از یتیم داستانی تا قورچی تاریخی (اثبات هویّت ناشناختۀ حسین کُرد شبستری بر پایۀ شواهد تاریخی و ادبی)

جستارهای نوین ادبی

دوره 55، شماره 1 - شماره پیاپی 216، خرداد 1401، صفحه 21-51  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی.

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2022.73830.1208

نویسنده

میلاد جعفرپور

دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

حسین کُرد شبستری از محبوب‌ترین پهلوانان متأخّر در ادب حماسی فارسی است و بنا بر شواهد اخیر، گزارشی که برای مدّت‌ها از احوال و نبردهای او در ایران تحت عنوان داستان حسین کُر شبستری مشهور شده، خود بخش چهارم از حماسۀ دیگری با عنوان یتیم‌نامه بوده که هنور به شکل جامع منتشر نشده است. عمق بی‌توجّهی به وجوه مختلف یتیم‌نامه تا جایی است که هنوز هویّت تاریخی حسین کُرد به عنوان پهلوان محوری روایت ناشناخته مانده و مایۀ اظهار نظرهای ناصوابی هم شده است. پژوهش حاضر به روش استقرایی و با تکیه بر شواهد نویافتۀ منابع تاریخی و ادبی، به ارزیابی داده‌های داستانی پرداخته است. مطابق با برآیندهای طرح‌شده و تأیید قراین تاریخی و ادبی، حسین کُرد شبستری در واقع همان حسین‌بیگ تبریزی، قورچی خاصّۀ شاه‌عبّاس بوده است که در روایت داستانی به عنوان یتیم معرّفی شده است. پژوهش حاضر به روش استقرایی و با تکیه بر شواهد نویافتۀ منابع تاریخی و ادبی، به ارزیابی داده‌های داستانی پرداخته است. 

کلیدواژه‌ها

صفویّه؛ یتیم؛ قورچی؛ حسین کُرد شبستری؛ حسین‌بیگ تبریزی

مراجع