شناسایی و تعیین ابعاد و معیارهای عملکرد با تأکید بر تاب‌آوری سازمانی و نقاط مرجع استراتژیک

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 6، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1401، صفحه 165-190   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.73398.1099

نویسندگان

لیلا شعرباف علیائی¹؛ هادی همتیان^{* 2}؛ ابوالفضل دانایی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

²استادیار، گروه مدیریت، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

³دانشیار، گروه مدیریت، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

چکیده

توانایی برای بقا در شرایط کنونی ﺗﺤﻮﻻت شدید ﻣﺤﯿﻄﯽ، از طریق گسترش تاب‌آوری سازمانی که نقش بسزایی در بهبود عملکرد سازمانی ایفا می‌کند، قابل‌دستیابی است. این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد و معیارهای عملکرد سازمانی برق منطقه ای خراسان با رویکرد تاب‌آوری سازمانی و بهره‌گیری از تئوری نقاط مرجع استراتژیک انجام گرفت. در این راستا از استراتژی تحلیل مضمون استفاده شد. نمونه تحقیق، 13 نفر خبره به روش نمونه‌گیری غیراحتمالی قضاوتی بودند. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته تا مرحله اشباع نظری بود. برطبق نتایج، ابعاد و معیارهای عملکرد با رویکرد تاب‌آوری سازمانی در 9 بعد و 30 معیار اعم از بعد ارتباط با ذی‌نفعان شامل «تعامل با شرکت‌های توانیر و مدیریت شبکه برق ایران، مدیریت تولید و توزیع نیروی برق، پیمانکاران و تأمین‌کنندگان، مشترکین، سازمان‌ها و نهادهای استانی»، بعد قابلیت‌های منابع انسانی، فنی و مالی شامل «انگیزه کارکنان، توسعه و توانمندسازی کارکنان، پذیرش تغییر، ظرفیت منابع فنی و مالی»، بعد رهبری و مدیریت شامل «شایستگی مدیریت، حمایت و تعهد مدیران ارشد، سبک رهبری و روش‌های مدیریتی»، بعد قابلیت تطابق‌پذیری شامل «مدیریت ریسک، بحران، و امنیت»، بعد ظرفیت زیرساختی و تکنولوژیک شامل «زیرساخت، فناوری اطلاعات»، بعد آمادگی سرمایه سازمانی شامل «فرایندهای سازمانی، فرهنگ سازمانی، سلامت اداری، ساختار سازمانی»، بعد نوآوری شامل «ظرفیت خلاقیت و جذب نوآوری، به‌کارگیری نوآوری»، بعد قابلیت‌های دانش شامل «خلق و اکتساب دانش، به‌اشتراک‌گذاری دانش، نگهداری دانش» و بعد رویکرد استراتژیک شامل «رویکرد سیستمی، برنامه‌ریزی سناریو، تدوین برنامه بلندمدت، پایش و تحلیل محیطی» شناسایی شد که خبرگان برمبنای دو نقطه مرجع استراتژیک «کانون توجه به داخل-خارج و کنترل بازده-فرایند» طبقه‌بندی کردند.

کلیدواژه‌ها

عملکرد سازمانی؛ تاب‌آوری سازمانی؛ نقاط مرجع استراتژیک؛ تحلیل مضمون

مراجع

1. ابطحی،ح.، اعرابی، م.، جعفری‌نیا، ش.، و نجاری، ر. (1394). بررسی موردی استراتژی منابع انسانی. تهران: فوژان.
2. ادیب‌‌زاده، م.، نجف‌بیگی، ر.، موسی‌خانی، م.، دانش‌فرد، ک.، و عالم‌تبریز، ا. (1396). طراحی الگوی مدیریت عملکرد برای سازمان‌های دولتی. فصلنامه مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 5(3)، 1-24.
3. بامبرگر، پ.، و مشولم، ا. (1394). تدوین، اجرا، و آثار استراتژی منابع انسانی (چاپ پنجم). (ع. پارسائیان، و س. م. اعرابی، مترجمان). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
4. حسین‌پور، د.، الوانی، م.، و قزل، ع. (1393). انتخاب‌ استراتژی ‌مناسب ‌ارزیابی‌ عملکرد‌ کارکنان ‌با ‌استفاده ‌از‌ تئوری ‌نقاط ‌مرجع‌ استراتژیک (مورد‌ مطالعه: ‌شرکت ‌طراحی‌ مهندسی‌ و ‌تامین ‌قطعات ‌ایران ‌خودرو). فصلنامه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌چشم‌انداز ‌مدیریت ‌دولتی، 5(17)، 137-159.
5. رضائیان، ع.، و گنجعلی، ا. (1395). مدیریت عملکرد: چیستی، چرایی و چگونگی (چاپ دوم). تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
6. رمضان، م.، سنجقی، م. ا.، ابراهیمی، م.، و نظری، ی. (1397). ارتقای عملکرد سازمانی با تمرکز بر مدیریت استعداد و تاب‌آوری سازمانی (مورد مطالعه: یک سازمان با فناوری پیشرفته).دومین کنفرانس بین‎المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران، مؤسسه آموزش عالی علامه خویی (ره).
7. صالحی، ج.، و سلکی، ع. (1395). ارزیابی عملکرد در سازمان‎ها و مراکز فرهنگی هنری. مجله پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، 7(26)، 121-139.
8. عباسی، ع.، رعنایی کردشولی، ح.، و اصغری جهرمی، س. (1395). طراحی الگوی ارزشیابی عملکرد کارکنان بر مبنای مدل‌های ارزیابی عملکرد سازمانی برای سازمان‌های دولتی ایران.پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 8(4)، 213-235.
9. قنبری، س. (1397). الگوی سنجش تاب‌آوری سازمانی خبرگزار ی های ایران در بلایای طبیعی (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد مدیریت رسانه). دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
10. هانگر، د. (1396). مبانی مدیریت استراتژیک (س. م. اعرابی، و د. ایزدی، مترجمان). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
11. یاوری، و.، و زاهدی، ش. ‌(1392). طراحی مدل مفهومی مدیریت عملکرد سازمانی برای سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 7(1)، 79-122.

 

12. Annarelli, A., Battistella, C. & Nonino, F. (2020) .A Framework to evaluate the effects of organizational resilience on service quality. Sustainability, 12(3), 1-15 .
13. Bhamra, R., Dani, S., & Burnard, K. (2011). Resilience: The concept, a literature review and future directions. International Journal of Production Research, 49(18), 5375–5393.
14. Bouckaert, G., & Halligan, J. (2006). Performance and performance management. London: Sage.
15. Collier, D. Y. (2018). An examination of the impact of diverse internationalization experience on organizational resilience and a test of the Resilience Architecture Framework (Doctoral dissertation). University of Auburn, Alabama. 
16. Duchek, S. (2020). Organizational resilience: A capability-based conceptualization. Business Research, 13(1), 215-246.
17. Hamann, P. M. & Schiemann, F. (2021). Organizational performance as a set of four dimensions: An empirical analysis. Journal of Business Research, Elsevier, 127, 45-65.
18. Hamann, P. M., Schiemann, F., Bellora, L., & Guenther, T. W. (2013). Exploring the dimensions of organizational performance: A construct validity study. Organizational Research Methods, 16(1), 67–87.
19. Heredia J., Rubiños C., Vega W., Heredia W., & Flores A. (2022). New strategies to explain organizational resilience on the firms: a cross-countries configurations approach. Sustainability, 14(3), 1-22.
20. Hillmann, J., & Guenther, E. (2020). Organizational resilience: A valuable construct for management research? International Journal of Management Reviews, 23(1), 7-44.
21. Jia, X. (2018). The role of social capital in building organizational resilience (Master's thesis). University of Canterbury, Christchurch, New Zealand.
22. King, D.D., Newman, A., & Luthans, F. (2016). Not if, but when we need resilience in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 37(5), 782-786.
23. Lengnick-Hall, C. A., Beck, T. E., & Lengnick-Hall, M. L. (2011). Developing a capacity for organizational resilience through strategic human resource management. Human Resource Management Review, 21(3), 243-255.
24. Ma, Z., Xiao, L., & Yin, J. (2018). Toward a dynamic model of organizational resilience. Nankai Business Review International, 9(3), 246-263.
25. Moynihan, Donald p. & Pandey, Sanjay K. (2005). Testing a model of public sector performance: How does management matter? Journal of Public Administration Research and Theory, 15)3), 421-439.
26. Rai, S. S., Rai, S., & Singh, N. K. (2021). Organizational resilience and social-economic sustainability: COVID-19 perspective. Environment, Development and Sustainability, 23(8), 12006-12023.
27. Siegel, J. P., & Summermatter, L. (2008, September). Defining performance in public management: A survey of academic journals. Paper presented at the European Group of Public Administration Conference (EGPA). Rotterdam.
28. Stephenson, A. (2010). Benchmarking the resilience of organizations (Doctoral dissertation), University of Canterbury, Christchurch, New Zealand.
29. Suryaningtyas, D., Sudiro, A., Troena, E. , & Irawanto, D. (2019b). Organizational resilience and organizational performance: Examining the mediating roles of resilient leadership and organizational culture. Academy of Strategic Management Journal, 18(2), 1-7.
30. Suryaningtyas, D., Sudiro, A., Troena, E. A., & Irawanto, D. (2019a). Organizational resilience: As mediating effect of organizational culture and organizational performance. Paper presented at Proceedings of the Proceedings of the 1st Sampoerna University-AFBE International Conference, Jakarta Indonesia.