سرگذشت علوم قرآنی و حدیث در ماوراءالنهر

فقه و اصول

دوره 36، شماره 3، بهمن 1383، صفحه 189-210   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.60819.0

نویسنده

علی غفرانی^*

فردوسی

چکیده

سرزمیـن ماوراءالنهـر از آخرین بخشهای ایـران قدیم بـود که در اواخـر قرن اول هـ به تصرف مسلمانان در آمد و اسلام بر اساس مذهب سنت و جماعت با سرعت بسیار در آن سرزمین قبول عام یافت و مردم آن منطقه به علوم اسلامی روی آوردند. شدت علاقة آنان به علوم اسلامی به ویژه علوم قرآنی و حدیث جالب توجه و محل تأمل است. این امر که ناشی از حاکمیت اندیشه و تقدس دینی بر تمام بخشها و زوایای زندگی آنان بود، موجب پیدایش یک حرکت عمومی در جهت مطالعه و تحقیق و حفظ و فهم و نقل و روایت علوم قرآنی و حدیث به عنوان دو علم مقدس شد و حاصل آن برآمدن علمای بزرگ و پیدایش تألیفات بسیار و چند جلدی بود که شهرت و اعتبار جهانی برخی از آنان تاکنون هم باقی است. این حرکت و پویایی که از قرن سوم هجری شروع شده بود به طور خستگی ناپذیر و بی‌وقفه تا سال 616 هـ ادامه داشت. این مقاله بر آن است تا با بررسی منابع دست اول که بعضاً در آن منطقه و یا خارج از آنجا، تألیف شده‌اند و با یک نگاه تاریخی، تصویری از این حرکت علمی و دستاوردهای آن به منزلة یک حرکت علمی و اجتماعی و دینی تمدن ساز در ماوراءالنهر در سده‌های پنجم و ششم هـ ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها

ماوراءالنهر؛ علوم اسلامی؛ تفسیر؛ قرائت؛ حدیثریال؛ حافظ؛ مقری

مراجع