مفهوم و حجیّتِ اجتهاد گروهی

فقه و اصول

دوره 37، شماره 3 - شماره پیاپی 69، آبان 1384، صفحه 181-207   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.61078.0

نویسندگان

حسن مبینی^* ؛ حسین ناصری مقدم

فردوسی مشهد

چکیده

اجتهاد به معنای تلاش سازمان یافته و روشمند فقیهان برای دست یافتن به احکام شرعی، عمری به بلندای اسلام دارد. اجتهاد در کل ادوار فقه شیعه و در غالب دوران های فقه اهل سنّت، مبتنی بر تلاش های فردی بوده است. اجتهاد فردی در عین حال که خود ارزشمند و مفید است، همواره در معرض آسیب‌های جدّی بوده که امروزه با گسترش و پیچیده تر شدن علوم و روابط انسانی، بر میزان افزون گشته است. یکی از راه حل های پیشنهادی برای کارآمدتر ساختن اجتهاد، گروهی کردن آن است. از اجتهاد گروهی، تفسیرهای متنوعی ارائه شده است مانند این که گروهی از فقیهان دارای شرایط،گرد هم آیند و با تضارب آراء و اندیشه هایشان به نتایج واحدی دست پیدا کنند. این نوع از اجتهاد نیز گرچه هم در حوزة نظر و هم در حوزة اجرا با ابهاماتی روبه رو است اما به نظر می رسد از اجتهاد فردی، سودمندتر باشد.
در مبحث اجتهاد گروهی، موضوعات بسیاری وجود دارد که در این نوشتار تنها به مفهوم اجتهاد گروهی و حجیّت آن پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

اجتهاد؛ اجتهاد گروهی؛ استنباط؛ فقیه؛ تقلید؛ مجتهد؛ فتوا؛ شورا؛ حکم شرعی

مراجع