| تعداد نشریات | 56 |
| تعداد شماره‌ها | 2,156 |
| تعداد مقالات | 22,266 |
| تعداد مشاهده مقاله | 98,587,713 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 36,834,507 |
واکاوی مفهوم نفی «بأس» در فقه امامیه | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 7، دوره 55، شماره 3 - شماره پیاپی 134، آذر 1402، صفحه 123-145 اصل مقاله (726.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.75494.1309 | ||
| نویسندگان | ||
| علی حسینی‌فر1؛ عبدالجبار زرگوش نسب* 2؛ نبی سبحانی3 | ||
| 1دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام | ||
| 2دانشیار دانشگاه ایلام | ||
| 3استادیار دانشگاه ایلام | ||
| چکیده | ||
| شمار فراوانی از روایات در متون روایی شیعه مشتمل بر واژه «نفی بأس» است. فقیهان امامیه در ضمن مباحث فقهی و اصولی، در خصوص معنا و مفهوم این تعبیر، توضیحاتی ارائه کرده‌اند؛ اما پژوهش مستقلی دربارهٔ کشف حقیقت معنایی این تعبیر وجود ندارد. شناسایی مفهوم «نفی بأس» و دامنهٔ دلالت آن نقش بسزایی در تبیین مفاد این روایات و گزینش حکم صحیح در مقام استنباط دارد. با نظر در معنای لغوی بأس، درنگ در کاربست‌های قرآنی این واژه و گفته‌های فقیهان امامیه راجع به آن، این نتیجه به دست میآید که مدلول «نفی بأس» عبارت است از: منتفی بودن نهی تحریمی و عقاب در مجالی که گمان به وجود آن دو می‌رود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بأس؛ نفی بأس؛ ثبوت بأس؛ لا بأس فیه؛ حکم تکلیفی؛ حکم وضعی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد. النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. قم: اسماعیلیان. چاپ‌چهارم، 1367.
ابن‌‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد. معانی الأخبار. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1403ق.
ابن‌درید، محمدبن‌حسن. جمهرة اللغة. بیروت: دار العلم. چاپ‌اول، 1988م.
ابن‌شهید ثانی، حسن‌بن‌زین‌الدین. معالم الدین و ملاذ المجتهدین: قسم الفقه. قم: مؤسسة الفقه. چاپ‌اول، 1418ق.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس. معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الإعلام الإسلامی. چاپ‌اول، 1404ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم. لسان العرب. بیروت: دار الصادر. چاپ‌سوم، 1414ق.
ازهری، محمدبن‌احمد. تهذیب اللغة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌اول، 1421ق.
اشکنانی، عبدالله. نفی البأس فی الأحادیث الفقهیة. بی‌جا: بی‌نا. بی‌تا.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الإسلامی. چاپ‌نهم، 1428ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب الصلاة. قم: کنگرهٔ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى. چاپ‌اول، 1415ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب الطهارة. قم: کنگرهٔ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى. چاپ‌اول، 1415ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب المکاسب. قم: کنگرهٔ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. چاپ‌اول، 1415ق.
ایروانی، علی. حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ‌اول، 1406ق.
آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌‌حسین. کفایة الأصول. قم: آل‌البیت. چاپ‌پنجم، 1429ق.
آذرنوش، آذرتاش. فرهنگ معاصر عربی‌فارسی. تهران: نی. چاپ‌پنجم، 1384.
بجنوردی، حسن. القواعد الفقهیة. قم: هادی. چاپ‌اول، 1419ق.
بحرالعلوم، محمدمهدی‌بن‌مرتضی. مصابیح الأحکام. قم: میثم تمار. چاپ‌اول، 1427ق.
بحرانی، یوسف‌بن‌احمد. اجوبة المسائل البهبهانیة. قم: دار إحیاء الأحیاء لعلماء البحرین و القطیف و الأحساء. چاپ‌اول، 1406ق.
بحرانی، یوسف‌بن‌احمد. الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1405ق.
بهبهانی، محمدباقربن‌محمداکمل. مصابیح الظلام. قم: مؤسسهٔ علامه وحید بهبهانی. چاپ‌اول، 1424ق.
تبریزی، جواد. ارشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب. قم: اسماعیلیان. چاپ‌سوم، 1416ق.
تونی، عبدالله‌بن‌محمد. الوافیة فی أصول الفقه. قم: مجمع الفکر الإسلامی. چاپ‌سوم، 1415ق.
جزائری، سیدنعمت‌الله. کشف الأسرار فی شرح الإستبصار. قم: دار الکتاب. چاپ‌اول، 1408ق.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. الصحاح. بیروت: دار العلم. چاپ‌اول، 1376ق.
حر عاملی، محمدبن‌حسن. وسائل الشیعة. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1409ق.
حسینی عاملی، محمدجوادبن‌محمد. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1419ق.
حکیم، سیدمحسن. مستمسک العروة الوثقی. قم: دار التفسیر. چاپ‌اول، 1416ق.
حمیری، نشوان‌بن‌سعید. شمس العلوم. دمشق: دار الفکر. چاپ‌اول، 1420ق.
خمینی، روح‌الله. المکاسب المحرمة. قم: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینى. چاپ‌اول، 1415ق.
خمینی، روح‌الله. کتاب البیع. تهران: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1421ق.
خمینی، روح‌الله. کتاب الطهارة. تهران: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1421ق.
خمینی، مصطفی. تحریرات فی الأصول. قم: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1418ق.
خمینی، مصطفی. کتاب الطهارة. تهران: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ‌اول، 1418ق.
خوانساری، محمد. تسدید القواعد فى حاشیة الفرائد. تهران: شیخ محمد قوانینی. چاپ‌اول، 1352.
خویی، سیدابوالقاسم. التنقیح فی شرح العروة الوثقی. قم: مؤسسهٔ احیاء آثار امام خویی. چاپ‌اول، 1418ق.
خویی، سیدابوالقاسم. مصباح الفقاهة من المعاملات. قم: انصاریان. چاپ‌اول، 1417ق.
خویی، سیدابوالقاسم. فقه الشیعة: کتاب الطهارة. قم: آفاق. چاپ‌سوم، 1418ق.
سبزواری، عبدالاعلی. مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: المنار. چاپ‌چهارم، 1413ق.
شهید اول، محمدبن‌مکی. ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1419ق.
شهید اول، محمدبن‌مکی. غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیه. چاپ‌اول، 1414ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. رسائل. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیه. چاپ‌اول، 1421ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیه. چاپ‌اول، 1402ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. فوائد القواعد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیه. چاپ‌اول، 1419ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسهٔ معارف اسلامی. چاپ‌اول، 1413ق.
شیخ بهایی، محمدبن‌حسین. الحبل المتین فی أحکام الدین. قم: کتاب‌فروشی بصیرتی. چاپ‌اول، 1390ق.
صاحب‌جواهر، محمدحسن‌بن‌باقر. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. چاپ‌هفتم، 1404ق.
صدر، محمد. ماوراء الفقه. بیروت: دار الأضواء. چاپ‌اول، 1420ق.
صدر، محمدباقر. بحوث فی شرح العروة الوثقی. قم: مجمع الشهید آیت‌الله الصدر العلمی. چاپ‌دوم، 1408ق.
طباطبایی، علی‌بن‌محمد. ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1418ق.
طباطبایی، محمدباقر. وسیلة الوسائل فی شرح الرسائل. قم: بی‌نا. بی‌تا.
طوسی، محمدبن‌حسن. المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. چاپ‌سوم، 1387ق.
طوسی، محمدبن‌حسن. تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ‌چهارم، 1407ق.
عاملی، محمدبن‌حسن. إستقصاء الإعتبار فی شرح الإستبصار. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1419ق.
عراقی، ضیاءالدین. شرح تبصرة المتعلمین. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1414ق.
عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. الفروق فی اللغة. بیروت: دار الآفاق الجدیدة. چاپ‌اول، 1400ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌دوم، 1413ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. چاپ‌اول، 1412ق.
علوی عاملی، احمدبن‌زین‌الدین. مناهج الأخیار فی شرح الاستبصار. قم: اسماعیلیان. بی‌تا.
فاضل جواد، جوادبن‌سعید. مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام. بی‌جا: بی‌نا. بی‌تا.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله. التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: کتابخانهٔ آیت‌الله مرعشی نجفی. چاپ‌اول، 1404ق.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد. کتاب العین. قم: هجرت. چاپ‌دوم، 1409ق.
فیض کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی. الوافی. اصفهان: کتابخانۀ امام امیرالمؤمنین علی(ع). 1406ق.
قرشی بنابی، علی‌اکبر. قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیة. چاپ‌ششم، 1371.
کاشف‌الغطاء، جعفربن‌خضر. شرح طهارة قواعد الأحکام. بی‌جا: کاشف الغطاء. بی‌تا.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. کافی. قم: دار الحدیث. چاپ‌اول، 1429ق.
مازندرانی، محمدهادیبنمحمدصالح. شرح فروع الکافی. بی‌جا: دار الحدیث. چاپ‌اول، 1429ق.
مامقانی، عبدالله‌بن‌محمدحسن. نهایة المقال فی تکملة غایة الآمال. قم: مجمع الذخائر الإسلامیة. چاپ‌اول، 1350ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: مؤسسة الطبع و النشر. چاپ‌اول، 1410ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی. چاپ‌اول، 1406ق.
مجلسی، محمدتقی‌بن‌مقصودعلی. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. بی‌جا: مؤسسۀ فرهنگی‌اسلامی کوشان‌پور. چاپ‌دوم، 1406ق.
محقق خوانساری، حسین‌بن‌محمد. مشارق الشموس فی شرح الدروس. بی‌جا: بی‌نا. بی‌تا.
محقق سبزواری، محمدباقربن‌محمدمؤمن. ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1247ق.
محقق کرکی، علی‌بن‌حسین. جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: آل‌البیت. چاپ‌دوم، 1414ق.
مرتضی زبیدی، محمدبن‌محمد. تاج العروس. بیروت: دار الفکر. چاپ‌اول، 1414ق.
مصطفوی، حسن. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. لندن: دار الکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی. چاپ‌سوم، 1430ق.
مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد. مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1403ق.
مکارم شیرازی، ناصر. أنوار الفقاهة: کتاب التجارة. قم: مدرسهٔ امام علی‌بن‌ابی‌طالب(ع). چاپ‌اول، 1426ق.
موسوی عاملی، محمدبن‌علی. مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. بیروت: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1411ق.
موسوی عاملی، محمدبن‌علی. نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1411ق.
میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن‌محمدحسن. جامع الشتات فی اجوبة السؤالات. تهران: کیهان. چاپ‌اول، 1413ق.
نایینی، محمدحسین. کتاب الصلاة. قم: مؤسسة النشر الإسلامیة. چاپ‌اول، 1411ق.
نجاشی، احمدبن‌علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامیة. 1407ق.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی. عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. چاپ‌اول، 1417ق.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی. مستند الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: آل‌البیت. چاپ‌اول، 1415ق.
همدانی، رضابن‌محمدهادی. مصباح الفقیه. قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی. چاپ‌اول، 1416ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,606 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8,850 |
||