بررسی همدیدی سیل حوضه آبخیز بالیخلوچای اردبیل (مطالعه موردی: 16 اسفند 1388 و 17 آذر 1389)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، اردیبهشت 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.75724.1196

نویسندگان

مهدی فروتن^{* 1}؛ بهروز سبحانی²

¹دانشگاه محقق اردبیلی

²Iran-Ardabil -Kosar settlement. 152 Faculty member of Mohaghegh Ardabili University

چکیده

سیلاب به عنوان یکی از بلایای طبیعی با داشتن بیش‌ترین فراوانی نسبی وقوع همواره زندگی بشر را تهدید نموده است. هدف از انجام این تحقیق کشف روابط الگو‌های گردش جوی با سیلاب‌های حوضه آبخیز بالیخلو‌چای اردبیل به منظور جلو‌گیری از مخاطرات آن با رویکرد محیطی به گردشی می‌باشد. برای این‌کار داده‌های دبی برای سه ایستگاه پل‌الماس، نیر، گیلانده از سال (1353-1392) از اداره آب‌ منطقه‌ای استان اردبیل اخذ شد و با استفاده از روش خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی ward دو مورد از سیلاب رخداده در تاریخ 16 اسفند 1388 و 17 آذر 1389 به عنوان فرین انتخاب و تحلیل گردید. داده‌های مربوط به سطوح فوقانی جو از سایت مرکز ملی پیش‌بینی محیطی (NCEP-NCAR) تهیه شد و نقشه‌های ترکیبی فشار تراز سطح دریا با ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، بردار باد با آب قابل بارش، امگا با تاوایی و هاف مولر رطوبت ویژه در محیط نرم‌افزار گردس ترسیم گشت. نتایج تحلیل سینوپتیکی نشان داد حاکمیت سامانه کم‌فشار حرارتی مدیترانه‌ای و پر‌فشار حرارتی چین عامل مهمی در اغتشاش جوی بوده و در کنار آن قرار‌گیری منطقه مورد مطالعه در جلوی محور فرود ناوه‌ی شرق مدیترانه حرکات چرخندی هوا را در پی داشته و وضعیت سرعت قائم هوا و تاوایی روی منطقه مورد مطالعه بیانگر جوی ناپایدار بوده است. مقدار نم ویژه نیز از روز قبل از وقوع سیل در لایه‌های پایینی اتمسفر افزایش یافته و شار رطوبت دریای مدیترانه از طریق باد‌های غربی جنب حاره‌ای بر جو منطقه مورد مطالعه در ایجاد بارش‌های سیل‌آسا نقش مهمی داشته است.

کلیدواژه‌ها

"تحلیل همدید؛ سیل؛ حوضه بالیخلوچای؛ اردبیل"

مراجع