد ساحل دریای کاسپین در دوره صفویه و قاجار | ||
تاریخ و فرهنگ | ||
مقاله 3، دوره 53، شماره 1 - شماره پیاپی 106، شهریور 1400، صفحه 55-86 اصل مقاله (1.62 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2022.72029.1070 | ||
نویسندگان | ||
سیدوحید ابراهیم زاده1؛ حسین سلطان زاده* 2؛ جمال الدین سهیلی3 | ||
1دانشجوی دوره دکتری معماری،گروه معماری دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران | ||
2استاد گروه معماری، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
3دانشیار و عضو هیأت علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، ایران | ||
چکیده | ||
دربارۀ معماری تاریخی ساحل جنوبی دریای کاسپین، پژوهشهای چندانی صورت نگرفته است. هدف این پژوهش شناسایی ساختار فضایی معماری مساجد بومی این مناطق و پاسخ به این پرسش است که میزان شباهت و تمایز کالبدی و کارکردی در مساجد بومی این نواحی نسبت به دیگر نواحی ایران، بهویژه بخش مرکزی چیست و در چه عناصری مشهود است؟ مبانی نظری تحقیق بر این فرض استوار است که اقلیم و فرهنگ بر ویژگیهای کالبدی و کارکردی مساجد تأثیر میگذارند. نوع تحقیق، کیفی و از روش توصیفی-تحلیلی استفادهشده و اطلاعات با مطالعات میدانی و کتابخانهای گردآوری شده است. این پژوهش نشان میدهد، منشأ اقلیمی فضاهای شبستان و حیاط، خصوصاً در مساجد با ابعاد کوچکتر بروز بیشتری دارد و نیز تأثیرات فرهنگ غالب، در اکثر مساجد جامع دیده میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
مساجد بومی؛ معماری ساحل دریای کاسپین؛ شبستان؛ حیاط مسجد | ||
مراجع | ||
پاسبانخمری، رضا و رضا رجبعلی، محمّدرضا رونده. «گونهشناسی مساجد بلوچستان ایران، از دورۀ قاجاریه تا معاصر». مطالعات معماری ایران، شمارۀ 11 (بهار و تابستان 1396): 189-205.
پاکدامن، بهروز. نگاهی کوتاه بر شیوهها و گرایشهای معماری در تهران. تهران: انتشارات کتاب، 1373.
پوپ، آرتورآپهام. معماری ایران. ترجمۀ کرامتالله افسر. تهران: فرهنگسرا، 1365.
پوردیهیمی، شهرام. زبان اقلیمی در طراحی محیطی پایدار: کاربرد اقلیم شناسی در برنامهریزی و طراحی محیط، جلداول: مقیاس کلان و میانه. تهران: دانشگاه شهیدبهشتی، 1390.
پیرنیا، محمّدکریم. آشنایی با معماری اسلامی ایران. تدوین غلامحسین معماریان، تهران: دانشگاه علم و صنعت،1380.
حاجیقاسمی، کامبیز. گنجنامه. دفتر ششم: مساجد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی و روزنه، ۱۳۸۳.
حاجیقاسمی، کامبیز. گنجنامه. دفتر هشتم: مساجدجامع(بخش دوم)، تهران: دانشگاه شهید بهشتی و روزنه، ۱۳۸۳.
حبیبی، سیدمحسن. از شار تا شهر. تهران: دانشگاه تهران، 1387.
حجت، عیسی و مهدی ملکی. «همگرایی سه گونۀ بنیادین هندسی و پیدایش هندسۀ مسجد ایرانی». هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ17، شمارۀ 4 (زمستان 1391): 5-16.
حیدری، شاهین، برنامهریزی انرژی در ایران با تکیه بر بخش ساختمان، تهران: دانشگاه تهران، 1388.
خادمزاده، محمّدحسن و غلامحسین معماریان، کامیار صلواتی. «گونهشناسی تحلیلی مساجد تاریخی حوزۀ فرهنگی کردستان ایران». مطالعات معماری ایران، شمارۀ 11(بهار و تابستان 1396): 103-124.
خلعتبری لیماکی، مصطفی. «بقاع متبرکه و امامزادههای غرب مازندران»، فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 34 (پاییز 1392): 145-157.
رستم نژاد نشلی، علی و اصغر منتظرالقائم، ابوالحسن فیاض انوش. «بررسی کارکرد تجاری راهسازی عصر ناصری در ایالت مازندران». تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال 28، شمارۀ 38/128 ( تابستان 1397): 33-64.
راپاپورت، آموس. انسانشناسی مسکن. ترجمۀ خسرو افضلیان. مشهد: انتشارات کتابکده کسری، 1398.
زرینکوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1377.
ستوده، منوچهر. از آستارا تا استارآباد. جلد اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی، 1374.
سلطانزاده، حسین. تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی در ایران- از دوران باستان تا 1355. تهران: چهارطاق، 1390ش.
سلطانزاده، حسین، معماری ایران در دورۀ اسلامی: مفاهیم، الگوها و آثار، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، 1398ش.
سیرو، ماکسیم. «تطور مساجد روستایی در اصفهان 1». ترجمۀ کرامت الله افسر. مجلۀ اثر، شمارۀ 1 (1359): 52-78.
سیرو، ماکسیم. «تطور مساجد روستایی در اصفهان 2». ترجمۀ کرامت الله افسر، مجلۀ اثر، شمارۀ 2و3و4 (1359): 140-159.
شیخنصیری، مونا و علی رحمتیزاده. «گونهشناسی مساجد مازندران». ششمین کنفرانس ملی معماری و مهندسی عمران، تهران: 1397.
طاهباز، منصوره. دانش اقلیمی، طراحی معماری. تهران: انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی، 1392ش.
طاهباز، منصوره و شهربانو جلیلیان. اصول طراحی همساز با اقلیم در ایران با رویکرد به معماری مسجد. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1390ش.
فلامکی، محمّدمنصور. شکل گیری معماری در تجارب ایران و غرب. تهران: نشرفضا، 1385ش.
قبادیان، وحید. بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1392ش.
قیومیبیدهندی، مهرداد. مجموعه هنر در تمدن اسلامی: معماری1، تهران: انتشارات سمت، 1397ش.
قیومیبیدهندی، مهرداد. مجموعه هنر در تمدن اسلامی: معماری2، تهران: انتشارات سمت، 1397ش.
کسمایی، مرتضی. اقلیم و معماری. تهران: شرکت خانه سازی، 1363ش.
کیانی، محمّدیوسف. معماری ایران دورۀ اسلامی. تهران: سمت، 1379.
گرابار، الگ. «مسجد: نمونه هنر دینی در اسلام». ترجمۀ محمّدسعید حناییکاشانی. فصلنامه هنر، شمارۀ 26(1373): 45-78.
گیلانی، ملاشیخعلی. تاریخ مازندران. بهتصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1352ش.
معماریان، غلامحسین و عباس غفاری، فرزانه قلیزاده. «تحلیلی بر پارامترهای گونهبندی مساجد تاریخی شهر تبریز». فیروزه اسلام، سال 3، شمارۀ 4 (1396): 43-64.
نژاد ابراهیمی، احد و سام مراد زاده. «مطالعهای در معماری مساجد ایران برای الگو یابی معماری مساجد بوشهر در دورۀ قاجار». هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ23، شمارۀ 2(تابستان1397): 87-98.
نقیزاده، محمّد. «تاملی در چیستی شهر اسلامی». مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1389): 1-14.
هیلنبرند، روبرت. معماری اسلامی. ترجمۀ باقر آیتاللهزاده شیرازی، تهران: انتشارات روزنه، 1393ش.
یوسفی، صفر. «سیر تحول دین و مذهب در مازندران». فقه و تاریخ تمدن، سال چهارم، 16(1387): 167-192.
Alexander, CH., Ishikawa, S., Silverstein, M. A pattern language. New York: Oxford university press, 1977.
Rapoport, A. House form and culture. London: Prentice-Hall, Inc. 1969. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 351 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 193 |