اثرات نامتقارن تغییرات نرخ ارز و قیمت نفت بر قیمت مواد غذایی و محصولات کشاورزی در ایران: کاربست رهیافت خودتوضیحی با وقفه‌های گسترده غیرخطی

مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 3، دوره 37، شماره 1 - شماره پیاپی 58، فروردین 1402، صفحه 35-48   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2022.74721.1113

نویسندگان

قاسم لیانی^{* 1}؛ سعید مهرجو²

¹گروه مدیریت و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

²گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

تأمین مواد غذایی اساسی­ترین نیاز انسان بوده و افزایش قیمت آن می­تواند تأثیر منفی قابل ملاحظه­ای بر وضعیت رفاهی جامعه و بویژه قشر فقیر و کم درآمد داشته باشد. از این­رو سیاست­گذاران حساسیت­های زیادی نسبت به تغییرات قیمت مواد غذایی از خود نشان می­دهند. بر این اساس، در این مطالعه تأثیر نوسانات نرخ ارز در کنار نوسانات قیمت نفت، سرانه تولید ناخالص داخلی و درجه باز بودن اقتصاد بر شاخص قیمت مواد غذایی در ایران با استفاده از داده­های سال­های 1400-1370 ارزیابی شده است. با توجه به احتمال تأثیر نامتقارن بین  متغیرهای نرخ ارز و قیمت نفت و شاخص قیمت مواد غذایی از رهیافت خودرگرسیو با وقفه­های گسترده غیرخطی استفاده شده است. نتایج آزمون کرانه برای هم انباشتگی نشان داد که متغیرهای اساسی رابطه بلندمدت و معناداری با تغییرات قیمت مواد غذایی دارند. هم‌چنین، نتایج برآورد مدل NARDL گویای این حقیقت است که در بلند مدت یک رابطه مثبت و معنی­دار میان قیمت مواد غذایی و افزایش قیمت ارز برقرار است. افزون بر این، اثر شوک منفی ارزی بر شاخص قیمت مواد غذایی در بلندمدت منفی ارزیابی شد. واکنش قیمت محصولات کشاورزی به شوک منفی ارزی نیز بیش‌تر از شوک­های مثبت است. همچنین اثر تغییرات قیمت نفت بر قیمت مواد غذایی در سطح قابل قبولی معنی دار است. ضریب متغیر آزاد سازی تجاری نیز بیانگر کاهش شاخص قیمت مواد غذایی در نتیجه بهبود روابط تجاری ایران با بازار جهانی است. نتایج مطالعه حاضر می­تواند به سیاست‌گذاران اقتصادی که همواره به دنبال کاهش نرخ تورم، حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه و حفظ امنیت غذایی در کشور می­باشند در تعیین سیاست­های اقتصادی کمک شایان توجهی نماید.

کلیدواژه‌ها

نامتقارن؛ قیمت مواد غذایی؛ نرخ ارز؛ قیمت نفت؛ خودرگرسیو با وقفه‌های گسترده غیرخطی

مراجع

1. Abdlaziz, R.A., Rahim, K.A., & Adamu, P. (2016). Oil and food prices co-integration nexus for Indonesia: A non-linear autoregressive distributed lag analysis. International Journal of Energy Economics and Policy6(1): 82-87.
2. Alam, M.I., & Quazy, R.M. (2003). Determinants of capital flight: An econometric case study of Bangladesh. International Review of Applied Economics17(1): 85-103. https://doi.org/10.1080/713673164.
3. Ali, I., Khan, I., Ali, H., Baz, K., Zhang, Q., Khan, A., & Huo, X. (2020). The impact of agriculture trade and exchange rate on economic growth of Pakistan: an NARDL and asymmetric analysis approach. Ciência Rural50. https://doi.org/10.1590/0103-8478cr20190005.
4. Arize, A.C., Malindretos, J., & Igwe, E.U. (2017). Do exchange rate changes improve the trade balance: An asymmetric nonlinear cointegration approach. International Review of Economics & Finance49: 313-326. https://doi.org/10.1016/j.iref.2017.02.007.
5. Athanasenas, A., Katrakilidis, C., & Trachanas, E. (2014). Government spending and revenues in the Greek economy: evidence from nonlinear cointegration. Empirica41: 365-376. https://doi.org/10.1007/s10663-013-9221-3.
6. Baffes, J. (2007). Oil spills on other commodities. Resources Policy 32(3): 126-134. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2007.08.004.
7. Baffes, J., & Dennis, A. (2013). Long-term drivers of food prices(p. 6455). Washington, DC, USA: World Bank.
8. Bakhshoodeh, M. (2002). Predicting the effects of eliminating government interference from the wheat market. Agricultural Economics and Development 9(35): 161-175.
9. Barikani, A., & Shahbazi, H. (2016). Assessment of the effect of input subsidy support on Iran\'s agricultural TFP. Agricultural Economics and Development24(1): 247-270.
10. Butt, S., Ramakrishnan, S., Loganathan, N., & Chohan, M.A. (2020). Evaluating the exchange rate and commodity price nexus in Malaysia: evidence from the threshold cointegration approach. Financial Innovation6(1): 1-19.
11. Caporale, G., & Pittis, N. (2004). Estimator choice and Fisher's paradox: a Monte Carlo study. Econometric Reviews23(1): 25-52. https://doi.org/10.1081/ETC-120028835.
12. Chen, S.T., Kua, H.I., & Chen, C.C. (2010). Modeling the relationship between the oil price and global food prices. Applied Energy 87(8): 2517-2525. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2010.02.020.
13. Greenwood-Nimmo, M., & Shin, Y. (2013). Taxation and the asymmetric adjustment of selected retail energy prices in the UK. Economics Letters121(3): 411-416. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2013.09.020.
14. Harri, A., Nally, L., & Hudson, D. (2009). The relationship between oil, exchange rates, and commodity prices. Journal of Agricultural and Applied Economics41(2): 501-510. https://doi.org/10.1017/S1074070800002959.
15. Ibrahim, M.H. (2015). Oil and food prices in Malaysia: a nonlinear ARDL analysis. Agricultural and Food Economics3: 1-14. https://doi.org/10.1186/s40100-014-0020-3.
16. Jafari Samimi, A., & Farajzade, Z. (2019). Factors affecting food price index in Iran. Journal of Agricultural Economics Researches11(1). http:/doi.org/20.1001.1.20086407.1398.11.41.1.6.
17. Jafari Samimi, A., & Mostafapour, Y. (2020). The symmetric test of the impact of the real exchange rate on the value-added of the agriculture sector in Iran: application of the‎ Markov Switching Method‎. Macroeconomics Research Letter14(28): 39-60. http:/doi.org/10.22080/IEJM.2020.14229.1597.
18. Kohansal, M., & Hezareh, R. (2017). The impacts of oil price shocks, exchange rate on food prices in urban areas of Iran. Agricultural Economics Research8(32): 171-190.
19. Kwon, D.H., & Koo, W.W. (2009). Price transmission channels of energy and exchange rate on food sector: A disaggregated approach based on stage of process(No. 319-2016-9825).
20. Layani, G., Bakhshoodeh, M., Aghabeygi, M., Kurstal, Y., & Viaggi, D. (2020). The impact of food price shocks on poverty and vulnerability of urban households in Iran. Bio-based and Applied Economics9(1): 109-125. https://doi.org/10.13128/bae-8892.
21. Layani, G., & Esmaeili, A. (2015). Evaluation of urban households’ vulnerability to rising prices of foods imports in Iran. Agricultural Economics Research7(27): 109-127.
22. Mutuc, M., Pan, S., & Hudson, D. (2011). Response of cotton to oil price shocks. Agricultural Economics Review12(389-2016-23468).
23. Narayan, P.K., & Narayan, S. (2005). Estimating income and price elasticities of imports for Fiji in a cointegration framework. Economic Modelling22(3): 423-438. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2004.06.004.
24. Nazlioglu, S., & Soytas, U. (2011). World oil prices and agricultural commodity prices: Evidence from an emerging market. Energy Economics33(3): 488-496. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2010.11.012.
25. Nazlioglu, S., & Soytas, U. (2012). Oil price, agricultural commodity prices, and the dollar: A panel cointegration and causality analysis. Energy Economics34(4): 1098-1104. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2011.09.008.
26. Nematollahi, Z., Shahnoushi Froushani, N., Javanbakht, O., & Daneshvar Kakhki, M. (2013). Effects of subsidies targeted of energy carriers on agriculture and food industry in Iran. Agricultural Economics and Development21(3): 35-58. https://doi.org/10.30490/AEAD.2013.58708.
27. Pesaran H., Shin, Y., & Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics16(3): 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616.
28. Pesaran, M.H., & Shin, Y. (1995). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis(Vol. 9514). Cambridge, UK: Department of Applied Economics, University of Cambridge.
29. Pishbahar, E., Ghahremanzadeh, M., & Aref Eshghi, T. (2014). Exchange pass-through in to food inflation in Iran. Agricultural Economics 7(4): 1-21.
30. Reboredo, J.C. (2012). Do food and oil prices co-move?. Energy Policy 49: 456-467. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2012.06.035.
31. Reboredo, J.C., & Ugando, M. (2014). US dollar exchange rate and food price dependence: Implications for portfolio risk management. The North American Journal of Economics and Finance30: 72-89. https://doi.org/10.1016/j.najef.2014.08.005.
32. Sarabi, Z., Ansari, V., Salami, H., & Hosseini, S. (2020). Analyzing the effect of increase in exchange rate on cost price of agricultural products. Journal of Agricultural Economics and Development 34(2): 201-221. https://doi.org/10.22067/jead2.v34i2.86055.
33. Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL framework. Festschrift in honor of Peter Schmidt: Econometric Methods and Applications 281-314. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-8008-3_9.
34. Tarazkar, M., Sheikhzeinoddin, A. (2019). The impacts of asymmetric oil shocks on agricultural commodity price: application of nonlinear autoregressive distributed lags (NARDL) approach. Journal of Agricultural Economics Researches11(1).  
35. Wong, K., & Shamsudin, M.N. (2017). Impact of crude oil price, exchange rates and real GDP on Malaysia's food price Fluctuations: Symmetric or Asymmetric?. International Journal of Economics & Management11(1).
36. Yu, T.H. (Edward), Bessler, D.A., & Fuller, S. (2006). Cointegration and causality analysis of world vegetable oil and crude oil prices(No. 379-2016-21814). https://doi.org/22004/ag.econ.21439.
37. Zare Mehrjerdi, M., Ziaabadi, M., & Jalaei, S. (2011). The effects of trade liberalization and government size on employment in agricultural sector of Iran. Agricultural Economics4(4): 65-79.
38. Zhang, Q., & Reed, M. (2008). Examining the impact of the world crude oil price on China's agricultural commodity prices: the case of corn, soybean, and pork(No. 1368-2016-108438). https://doi.org/22004/ag.econ.6797.
39. Zou, L., Zheng, B., & Li, X. (2017). The commodity price and exchange rate dynamics. Theoretical Econ Lett 7: 1770–1793.