گذر از روش‌شناسی علم به روش‌ستیزی علم

فقه و اصول

دوره 34، شماره 2 - شماره پیاپی 56، مرداد 1381، صفحه 23-62   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.60778.0

نویسنده

علی حقّی^*

فردوسی مشهد

چکیده

فلسفة علم در سدة بیستم فراز و نشیب بسیار پیمود. کارل پوپر، فیلسوف نام‌آور این سده، در دفاع از فلسفة علمِ منطقی ـ دستوری جهد بلیغ کرد. دو رکن رکین فلسفة پوپر یکی عقلانیت ـ عقلانیت انتقادی ـ است و دو دیگر رئالیسم است. نیز گفتنی است که پوپر در معرفت شناسی از نسبی‌گرایی گریزان است و آن را قسمی بیماری می‌داند. او از نیل به حقیقت و به تعبیر خود او تقرب به حقیقت دم می‌زند. فیلسوفان علم بعد از پوپر، خاصّه توماس کیون، ایمره لاکاتوش و فایرابند، با تصویری که از تاریخ علم دادند، از آرمان‌های پوپر روی برتافتند و فلسفة علم تاریخی ـ توصیفی را جایگزین فلسفة علم منطقی ـ دستوری کردند. در این نوشتار، به اختصار، از این سه فیلسوف علم و نسبت آنان با پوپر و فلسفة علم وی سخن می‌رود.

کلیدواژه‌ها

برنامه‎های پژوهشی؛ تعویض مسأله؛ تاریخ درونی علم؛ تاریخ بیرونی علم؛ علم متعارف؛ علم انقلابی؛ پارادایم؛ انقلاب علمی؛ تحول گشتالت؛ روش ستیزی؛ خرد جزمی؛ ابدئواوژی نسبی گرایی

مراجع