شناخت و تحلیل مکتب حدیثی قم از آغاز تا قرن پنجم هجری

فقه و اصول

دوره 32، شماره 2، بهمن 1379، صفحه 57-79   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.61771.0

نویسنده

محمدرضا جبّاری^*

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مکتب حدیثی قم با داشتن مشخصاتی از دیگر مکاتب حدیثی شیعه، همچون مکتب مدینه، کوفه، بغداد، ری و خراسان متمایز می نماید. کثرت محدثان موجود در این مرکز حدیثی و اقدامات مفید آنان در تدوین برخی از مجموعه های گران سنگ حدیثی، اهتمام شدید بر حفظ و جمع آوری حدیث، و پرهیز از نقل احادیث ضعیف از ویژیگی های مهم محدثان این حوزه حدیثی بوده است.
علاوه برآن، نصّ گرایی یا اخباری گری یا گرایش به مکتب اهل الحدیث، و پرهیز از دخالت دادن اجتهاد و رأی در فهم و نقّادی معنای احادیث، دیدگاه خاص نسبت به معنای غلو و تعیین غلات و برخورد شدید با غلات، از مهم ترین مشخصات آن بوده است.
در دوره ای که از نیمه اول قرن سوم آغاز شد، قمیین به اخراج محدثانی که احادیث ضعیف یا غلو آمیز را نقل می کردند پرداختند.
این حوزۀ حدیثی در دو قرن سوم و چهارم، اوج دوران نشاط و تحرک خود را پشت سر نهاد و سرانجام با فعالیت های شیخ مفید و سید مرتضی در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، مغلوب مکتب عقل گرای بغداد شد. از مهم ترین محدثان این حوزۀ حدیثی، علی بن بابویه قمی، و فرزندش، شیخ صدوق، محمد بن الحسن بن الولید، محمد بن قولویه، و فرزندش جعفر بوده اند.

کلیدواژه‌ها

مکتب حدیثی؛ قم؛ مکتب حدیثی قم

مراجع