بررسی داده های مرکز ECMWF در پایش و پیش بینی توفان های گرد و غباری جنوب غرب ایران مطالعه موردی: جلگه خوزستان

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، اردیبهشت 1402  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.75342.1178

نویسندگان

حسن حاجی محمدی ¹؛ سمیه پایداری ²

¹دانشگاه تربیت مدرس

²دانشگاه خوارزمی

چکیده

به منظور بررسی توفان‌های گرد و غبار جلگه خوزستان از آمار 13 ایستگاه سینوپتیک در بازه 17 ساله(2016-2000) استفاده شد. روزی به عنوان روز توفانی انتخاب شد که دید افقی کمتر از 200 الی 100 متر، در بیش از 70 درصد ایستگاه‌ها گزارش شده باشد. برای تحلیل شرایط جوی از داده‌های شبکه بندی شده مرکز پیش بینی‌های میان مدت جوی اروپا و برای نمایش الگوی فضایی گرد و غبار از مقادیر AOD سنجنده MODIS استفاده گردید. بررسی‌ها نشان داد که 4 الگوی فضایی در منطقه سبب رخداد چنین شرایطی می‌شوند. انتقال گرد و غبار از کانون‌های شمال و غرب عراق و شرق سوریه به عنوان کانون‌های اصلی و مناطق خشک شده مرزی بین استان خوزستان و کشور عراق به عنوان تشدید کننده فعالیت‌های ریزگردها به شمار می‌روند. افزایش شرایط ناپایداری در ترازهای زیرین و وجود یک سری اغتشاشات جوی که بصورت بی دررو خشک صورت پذیرفته، سبب خیزش گرد و غبار از مناطق احتمالی و سرازیر شدن آن به منطقه شده است. با انجام شاخص سازی، پارامتر تاوایی نسبی تراز 850 هکتوپاسکال در شناسایی کانون‌های احتمالی ریزگردها مناسب یافت شد. بدین صورت که برای پیش بینی گرد و غبار در منطقه زمانی که سرعت باد به بیشینه خود بر روی کانون‌های ریزگردها می‌رسد، انتظار می‌رود با تاخیری 24 الی 48 ساعته در منطقه شاهد رخداد توفان‌های شدید گرد و غبار بود. اما وجود ناپایداری‌ها و افزایش تاوایی نسبی بر روی کانون‌ها سبب شده تا فرآینده مذکور افزایش یافته و در کمتر از 24 ساعت ذرات به منطقه شارش نمایند.

کلیدواژه‌ها

توفان گرد و غبار؛ تاوایی نسبی؛ سرعت باد؛ پیش بینی؛ استان خوزستان

مراجع