تحلیل فضایی تأثیر ابعاد هوش فرهنگی بر عملکرد زمینه‌ای دهیاران (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان مشهد)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 1، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 41، دی 1401، صفحه 37-1   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2022.49453.0

نویسندگان

سحر احمدزاده¹؛ علی‌اکبر عنابستانی^{* 2}؛ حمید شایان³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

توانایی افراد برای تطبیق با ارزش‌ها، سنت‌ها و آداب و رسوم متفاوت از آنچه به آن‌ها خو گرفته‌اند و کارکردن در محیط متفاوت و متنوع فرهنگی، معرف هوش فرهنگی است و آن را می‌توان پیش‌بینی‌کننده سازگاری فرهنگی و تصمیم‌گیری موفقیت‌آمیز در انجام دادن وظایف محول‌شده دانست. هوش فرهنگی قابلیت تعمیم به خرده‌فرهنگ‌های نژادی و قومی درون فرهنگ ملی را دارد؛ بنابراین مدیران محلی ازجمله دهیاران می‌توانند از آن در تعاملات روزمره بهره ببرند. در این مقاله تلاش شد تا میزان اثرگذاری هوش فرهنگی دهیاران بر عملکرد زمینه‌ای آنان در نواحی روستایی شهرستان مشهد بررسی شود. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی-تحلیلی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن براساس مطالعات میدانی از سطح منطقه جمع‌آوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستای نمونه با جمعیت 86856 نفر در قالب 23997 خانوار است که حجم نمونه با روش کوکران 229 نفر تعیین شد و به روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک از بین روستاییان انتخاب شد. به این حجم نمونه، 24 دهیار، 24 نفر از اعضای شورای اسلامی روستاها و 6 نفر از کارشناسان اداری افزوده شد و درنهایت 283 پرسشنامه تکمیل شد. یافته‌های مطالعه براساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل ساختاری برمبنای نتایج حاصل از دیدگاه همه پاسخگویان نشان می‌دهد، ضریب تعیین عملکرد زمینه‌ای 1729/0 است؛ به‌عبارتی 29/17 درصد از تغییرات متغیر عملکرد زمینه‌ای دهیاران تحت‌تأثیر ابعاد هوش فرهنگی آنان است. بعد فراشناختی هوش فرهنگی با ضریب 91/5 بیشترین تأثیر مثبت و معنادار را دارد و پس از آن، بعد رفتاری هوش فرهنگی با ضریب 923/2 بر عملکرد زمینه‌ای دهیاران مؤثر است. در این مطالعه بین ابعاد دانش و انگیزش هوش فرهنگی و عملکرد زمینه‌ای دهیاران رابطه‌ای مشاهده نشد. در این مطالعه دهیارانی که در مقایسه با دیگران نمره هوش فرهنگی بیشتری را کسب کرده‌اند، توانسته‌اند با رفتارهای خودنظم‌ده در پیگیری وظایف، سخت‌کوشی و تسهیل بین‌فردی عملکرد زمینه‌ای بهتری را نشان دهند. در این راستا، برنامه‌های مربوط به تقویت هوش فرهنگی با برگزاری کارگاه‌های عملی توسط نهادهای دست‌اندرکار ازجمله بخشداری‌ها و نظام جامع جبران خدمات، مبتنی بر پرداخت براساس عملکرد و کارایی افراد در قالب سیستم حقوق و مزایا پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

هوش فرهنگی؛ دهیاران؛ مدیریت روستایی؛ عملکرد زمینه‌ای؛ شهرستان مشهد

مراجع

1. استانداری خراسان رضوی. (1396). آخرین وضعیت تقسیمات کشوری شهرستان مشهد. مشهد: استانداری خراسان رضوی.
2. اسلام پور، ح. (1391). بررسی رابطه‌ بین هوش فرهنگی و عملکرد کارکنان بهزیستی مازندران (پایان نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی). دانشگاه پیام نور مرکز غرب تهران، ایران.
3. آذر، ع.، غلامــزاده، ر.، و قنــواتی، م. (1391). مــــدلســــازی مســــیری ســــاختاری در مـدیریت، کاربرد نـرم افـزار Smart PLS. تهران: انتشارات نگاه دانش.
4. بای، م. (1391). نقش مدیریت روستایی در توسعه با تاکید بر نقش دهیاری‌ها (نمونه موردی: بخش مرکزی شهرستان رامیان) (پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی). دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
5. حقیقتیان، م.، صادق، س.، و شاه چراغی، ف. (1393). بررسی تأثیر هوش فرهنگی بر عملکرد شغلی کارکنان سازمان بهزیستی (موردمطالعه: کارکنان بهزیستی شهر اصفهان). جامعه شناسی کاربردی، (56)،72-59.
6. خیری، ب.، نائیجی، م. ج.، و عباسعلی‌زاده، م. (1388). هوش فرهنگی و رابطه آن با ویژگی‌های کارآفرینانه مدیران سازمانهای غیر دولتی در ایران. مجله مدیریت بازاریابی، 2(7)، 113-99.
7. داوری، ع.، و رضازاده، آ. (1393). مدلسازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
8. رحیم نیا، ف.، مرتضوی، س.، و دلارام، ط. (1388). بررسی میزان تأثیر هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای مدیران (موردمطالعه شعب بانک اقتصاد نوین استان تهران). مجله مدیریت فردا، 6(22)، 67-78.
9. رکن‌الدین افتخاری، ع. (1389). مدیریت توسعه روستایی (بنیان‌های نظری). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
10. صیدایی، س. ا. (1388). مدیریت روستایی در ایران (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11. علائی، س. (1392). مدیریت دانش هوش فرهنگی در تعامل با فرهنگ‌های ملی، قومی و سازمانی. مهندسی فرهنگی، (75)، 110-92.
12. قره‌باغی، ن. (1391). بررسی نقش واسط هوش هیجانی مدیران در تأثیر سبک رهبری تحول‌گرا بر عملکرد زمینه‌ای کارکنان (موردمطالعه: مدارس دخترانه نواحی ‎۶ و‎۷ سازمان آموزش و پرورش مشهدمقدس) (پایان نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد رشته مدیریت بازرگانی). دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
13. کریمی گوغری، ح.، ساداتی، س. ا.، رضوانفر، ا.، و حجازی، ی. (1391). تحلیل اثر عدالت سازمانی بر عملکرد وظیفه‌ای و زمینه‌ای کارشناسان ترویج کشاورزی. نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 8(2)، 33-19.
14. کلنی، س. د.، نامداری، ک.، و عریضی، ح.ر. (1392). رابطه بین توانمندی‌های شخصیتی با عملکرد وظیفه‌ای و زمینه‌ای. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 4(14)، 97-75.
15. محمدخانی، ک.، و جراحی، م. (1393). نقش هوش‌های فرهنگی و عاطفی در بهبود عملکرد کارکنان (موردمطالعه: مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن). فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، (26)، 230-201.
16. مرادی، ع.، کاوسی، ا.، و قیومی، ع. (1394). طراحی الگوی هم افزایی فرهنگی در ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، (18)، 225-271.
17. میردار، ف.، پناهی، م.، و عسگری، ف. (1395). پایش عملکرد استعدادیابی فروش با استفاده از تکنیک سلسله مراتبی فازی و ارزیابی مجموع نسبت‌ها ARAS (موردمطالعه: صنعت پوشاک ورزشی). فصلنامه اختصاصی تبلیغات و بازاریابی، (4)، 111-96.
18. نائیجی، م. ج.، و عباسعلی زاده، م. (1386). هوش فرهنگی سازگاری با ناهمگون‌ها. ماهنامه تدبیر، (181)، 23-20.
19. هادی‌زاده مقدم، ا.، رامین‌مهر، ح.، و حسینی، س. (1388). بررسی ارتباط هوش هیجانی با گرایش کارآفرینانه (مطالعه موردی: سازمان‌های وابسته به شرکت نفت). توسعه کارآفرینی، (4)، 162-139.
20. هومن، ح. ع. (1387). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران: انتشارات سازمان سمت.

 

21. Amiri, A., Moghimi, S. M., & Kasemi, M. (2010). Studing the relationship between cultural intelligence and employee’s performance. European Journal of Scientific Research, 42(3), 418-427.
22. Ang, S., Van Dyne, L., Koh, C., Ng, K. Y., Templer, K. J., Tay, C., & Chandrasekar, N. A. (2007). Cultural intelligence: Its measurement and effects on cultural judgment and decision making, cultural adaptation and task performance. Management and Organization Review, 3(3), 335-371.
23. Azizpour, M., Ebrahimi, E., & Alipoor, H. (2013). Surveying the relationship between cultural intelligence and job performance at Tabriz tractor factory. International Journal of Management Research and Review, 3(7), 3073-3079.
24. Barakat, L., Lorenz, P., Ramsey, J., & L Cretoiu, Sh. (2015). Global managers: An analysis of the impact of cultural intelligence on job satisfaction and performance. International Journal of Emerging Markets, 10(4), 781 – 800.
25. Borman, C., & Motowidlo, S. J. (1993). Expanding the criterion domain to include elements of contextual performance. In N. Schmitt, & W. C. Borman (Eds.). Personnel selection in organizations (pp. 71-98). New York: Jossey-Bass.
26. Earley, P. C., & Ang, S. (2003). Cultural intelligence: Individual interactions across Cultures. Stanford: Stanford Business Books, CA.
27. Khalili, , Darvish, H., & Noodeh Farahani, M. (2013). The relationship between cultural intelligence and bank performance: A case study of a private bank. Management Science Letters, 3, 415-418.
28. Ling, Y., Hsia, A., Su, Y., & Lim, Sh. (2007). Encounters between foreigners and Chinese perception and management of cultural differences. Engineering, Construction and Architectural Management, 14(6), 501-518.
29. Livermore, D. A. (2009). Cultural intelligence: Improving your CQ to engage our multicultural world. Baker Academic, a division of Baker Publishing Group.
30. Nafei, A. (2012). The impact of cultural intelligence on employee job performance: An empirical study on King Abdel-Aziz Hospital in Al-Taif governorate, Kingdom of Saudi Arabia. International Journal of Business and Management, 8(1), 26-43.