بررسی تاثیر تاریخ کشت روی عملکرد و بهره‌وری مصرف آب آفتابگردان با استفاده از مدل AquaCrop

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 فروردین 1401  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2022.74628.1133

نویسندگان

بهناز صادقی¹؛ بهمن فرهادی بانسوله ¹؛ علی بافکار¹؛ مختار قبادی ²

¹گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

زمان کشت یکی از عواملی است که روی میزان آب مصرفی، عملکرد و بهره‌وری مصرف آب گیاهان تأثیرگذار است. مدل‌های شبیه‌سازی رشد گیاه، ابزار‌های مفیدی برای ارزیابی تأثیر تاریخ کشت روی پارامترهای مورد اشاره و تعیین زمان مناسب کشت می‌باشند. در این مطالعه به‌منظور تعیین تاریخ مناسب کشت آفتابگردان در استان کرمانشاه از مدل AquaCrop استفاده شد. به‌منظور واسنجی و صحت‌سنجی پارامترهای گیاهی مدل AquaCrop آزمایشی مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار (تیمار‌های 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد و تیمارهای 20 و 40 درصد کم‌آبیاری در دوره رویشی و دوره زایشی) در سه تکرار اجرا گردید. رشد گیاه آفتابگردان با استفاده از مدل واسنجی شده، بر اساس آمار هواشناسی 30 ساله (2017 – 1988) برای ایستگاه‌های سینوپتیک استان کرمانشاه (کرمانشاه، اسلام‌آباد غرب، سرپل‌ذهاب و کنگاور) و برای چند تاریخ کشت مختلف شبیه-سازی گردید. مقادیر عملکرد دانه، تبخیر و تعرق فصلی و بهره‌وری مصرف آب بر اساس خروجی‌های مدل AquaCrop تعیین گردید. نتایج بیانگر این بود که با توجه به تغییرات پارامترهای هواشناسی در 3۰ سال مورد بررسی، عملکرد پتانسیل دانه در همه ایستگاه‌های مورد مطالعه افزایشی بوده است. همچنین نتایج نشان داد تاریخ کشت مناسب که منجر به بالاترین عملکرد‌ دانه و بهره‌وری مصرف آب می‌شود در مناطق مختلف متفاوت است. مناسب‌ترین تاریخ کشت به‌منظور دستیابی به حداکثر عملکرد دانه در ایستگاه‌های سرپل‌ذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور (غرب به شرق استان) به ترتیب دهه‌های اول فروردین، دوم اردیبهشت، سوم اردیبهشت و اول خرداد تعیین گردید. دهه‌های دوم فروردین، اول اردیبهشت، سوم خرداد و دوم خرداد از نظر بهره‌وری مصرف آب مناسب‌ترین تاریخ کشت برای آفتابگردان به ترتیب در ایستگاه‌های سرپل‌ذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور تعیین شد.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ بهره‌وری؛ تاریخ کشت؛ شبیه‌سازی؛ مدل AquaCrop