| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,039 |
| تعداد مقالات | 21,150 |
| تعداد مشاهده مقاله | 47,774,420 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,623,462 |
حدوث و قدم عالَم از منظر اخوان الصفا | ||
| جستارهایی در فلسفه و کلام | ||
| دوره 53، شماره 1 - شماره پیاپی 106، شهریور 1400، صفحه 139-158 اصل مقاله (577.2 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2022.75359.1105 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد بنیانی* 1؛ علی رحیمی2 | ||
| 1عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا | ||
| 2پژوهشگر فلسفه و کلام | ||
| چکیده | ||
| حدوث و قدم عالم، از مسائل مهمی است که همواره در فلسفه و کلام اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. نگارنده با هدف تبیین و ارزیابی نظریه اخوان الصفا – که از فیلسوفان نخسین اسلامی هستند- با تتبع در رسائل ایشان به دو دلیل بر اثبات حدوث عالم دست یافته است. دلیل اول مبتنی بر تلازم میان حدوث و معلولیت و به عبارت دیگر، تنافی میان قدم و معلولیت است. در دلیل دوم، تغییر و تبدلات موجود در عالم، دلیل بر حدوث عالم دانسته شده است. دلیل اول در عین استواری، از حیث عدم تبیین وجه تلازم میان حدوث و معلولیت، دچار نقصان است. دلیل دوم نیز از جهت عدم شمول نسبت به مجردات، اخص از مدعاست. اخوان، حدوث را مقید به قید «زمانی» نکردهاند که این امر از نقاط قوت نظریۀ آنان میباشد، ولی از آن‌جا که حدوث که همان «کون بعد العدم» است، متضمن نوعی تقدم و تأخر بوده و نیازمند به تعیین ملاک تقدم و تأخر است، لکن اخوان هیچ ملاکی برای این تقدم و تأخر ارائه نکردهاند. عدم تعرض به آراء مخالفان، از دیگر نقاط ضعف نظریۀ اخوان است. حاصل آن‌که اخوان، در بحت از حدوث و قدم عالم، جوانب مسأله را به درستی واکاوی نکردهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حدوث؛ قدم زمانی؛ اخوان الصفا؛ ابداع | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء(المنطق)، مکتبة آیة الله المرعشی، قم، 1404 ق.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء(لالهیات)، مکتبة آیة الله المرعشی، قم، 1404 ق.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1379.
- اخوان الصفا، رسائل اخوان الصفا، الدار الاسلامیة، بیروت، 1412 ق.
- ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، دار الکتب الاسلامیة، قم، 1410 ق.
- جمعی از نویسندگان، زیر نظر محمد فنائی اشکوری، درآمدی بر تاریخ فلسفۀ اسلامی، ج1، سمت، تهران، 1390.
- جمعی از نویسندگان، شرح المصطلاحات الکلامیة، آستان قدس رضوی، مشهد، 1415 ق.
- حلبی، علی اصغر، تاریخ فلسفه در ایران و جهان اسلامی، انتشارات اساطیر، تهران، 1386.
- خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیة فی شرح العقائد الامامیة، مؤسسۀ نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، قم، 1435 ق.
- دبور، ت. ج، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمۀ عباس شوقی، مؤسسۀ مطبوعاتی عطائی، تهران، 1362.
- رفیعی قزوینی، ابوالحسن، مجموعه رسائل و مقالات، مصحح: غلامحسین رضانژاد، الزهرا(س)، تهران.
- سبحانی، جعفر، محاضرات فی الالهیات، تلخیص علی ربانی گلپایگانی، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام، قم، 1395.
- سبزواری، هادی، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق حسن حسنزاده آملی، نشر ناب، تهران، 1372.
- سجادی، جعفر، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانرى کربن و سید حسین نصر و نجفقلى حبیبى، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1375.
- شریف، میرمحمد، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ترجمه زیر نظر نصرالله پورجوادی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1362.
- صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، دار إحیاء التراث، بیروت، 1981م.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاح علی اهل اللجاج، نشر مرتضی، مشهد، 1403ق.
- فاخوری، حنّا، خلیل الجر، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، مترجم عبدالمحمد آیتی، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران، 1367.
- فارابی، محمد. و اسماعیل غازانی، فصوص الحکمة و شرحه، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1381.
- فیاض لاهیجی، گوهر مراد، نشر سایه، تهران، 1383.
- کوربن، هانری، تاریخ فلسفۀ اسلامی، انتشارات کوثر، تهران، 1380.
- مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج2، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1388.
- مصباح یزدی، محمدتقی، تعلیقة علی نهایة الحکمة،مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، تهران، 1393.
- میرداماد، محمدباقر، القبسات، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1401 ق.
- میرداماد، محمدباقر، مصنفات میرداماد، به کوشش علی جوزانی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1401ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,247 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 641 |
||