تاثیر کاربرد ورمی‌کمپوست و باکتری‌های محرک رشد گیاه (PGPR) بر عملکرد، صفات رویشی و متابولیت‌های ثانویه ریحان (L Ocimum basilicuum)

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1401  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2022.69740.1059

نویسندگان

سلیمه مختومی¹؛ شبنم خوشبخت ²؛ عباسعلی نوری نیا³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، موسسه آموزش عالی بهاران، گرگان، ایران

²موسسه آموزش عالی بهاران

³هیئت علمی(استادیار)، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، گرگان، ایران

چکیده

استفاده زیاد از کود‌‌های شیمیایی در روش‌های متداول کشاورزی سبب فرسایش خاک و آلودگی منابع آبی شده و در کاهش کیفیت محصولات نیز تاثیر دارد. کاربرد کودهای بیولوژیک در خاک و آب آلودگی ایجاد نمی‌کند در عین حال کیفیت مواد غذایی را افزایش می‌دهند. این آزمایش برای بررسی اثرات ورمی‌کمپوست، کودهای حاوی عناصر معدنی و باکتری‌های محرک رشد گیاه (PGPR) بر روی برخی صفات گیاه ریحان Ocimum basilicuum)) انجام شد. آزمایش در سال 1397 در روستای قزلجه استان گلستان اجرا شده‌است. بدین منظور دو عامل کاربرد ورمی‌کمپوست در سه سطح (a1: بدون مصرف، a2: مصرف به نسبت 10 درصد و a3: مصرف به نسبت 20 درصد وزنی خاک) و مصرف کود‌های بیولوژیک و عناصر طبیعی افزایش دهنده رشد گیاه در سه سطحb1) : بدون مصرف، b2: استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) و b3: استفاده از ترکیبات عناصر طبیعی) مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی براساس فاکتوریل با سه تکرار در فضای آزاد به‌صورت کشت گلدانی اجرا شد. برای اندازه‌گیری صفات مورفولوژیک، مقدار فنل و فلاونوئید کل در زمان کامل شدن مرحله رویشی گیاه نمونه‌گیری انجام شد. مقدار ترکیبات فنل کل با استفاده از روش فولین سیوکالتو و سنجش میزان فلاونوئید کل به‌روش رنگ سنجی آلومینیوم کلرید اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد، بین سطوح مختلف استفاده از ورمی‌کمپوست از نظر صفات وزن‌تر و خشک ‌ریشه، وزن‌‌تر و خشک ساقه، طول ساقه، وزن‌‌تر و سطح برگ در سطح یک درصد و وزن خشک برگ تفاوت معنی‌داری در سطح پنج درصد وجود دارد. همچنین اثر کود‌های بیولوژیک و عناصر طبیعی افزاینده رشد گیاه بر صفات وزن ‌تر ریشه و وزن خشک ساقه معنی‌دار شد. حداکثر مقدار فنل کل بین تیمارها به ورمی‌کمپوست 20 درصد به میزان 98/1 میلی‌گرم‌بر‌گرم و کود پروبیو 96 به مقدار 96/1 میلی‌گرم‌برگرم حاصل شد. همچنین حداکثر مقدار فلاونوئید کل در گیاهان تیمار شده با ورمی‌کمپوست 20درصد و استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) به ترتیب 13/92 میلی‌گرم‌بر‌گرم و 22/91 میلی‌گرم‌بر‌گرم به‌دست آمد. نتایج نشان می‌دهد ورمی-کمپوست بیش ترین تاثیر را بر اندام‌های مورد هدف مانند سطح برگ، وزن‌تر و خشک برگ گیاه ریحان داشت. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد، استفاده ورمی‌کمپوست 20 درصد و کود حاوی باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) مناسب‌ترین ترکیب تغذیه‌ای گیاه ریحان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

باسیلوس سوبتیلیس؛ ریحان؛ فلاونوئید؛ فنل؛ ورمی‌کمپوست