بررسی فقهی تضمین پیشه‌وران در سده های نخست هجری

فقه و اصول

دوره 38، شماره 3 - شماره پیاپی 73، آبان 1385، صفحه 75-105   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.60860.0

نویسندگان

علی تولّائی^* ؛ محمد حسن حائری

فردوسی مشهد

چکیده

با رواج طبقة پیشه وران به عنوان یک نهاد اجتماعی مستقل که در سرزمینهایی چون عراق و ایران شناخته شده بود و ارائة خدماتشان به شکل گسترده ، روابط معاملی میان پیشه‌وران و مشتریان در قالب « اجارة خدمات » تحلیل گردید. نظریة حضرت علی (ع) دربارة « اجیر مشترک » که مصداق بارز آن پیشه ور بود ، و به مسألة ضمان و مسؤولیت ناشی از خسارتهای وارد آمده بر کالا مربوء می شد مبدأ تحولی شکلی و محتوایی بود که از دورة آغازین فقه تا دورة گسترش آن محافل فقهی را تحت تأثیر خود داشت.در دوره های بعد ، فقیهان در تحلیلی فقهی از این مسأله به ادله ای چون «مصلحت » ، « استحسان » و « سد ذریعه » و نیز « قاعدة اتلاف » استناد جستند. نگارندگان با بررسی تاریخی روایات پرشمار برجای مانده دربارة این مسأله در سده های 2و 3 ق. ، نخست فقه بومی و آرای فقیهان امصار در این دوره را مورد بررسی قرار داده اند و سپس با طبقه بندی روایات منقول از اهل بیت(ع)، سعی در ارائة یک نظام منسجم حقوقی از آنها دارند

کلیدواژه‌ها

ضمان؛ پیشه‌ور؛ اجیر؛ اجیر مشترک؛ امام علی بن‌ابی طالبی (ع)؛ اتلاف؛ مصلحت؛ تعلیل؛ استحسان؛ سد ذریعه

مراجع