تأثیر رقم و تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند پاییزه در منطقه خراسان بزرگ

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 68، دی 1401، صفحه 381-400   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2022.74131.1127

نویسندگان

حسین شفاپور¹؛ محسن جهان^{* 2}؛ محمد بنایان اول²؛ مهدی نصیری محلاتی²

¹دانشجوی دوره دکتری اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

چغندرقند (Beta vulgaris L.) دومین محصول مهم قند پس از نیشکر است که با شرایط آب و هوایی مختلف سازگار است. با توجه به گرم شدن کره زمین، پیش‌بینی می‌شود که کشت پاییزه چغندرقند در آینده اولویت بیشتری پیدا کند. به‌منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت پاییزه ارقام چغندرقند در منطقه خراسان بزرگ، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در استان‌های خراسان شمالی‌ ‌(شیروان)، خراسان رضوی (مشهد) و خراسان جنوبی ‌(خضری دشت بیاض) در سال زراعی 99-1398 انجام شد. کرت‌های اصلی شامل سه تاریخ کاشت ‌(10، 15 و 20 مهرماه)‌ و کرت‌های فرعی شامل سه رقم چغندرقند ‌‌(گیادا و مراک به‌عنوان ارقام مقاوم و شریف به‌عنوان رقم متحمل به ساقه‌روی)‌ بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل منطقه در رقم بر صفات درصد ساقه‌روی، عملکرد ریشه، عیار قند، میزان سدیم، ضریب استحصال و عملکرد شکر سفید معنی‌دار بود. تاریخ کاشت اول (10 مهر) در منطقه مشهد برای هر سه رقم منجر به بیشترین درصد ساقه‌روی (78 تا 90 درصد) شد. با تأخیر در کاشت از 10 مهر به 20 مهر، از درصد ساقه‌روی ارقام به شدت کاسته شد. رقم گیادا در منطقه مشهد با 3/47 تن در هکتار بیشترین و رقم شریف در منطقه شیروان با 6/22 تن در هکتار کمترین عملکرد ریشه را داشتند. منطقه شیروان عملکرد ریشه کمتری نسبت به دو منطقه دیگر داشت. بیشترین عیارقند (78/18 درصد) مربوط به رقم گیادا در منطقه شیروان بود و کمترین عیار (01/13 درصد) در رقم شریف در منطقه مشهد مشاهده شد. در مناطق شیروان و خضری رقم گیادا و در منطقه مشهد رقم مراک بیشترین عملکرد شکر سفید را داشتند به‌طور کلی، نتایج نشان داد که در منطقه شیروان تاریخ کشت 10 مهر و در مناطق مشهد و خضری تاریخ کشت 15 مهرماه می‌تواند منجر به حداکثر تولید عملکرد شکر سفید شود.

کلیدواژه‌ها

بولتینگ؛ ساقه‌روی؛ شاخص سطح برگ؛ ضریب استحصال؛ عیار قند

مراجع

1. Abdollahian Noghabi, M., Sheykholeslami, M., & Babaei, J. (2005). Terms and meanings of technological quantity and quality of sugar beet. Journal of Sugar Beet, 21, 101-104. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22092/JSB.2005.8201
2. Adibifard, N., Habibi, D., Bazrafshan, M., Taleghani, D. F., & Ilkaee, M. N. (2019). Study of the climatic condition of Fars province for the development of autumn-sown sugar beet planting using Geographic Information System (GIS). Journal of Sugar Beet, 35(1), 13-31. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/JSB.2019.116356.1169
3. Adibifard, N., Habibi, D., Bazrafshan, M., Taleghani, D. F., & Ilkaee, M. N. (2017). Investigating of cultivating the autumn sugar beet in Fars Province (Zarghan). International Journal of Research Studies in Agricultural Sciences (IJRSAS), 3, 1-9.
4. Al-Jbawi, E. M., & Al-Zubi, H. I. (2016). Effect of sowing date and length of storage on storability in sugar beets (Beets vulgaris ) piles. Scholarly Journal of Agriculture Science, 6(1), 25-31.
5. Al-Jbawi, E. M., Sabsabi, W., Gharibo, G. A., & Omar, A. E. A. (2015). Effect of sowing date and plant density on bolting of four sugar beet (Beta vulgaris ) varieties. International Journal of Environment, 4(2), 256-270. https://doi.org/10.3126/ije.v4i2.12647
6. Ashraf Mansouri, G., Sharifii, M., & Hamdi, F. (2013). Study of autumn sowing of sugar beet (Beta vulgaris) in Fasa area. Journal of Sugar Beet, 29(1), 37-43. https://doi.org/10.22092/jsb.2013.1299
7. Awad, M., Abdel-Daim, A., & Sahar, M. I. M. (2014). Evaluation of six sugar beet cultivars under three harvesting dates. Journal of Agricultural Research, 39(1), 121-130.
8. Basati, J., Koolivand, M., Nemati, A., & Zarei, A. (2002). Evaluation of autumn-sown sugar beet production possibility in Kermanshah warm regions. Journal of Sugar Beet, 18(2), 119-130. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/jsb.2003.8279
9. Draycott, P. (2006). Sugar Beet. Blackwell publishing Ltd. 514 pp.
10. El-Hag, M. A., Ahmed, A. O., & Ragga, P. W. M. (2015). Evaluation of sowing date and harvesting ages of some sugar beet (Beta vulgaris) cultivars under Guneid condition (Sudan). International Journal of Agriculture, 3(9), 421-424.
11. El-Sheikh, S. R. E., Khaled, K. A. M., & Enan, S. A. A. M. (2009). Evaluation of some sugar beet varieties under three harvesting dates. Mansoura University Journal of Agricultural Sciences, 34(3), 1559-1567. https://doi.org/10.21608/jacb.2009.90288
12. Enan, S. A. A. M., El-Sheikh, S. R. E., & Khaled, K. A. M. (2009). Evaluation of some sugar beet varieties under different levels of N and Mo fertilization. Journal of Biological Chemistry, 4(1), 345-362.
13. FAO. (2020). Food and Agriculture Organization. Crop production sugar beet. In: Statistical Yearbook. FAO Rome.
14. Ghasemi, S., Sadeghzadeh Hemayati, S., Taleghani, D, Siavashi, K., & Hosseinpour, M. (2020). Determination of the proper planting date and harvest of commercial sugar beet cultivars in autumn cultivation in Ilam province. Journal of Sugar Beet, 36(1), 15-25. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/jsb.2021.343129.1240
15. Gobarah, M. E., & Mekki, B. B. (2005). Influence of boron application on yield and juice quality of some sugar beet cultivars grown under saline soil conditions. Journal of Applied Sciences Research, 1(5), 373-379.
16. Hemayati, S., Shirzadi, M., Aghaeezadeh, M., Taleghani, D., Javaheri, M., & Aliasghari, A. (2012). Evaluation of sowing and harvesting date effects on yield and quality of five sugar beet cultivars in Jiroft region (autumn planting). Journal of Sugar Beet, 28(1), 42-25. https://doi.org/10.22092/jsb.2012.659
17. Hoffmann, C. M., & Kluge-Severin, S. (2011). Growth analysis of autumn and spring sown sugar beet. European Journal of Agronomy, 34, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.eja.2010.09.001
18. Hoosin, M. F., Khaliq, Q. A., & Karim, A. (2015). Effect of sowing date on growth and yield of tropical sugar beet. International Journal of Agronomy and Agricultural Research, 7(1), 53-60.
19. Illkaee, M. N., Babaei, Z., Baghdadi, A., & Golzardi, F. (2016). Effect of different planting dates and defoliation on the properties of sugar beet (Beta vulgaris). Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 4(1), 52-58. http://doi.org/10.18006/2015.4(1).52.58
20. Jaggard, K., & Werker, A. (1999). An evaluation of the potential benefits and costs of autumn-sown sugar beet in NW Europe. Journal of Agricultural Science, 132(1), 91-102. https://doi.org/10.1017/S002185969800608X
21. Javaheri, M. A., Najafinejad, H., & Azad Shahraki, F. (2006). Investigating the possibility of autumn beet cultivation in Arzooieh region (Kerman province). Journal of Pajhouhesh and Sazandegi, 71, 93-85. (in Persian with English abstract).
22. Kandil, A. A., Bandawi, M. A., El-Moursy, S. A., & Abdou, U. M. A. (2004). Effect of planting dates, nitrogen levels and biofertilization treatments on growth attributes of sugar beet (Beta vulgaris). Science Journal of King Faisal University, 5(2), 227-237.
23. Kumar, D., Lamani, A., & Halikatti, S. I. (2019). Performance of sugar beet (Beta vulgaris) to different dates of sowing under temperature regime. International Journal of Plant and Soil Science, 27(1), 1-12. http://doi.org/10.9734/ijpss/2019/v27i130067
24. Leilah, A. A., Badawi, M. A., Said, E. M., Ghonema, M. H., & Abdou, M. A. E. (2005). Effect of planting dates, plant population and nitrogen fertilization on sugar beet productivity under the newly reclaimed sandy soils in Egypt. Science Journal of King Faisal University, 6(1), 95-110.
25. Maralian, H., Tobeh, A. A. S., Mikail, R. D., & Aghabarati, (2008). Effect of sowing date and limited irrigation on root yield and quality of sugar beet (Beta vulgaris L.). Asian Journal of Plant Sciences, 7(3), 298-303. https://doi.org/10.3923/ajps.2008.298.303
26. Nabipour, Z., Habibi, D., Ahmadi, M., Taleghani, D., & Kashani, A. (2019). Study of climatic suitability for autumn sugar beet planting in North- and South Khorasan as well as Khorasan-e Razavi provinces using Geographic Information System (GIS). Journal of Sugar Beet, 34(2), 165-179. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/jsb.2019.116149.1168
27. Nikpanah, H., Seifzadeh, S., Hemayati, S. S., Shiranirad, A., & Taleghani, D. F. (2015). Effects of management of agronomical factors on sugar beet stickling production and growth. International Journal of Bioinformatics Research and Applications, 7(2), 959-964.
28. Nikpanah, H., Taleghani, D. F., Noormohammadi, G., & Khodadadi, S. (2010). Study of effects of planting and harvesting dates on quantity and quality of monogerm sugar beet seed in Firoozkooh, Iran. Journal of Plant Ecophysiology, 2(7), 37-45. (in Persian with English abstract).
29. Peltonen-Sainio, P., Hakala, K., & Jauhiainen, L. (2011). Climate-induced overwintering challenges for wheat and rye in northern agriculture. Acta Agriculture Scandinavica, Section B Soil and Plant Science, 61(1), 75-83. https://doi.org/10.1080/09064710903535977
30. Ramazan, C. (2002). Root yield and quality of sugar beet in relation to sowing date, plant population and harvesting date interactions. Turk Journal of Agriculture and Forestry, 26, 133-139.
31. Refay, Y. A. (2010). Root yield and quality traits of three sugar beet (Beta vulgaris) varieties in relation to sowing date and stand densities. World Journal of Agriculture Sciences, 6(5), 589-594.
32. Reinsdorf, E., & Koch, H. (2013). Modeling crown temperature of winter sugar beet and its application in risk assessment for frost killing in central Europe. Journal of Agriculture Forest Meteorology, 182-183, 21-30. https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2013.08.001
33. Rinaldi, M., & Vonella, A. V. (2006). The response of autumn and spring sown sugar beet (Beta vulgaris) to irrigation in southern Italy: water and radiation use efficiency. Field Crops Research, 95, 103-114. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2004.12.004
34. Sadeghian Mottahar, S. Y. (1999). Bolting, undesirable phenomenon in sugar beet. Agricultural Education and Extension Publication No.12. Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran. (in Persian).
35. Salmasi, S. Z., Golezani, K. G., & Moghbeli, S. (2006). Effect of sowing date and limited irrigation on the seed yield and quality of dill (Anethum graveolens). Turkish Journal of Agriculture & Forestry, 30(4), 281-286.
36. Shalaby, N. M. E., Osman, A. M. H., & Allabbody, A. H. S. A. (2011). Relative performance of some sugar beet varieties under three plant densities in newly reclaimed soil. Egyptian Journal of Agriculture and Research, 89(1), 291-299. https://doi.org/10.21608/ejar.2011.174272
37. Sogut, T., & Arioglu, H. (2004). Plant density and sowing date effects on sugar beet yield and quality. Journal of Agronomy, 3(3), 215-218. https://doi.org/10.3923/ja.2004.215.218
38. Somayeh, K., Mehraban, A., Mobasser, H. R., & Zahra, B. (2012). Sowing date and transplant root size effect on transplanted sugar beet in spring planting. Annals of Biological Research, 3(7), 3474-3478.
39. Stibbe, C., & Marlander, B. (2002). Field emergence dynamics significance to intraspecific competition and growth efficiency in sugar beet (Beta vulgaris). European Journal of Agronomy, 17, 161-171. https://doi.org/10.1016/S1161-0301(02)00005-9
40. Taleghani, D., Moharamzadeh, M., Sadeghzadeh Hemayati, S., Mohammadian, R., & Farahmand, R. (2011). Effect of planting and harvesting date on yield of autumn sown sugar beet in Moghan area. Seed and Plant Production Journal, 27(3), 371-355. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22092/sppj.2017.110442
41. Taleghani, D., Sharifi, H., Ahmadi, M., Asharfmansouri, G., Moharramzadeh, M., Javaheri, M., Bassati, J., Ebrahamian, H., Hemayati, S., Aghaezadeh, M., Abdollahian, M., Urazizadeh, M. R., Norbina, A., Hosseinpour, M., Sadeghian Mottahar, S. Y., Mohammadian, R., Mahmoudi, S. B., & Yousefabadi, V. A. (2010). Development of autumn sugar beet cultivars in Iran, pp. 81-95. In: Proceedings of the 11^th Crop Sciences Congress of Iran. (in Persian with English abstract).
42. Vico, G., Hurry, V., & Weih, M. (2014). Snowed in for survival: quantifying the risk of winter damage to overwintering field crops in northern temperate latitudes. Agricultural and Forest Meteorology, 197, 65-75. https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2014.06.003