ماهیت استدلال مستند به متن قرآن کریم در اسلام

فقه و اصول

دوره 35، شماره 4 - شماره پیاپی 61، بهمن 1382، صفحه 77-110   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.61021.0

نویسنده

عبدالعزیز ساشه‌دینا^*

دانشگاه ویرجینیا، آمریکا

چکیده

استدلال مستند به قرآن کریم در اسلام تاریخی بس شگفت دارد. قرآن کلام خداوند است که به پیامبرش محمد بن عبدالله (ص) وحی شده است، بدان هدف که آن را در جزیرة العرب میان مردم بگستراند. قرآن کریم در گوهر و روش خود می‌طلبد که پیامبر (ص) نخستین و یگانه مرجع در تبلیغ و تعلیم این کتاب باشد. از همین جاست که رویکرد عقلانی دیرینی در گشودن نمادهای قرآن کریم و قرینه‌های تاریخی آن شکل گرفته است. طبیعی است گروهی که دست به کار بر پایی نظام خویش بر پایه خواست خداوند می‌شود نمی‌تواند ساده‌نگرانه و ساده‌انگارانه به قرآن بپردازد، زیرا اثر گذاری متن مقدس آسمانی در این که سرچشمه بنیادین در تعیین روشهای زیستن است در مقایسه با درونمایه‌های سیاسی ـ اجتماعی جوامع اسلامی در دوره‌های گوناگون خویش از اهمیت و حساسیت فراوانتری برخوردار است.
مهمتر از آن این که اگر مشروعیت یک نظام بر اسلام مبتنی باشد، لازم خواهد بود سامانه‌ها و ساز و کارهایی برای تأثیرگذاری متن در شکل دادن به برنامه‌ها و اصول این نظام فراهم شود به گونه‌ای که بتواند همه ابعاد زندگی انسان را پوشش دهد. درست همین جاست که عقل و وحی هر دو نیازمند آنند که به هدف به دست دادن راه‌حلهایی بنیادین و برای دشوار‌یهای روزانه در زمینه نظام کلی اجتماع با یکدیگر همسویی و همگامی داشته باشند.

مراجع