بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در آینه مطبوعات دوره پهلوی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 8، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 25، اسفند 1400  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.72686.1060

نویسندگان

عادل محمدی ¹؛ فردوس آقاگل زاده ²؛ زهرا ابوالحسنی چیمه³

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

³دانشیار زبان‌شناسی همگانی، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران.

چکیده

دوره پهلوی در متون مطبوعاتی به اقلیت‌ها صورت‌بندی نژادی داده است، از این‌رو، تجزیه و تحلیل زبانی مطبوعات آن دوره می‌تواند نشان دهد چه روایاتی ارائه و مورد پذیرش عموم قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در مطبوعات دوره پهلوی می‌پردازد که داده‌های آن برگرفته از 350 متون از روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در بازۀ زمانی (1324 تا 1325) است و با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی الگوی نژادپرستی وندایک، درصدد است تا متون روزنامه‌های مذکور را مورد واکاوی قرار ‌دهد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که روابط روزنامه‌ها با نهادهای قدرت بر نحوه بیان ایده‌ها و افکار سردبیران نسبت به اقلیت‌های قومی تاثیر‌گذار بوده است؛ چراکه روزنامه‌های مذکور با استفاده از ایدئولوژی‌های زیرساختی و معنایی زبان در الگوی نژادپرستی نظیر سبک واژگانی، ساختار نحوی، عنوان‌ها، قطبی‌سازی، عبارت‌های جاافتاده، کنش‌گفتارها و پیش-انگاشت‌ها نوعی نژادپرستی پنهان از خود بروز داده و اقلیت‌های قومی را به حاشیه می‌رانند. می‌توان گفت که الگوی مذکور به درستی می‌تواند داده‌های روزنامه‌ها را پیرامون نژادپرستی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان انتقادی؛ نژادپرستی؛ اقلیت‌های قومی؛ ایدئولوژی‌های زیرساختی؛ اطلاعات

مراجع