اثر رقم و روش‌های مدیریتی بر عملکرد و اجزاء عملکرد برنج

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 5، دوره 36، شماره 4 - شماره پیاپی 58، دی 1401، صفحه 453-466   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2022.74285.1069

نویسندگان

مهدی اسماعیل تبار¹؛ فائزه زعفریان^{* 2}؛ شهرام نظری³؛ رحمت عباسی²

¹گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

²گروه زراعت، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

³استادیار پژوهش، بخش اصلاح و تهیه بذر، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران

چکیده

یکی از مهم­ترین چالش­ها در سیستم کشت مستقیم برنج وجود علف­های هرز می‌باشد. به­منظور بررسی اثر مدیریت­های مختلف علف هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج در سیستم زراعی کشت مستقیم، آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1399 در شهرستان بابلسر (بهنمیر) انجام شد. تیمارها شامل ارقام برنج (شیرودی، خزر و هاشمی) و روش­های مدیریتی در پنج سطح شامل پوشش‌دار کردن بذر با کلرید کلسیم، پوشش­دار کردن بذر با کلرید پتاسیم، وجین، کنترل شیمیایی و شاهد بود. نتایج نشان داد که روش­های مدیریتی علف­های هرز توانستند 63-23 درصد وزن خشک علف­های هرز پهن­برگ و همچنین 36-9 درصد نیز وزن خشک علف­های هرز باریک برگ را نسبت به تیمار شاهد کاهش دهند. حداکثر درصد سبز شدن در رقم شیرودی با 99، 97 و 95 درصد به­ترتیب تحت تیمارهای وجین، پوشش­دار کردن کلرید پتاسیم و کلرید کلسیم به­دست آمد. همچنین بالاترین سرعت سبز شدن نیز تحت مدیریت وجین و پوشش­دار کردن بذر با کلرید پتاسیم و کلسیم مشاهده شد. بیش­ترین تعداد دانه در خوشه با 127، 124 و 122 عدد به­ترتیب تحت مدیریت­های وجین، پوشش­دار کردن با کلرید پتاسیم و کلرید کلسیم بود. نتایج اثر مدیریت علف هرز نشان داد که  پوشش­دار کردن بذر برنج با کلرید کلسیم و کلرید پتاسیم، کنترل شیمیایی و وجین علف­های هرز به­ترتیب 14، 26، 4 و 33 درصد عملکرد دانه و به­ترتیب 4، 14، 2 و 18 درصد عملکرد بیولوژیک را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. به­طورکلی نتایج نشان داد پیش­تیمار با کلرید کلسیم و کلرید پتاسیم موجب بهبود کارکرد بذر و در نتیجه افزایش عملکرد در شرایط کشت مستقیم برنج می‌شود.

کلیدواژه‌ها

درصد سبز شدن؛ شاخص برداشت؛ عملکرد دانه؛ کلرید پتاسیم؛ کلرید کلسیم

مراجع

1. Allard, J.L., Kon, K.F., Morishima, Y., & Kotzian, R. (2005). The crop protection industry’s view on trends in rice crop establishment in Asia and their impact on weed management techniques. In: Rice is Life: Scientific Perspectives for the 21^st Century, Proceedings of the World Rice Research Conference, 4-7 November 2004, Tsukuba, Japan, Pp. 205-208.
2. Ashraf, M., & Foolad, M.R. (2005). Pre-sowing seed treatment- A shot-gun approach to improve germination, plant growth and crop yield under saline and non-saline conditions. Advances in Agronomy 88: 223-271. http://dx.doi.org/10.1016/S0065-2113(05)88006-X.
3. Bhatt, R., Kukal, S.S., Busari, M.A., Arora, S., & Yadav, M. (2016). Sustainability issues on rice-wheat cropping system. International Soil and Water Conservation Research 4: 64-74. https://doi.org/10.1016/j.iswcr.2015.12.001.
4. Dastan, S., Noormohamadi, G., & Madani, H. (2014). Comparison of agronomical traits of four rice genotypes in cropping systems at Neka region. Journal of Crops Improvement 16(2): 231-246. (In Persian with English abstract)
5. Du, B., Luo, H., He, L., Zheng, L., Liu, Y., Mo, Z., Pan, S., Tian, H., Duan, M., & Tang, X. (2019). Rice seed priming with sodium selenate: Effects on germination, seedling growth, and biochemical attributes. Scientific Reports 9(1): 4311. https://doi.org/10.1002/pld3.378.
6. Farooq, M., Basra, S. M.A., Tabassum, R., & Afzal, I. (2006). Enhancing the performance of direct seeded fine rice by seed priming. Plant Production Science 9(4): 446-456. https://doi.org/10.1626/pps.9.446.
7. Farooq, M., Basra, S. M. A., & Ahmad, N. (2007). Improving the performance of transplanted rice by seed priming. Plant Growth Regulation 51: 129-137. https://doi.org/10.1007/s10725-006-9155-x.
8. Farooq, M., Siddique, K.H., Rehman, H., Aziz, T., Lee, D.J., & Wahid, A. (2011). Rice direct seeding: Experiences, challenges and opportunities. Soil & Tillage Research 111: 87-98. https://doi.org/10.1016/j.still.2010.10.008.
9. Farooq, M., Ullah, A., Rehman, A., Nawaz, A., Nadeem, A., Wakeel, A., Nadeem, F., & Siddique, K.H.M. (2018). Application of zinc improves the productivity and biofortification of fine grain aromatic rice grown in dry seeded and puddled transplanted production systems. Field Crops Research 216: 53-62. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2017.11.004.
10. Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2020. Food and Agriculture Organization of the United Nations Database; Food and Agriculture Organization (FAO), Rome. Available online: http://www.fao.org.
11. Gallardo, K., Job, C., Groot, S.P.C., Puype, M., Demol, H., & Job, D. (2001). Proteomic analysis of Arabidopsis seed germination and priming. Plant Physiology 126: 835-848. https://doi.org/10.1104/pp.126.2.835.
12. Halmer, P. (2006). Seed technology and seed enhancement. In XXVII International Horticultural Congress-IHC August 13-19, 2006: International Symposium on Seed Enhancement and Seedling Production 771: 17-26.
13. Hasan, M.N., Salam, M.A., Chowdhury, M.M.L., Sultan, M., & Islam, N. (2016). Effect of osmopriming on germination of rice seed. Bangladesh Journal of Agricultural Research 41(3): 451-460.
14. Hussain, S., Khan, F., Cao, W., Wu, L., & Geng, M. (2016). Seed priming alters the production and detoxification of reactive oxygen intermediates in rice seedlings grown under sub-optimal temperature and nutrient supply. Frontiers in Plant Science 7: 1-14. https://doi.org/3389/fpls.2016.00439.
15. International Rice Research Institute (IRRI). International Rice Research Institute. 2020. Available online: http://www.irri.org (accessed on 17 May 2020).
16. Jalali, A.M., & Salehi, F. (2013). Sugar beet yield as affected by seed priming and weed control. Archives of Agronomy and Soil Science 59(2): 281-288. https://doi.org/1080/03650340.2011.608158.
17. Kaur, S., Gupta, A.K. & Kaur, N. (2005). Seed priming increases crop yield possibly by modulating Enzymes of sucrose metabolism in chickpea. Journal of Agronomy and Crop Science 191: 81-87. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2004.00140.x.
18. Khademi, M., Zaefarian, F., Nazari, S., & Esmaeili, M.A. (2021). Effect of osmotic and water priming on yield and yield components of two rice cultivars (Oryza sativa) in dry bed in Mazandaran climatic conditions. Crop Physiology Journal 49(13): 5-23. (In Persian with English abstract)
19. Latifzadeh, M., Aboutalbian, M.A., & Rabiei, M. (2013). Effects of seed priming and sowing dates on seedling emergence, yield and yield components of a local genotype bean as a double crop in Iranian Journal of Field Crop Science 44(1): 23-33. (In Persian with English abstract)
20. Mahajan, G., Sarlach, R.S., Japinder, S., & Gill, M.S. (2011). Seed priming effects on germination, growth and yield of dry directed-seeded rice. Journal of Crop Improvement 25(4): 409-417. https://doi.org/10.1080/15427528.2011.576381.
21. Materu, S.T., Shukla, S., Sishodia, R., Tarimo, A., & Tumbo, S. (2018). Water use and rice productivity for irrigation management alternatives in Tanzania. Water 10: 10-18. https://doi.org/10.3390/w10081018.
22. Mortimer, A.M., Riches, C.R., Mazid, M., Pandey, S., & Johnson, D.E. (2008). Issues related to direct seeding of rice in rainfed cropping systems in northwest Bangladesh. In direct seeding of rice and weed management in the irrigated rice-wheat cropping system of the indo-gangetic plains; Singh, Y., Singh, V.P., Chauhan, B.S., Orr, A., Mortimer, A.M., Johnson, D.E., & Hardy, B., Eds.; International Rice Research Institute, Los Baˇnos, Philippines, and Directorate of Experiment Station, G.B. Pant University of Agriculture and Technology: Pantnagar, India, Pp. 272.
23. Musa, A., Harris, D., Johansen, C., & Kumar, J. (2001). Short duration chick pea to replace fallow after a man-rice: the role of on farm seed priming in the High Barind Tract of Bangladesh. Experimental Agriculture 37(4): 509-521. https://doi.org/1017/S0014479701000448.
24. Nazari, Sh. (2018). Evaluation of seed priming potential for offsetting the effects of delayed sowing date of some winter rapeseed cultivars in Karaj. PhD. Thesis in Agronomy Science the Field of Crop ecology. Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Iran, 222p. (In Persian)
25. Nawaz, A., Farooq, M., Ahmad, R., Basra, S.M.A., & Lal, R. 2016. Seed priming improves stand establishment and productivity of no till wheat grown after direct seeded aerobic and transplanted flooded rice. European Journal of Agronomy 76: 130-137. https://doi.org/10.1016/j.eja.2016.02.012.
26. Neog, P., Dihingia, P., Sarma, P., Sankar, G.R., Sarmah, D., Rajbongshi, R., Chary, G., Rao, C.S., Mishra, P. (2015). Different levels of energy use and corresponding output energy in paddy cultivation in North bank plain zone of Assam, India. Indian Journal of Dryland Agricultural Research and Development 30(2): 84-92. https://doi.org/5958/2231-6701.2015.00030.5.
27. Pouramir, F., Yaghoubi, B., & Aminpanah, H. (2020). Efficacy of new herbicides triafamone + ethoxysulfuron, flucetosulfuron and pyrazosulfuron-ethyl on paddy fields weed control. Iranian Journal of Field Crop Science 50(4): 127-136. (In Persian with English abstract)
28. Rao, A., Johnson, D., Sivaprasad, B., Ladha, J., & Mortimer, A. 2007. Weed management in direct-seeded rice. Advances in Agronomy 93: 153–255. https://doi.org/10.1016/S0065-2113(06)93004-1.
29. Rehman, H.U., Basra, S. M.A., & Farooq, M. (2011). Field appraisal of seed priming to improve the growth, yield, and quality of direct seeded rice. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 35: 357-365. https://doi.org/3906/tar-1004-954.
30. Shekhawat, K., Rathore, S.S., & Chauhan, B.S. (2020). Weed management in dry direct-seeded rice: a review on challenges and opportunities for sustainable rice production. Agronomy 10: 1-19. https://doi.org/10.3390/agronomy10091264.
31. Shivankar, R.S., Deore, D.B., & Zode, N.G. (2003). Effect of pre-sowing seed treatment on establishment and seed yield of sunflower. Journal of Oilseeds Research 20: 299-300. https://doi.org/10.1093/aobpla/plw074.
32. Simma, B., Polthance, A., Goggi, A.S., Siri, B., Promkhambut, A., & Caragea, C. (2017). Wood vinegar seed priming improves yield and suppresses weeds in dryland direct-seeding rice under rainfed production. Agronomy for Sustainable Development 37: 55-65. https://doi.org/10.1007/s13593-017-0466-2.
33. Singh, S.J.K., Ladhab, R.K., Guptaa, L., & Bhushana A.N. 2008. Weed management in aerobic rice systems under varying establishment methods. Crop Protection 27: 660-671. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2007.09.012.
34. Subedi, R., Maharjan, B.K., and Adhikari, R. (2015). Effect of different priming methods in rice. Journal of Agricultural and Environmental 16: 156-160. https://doi.org/3126/aej.v16i0.19848.
35. Taghi Zoghi, Sh., Soltani, E., Allahdadi, I., & Sadeghi, R. (2018). The effects of seed coating treatments on seedling emergence and growth of rapeseed and the growth of pathogenic fungi. Iranian Journal of Seed Science and Research 5(3): 103-115. (In Persian with English abstract)
36. Tajbakhsh, M., Hasanzadeh, A., & Aghaii, R. (2015). The effect of different priming treatments on morphophysiological characteristics and yield of two wheat cultivars in optimal conditions and irrigation cut-off. Applied Field Crops Research 28(4): 74-84. (In Persian with English abstract)
37. Varier, A., Vari, A.K., & Dadlani, M. (2010). The subcellular basis of seed priming. Current Science 99: 450-456.