واکنش خصوصیات زراعی و فنولوژیکی ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.) با عادت رشد متفاوت به تأخیر در کاشت

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 اردیبهشت 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2022.75720.1151

نویسندگان

مجید بهنه¹؛ شهرام رضوان ²؛ سارا سنجانی³؛ جعفر مسعود سینکی⁴

¹دانشجوی دکتری زراعت، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.

²دانشگاه آزاد دامغان

³استادیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

⁴استادیار، مرکز تحقیقات تولید و فن آوری داروهای گیاهی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.

چکیده

به منظور بررسی خصوصیات اگروفنولوژیکی ارقام گندم در تاریخ‏های کاشت مطلوب و تأخیری این آزمایش در دو سال زراعی (1396-98) به صورت طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج اجرا شد. ارقام شامل: پیشگام، حیدری، رخشان، سیوند، پارسی، بهاران و سیروان، مهرگان، چمران 2 و چمران بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که تأخیر در کاشت سبب کاهش معنی‏دار عملکرد دانه (از7485 به 6066 کیلوگرم در هکتار)، تعداد سنبله در مترمربع (از 698 به 605 سنبله در مترمربع) ، تعداد دانه در سنبله (از 5/28 به 8/25 دانه) و وزن هزار دانه (از 1/41 به 4/38 گرم) شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به رقم پیشگام در تاریخ کاشت مطلوب و رقم چمران در کشت تأخیری بود. تأخیر در کاشت موجب کاهش طول دوره کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه،کاشت تا ظهور سنبلچه انتهایی، کاشت تا گرده‏افشانی و کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک (از 2456 به 2265) شد. نتایج نشان داد که بیشترین اختلاف ارقام در مراحل فنولوژیک در نیاز حرارتی مورد نیاز برای انتقال از مرحله رویشی به زایشی بود. همچنین در تاریخ کاشت مطلوب و تأخیری ارقام سازگار با اقلیم سرد بالاترین و ارقام سازگار با اقلیم گرم کمترین نیاز حرارتی را برای مراحل مختلف نموی داشتند. با توجه به نتایج به نظر می‌رسد در شرایطی که کشت به تأخیر بیافتد ارقام سازگار با اقلیم گرم (بهاره و زودرس) از جمله مهرگان و چمران 2 جایگزین مناسبی برای کشت در مناطق معتدل باشند.

کلیدواژه‌ها

"؛ تاریخ کاشت"؛ عملکرد دانه"؛ ،"؛ اجزای عملکرد"؛ مراحل فنولوژی"؛ ، "؛ درجه روز رشد"