واکاوی مفهوم نفی «بأس» در فقه امامیه

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.75494.1309

نویسندگان

علی حسینی‌فر ¹؛ عبدالجبار زرگوش نسب ²؛ نبی سبحانی³

¹دانشجوی دکتری دانشگاه ایلام

²دانشیار دانشگاه ایلام

³استادیار دانشگاه ایلام

چکیده

 با تتبع در متون روایی شیعه، می‌توان دریافت که شمار فراوانی از روایات، مشتمل بر مفهوم نفی بأس است. اگر چه، فقهای امامیه، به صورت پراکنده و در ضمن مباحث فقهی و اصولی، گاهِ متعرض معنا و مفهوم این تعبیر شده‌اند و کلماتی در این باره بیان داشته‌اند؛ اما پژوهشی مستقل در این باره که به کشف حقیقت معنایی این تعبیر پرداخته و پرده از کُنه آن برداشته باشد، در میان نیست. شناسایی مفهوم نفی بأس و دامنه‌ی دلالت آن نقش بسزایی در تبیین مفاد این روایات و گزینش حکم صحیح در مقام استنباط دارد. با ملاحظه‌ی معنای لغوی بأس، تأنی در کاربست‌های قرآنی این واژه و کلمات فقهای امامیه پیرامون آن، چنین به نظر می‌رسد که مدلول نفی بأس انتفای نهی تحریمی و عدم توجه عقاب در مجال توهم آن است و فراتر از آن، دلالتی بر معنای دیگر ندارد.

کلیدواژه‌ها

بأس؛ نفی بأس؛ ثبوت بأس؛ لا بأس فیه؛ حکم تکلیفی؛ حکم وضعی

مراجع