آموزش مجازی و مسئله‌ جامعه‌پذیری دانش‌آموزان در همه‌گیری کوید-19: ضرورت سیاستگذاری دوران پساکرونا

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1401، صفحه 135-163   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.74896.1132

نویسندگان

احمد کلاته ساداتی^{* 1}؛ زینب صبوحی گلکار²

¹دانشیار جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه یزد، یزد، ایران

²کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی،دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

یکی از کارکرد‌‌های مهم آموزش و پرورش جامعه‌پذیری دانش‌آموزان است که عمدتاً تا قبل از همه‌گیری کوید-19 در محیط مدرسه انجام می‌شد. با شیوع همه‌گیری و آموزش مجازی، جامعه‌‌پذیری دانش‌آموزان با شرایط جدیدی روبه‌رو شد. هدف مطالعه  حاضر، شناسایی کیفیت جامعه‌پذیری دانش‌آموزان در همه‌گیری کوید-19 است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی و با رویکرد تحلیل مضمون در سال 1400 و در مدارس دولتی شهر طبس، به تبیین پدیده مدنظر پرداخته است. داده‌ها با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و به شیوه‌ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با والدین (14 نفر)، دانش‌آموزان (16 نفر) و معلمان (6 نفر) جمع‌آوری شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که در همه‌گیری اقتدار مدرسه در موضوع جامعه‌پذیری به حداقل ممکن رسیده است. به‌‌رغم انتظارات از مدرسه در موضوع جامعه‌پذیری دانش‌آموزان، با توجه به مجازی شدن آموزش، رسانه به ابزار قدرتمند جامعه‌پذیری تبدیل شده است. مضامین برساخت‌شده مرتبط با مسئله‌مندی جامعه‌پذیری عبارت‌اند از: غیررسمی شدن مناسک آموزش، کاهش اقتدار معلم، آسیب‌های فضای مجازی، ضعف نظارت و تعارض‌های چندوجهی. مدل مفهومی، مدرسه‌زدایی ناخواسته در موضوع جامعه‌پذیری است. توجه به تغییرات اجتماعی و فرهنگی در عصر پساکرونا و ضرورت‌های آموزشی مرتبط، ضرورت سیاست‌گذارانه جدی در وزارت آموزش و پرورش است. افزون بر آن، طراحی نرم‌‌افزارهای آموزشی برتر در کنار به‌روزرسانی سواد رسانه‌ای معلمان، به‌عنوان اولویت آموزش و پرورش پیشنهاد می‌شود. توجه به تغییرات وسیع و عمیق اجتماعی در کشور، ضرورت جدی برای سیاست‌گذاران آموزش و پرورش است.

کلیدواژه‌ها

آموزش مجازی؛ جامعه‌پذیری؛ معلم؛ کاهش اقتدار؛ دوران پساکرونا

مراجع

1. استورای، ش.، بازوبندی، آ.، خاک پورفرد، س.، و گردانی، ن. (1400). تأثیر موبایل بر جامعه‌پذیری مدرسه، فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، 4(21)، 141-152.
2. تنهایی، ح. ا. (1379). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. مشهد: مرندیز.
3. دهقان، ح.، مروت، ب.، و غفاری، ز. (1398). تشابه و تضاد ارزش‌ها و هنجارهای نهاد خانواده و مدرسه و تأثیر آن بر جامعه‌پذیری دانش‌آموزان. فصلنامه خانواده و پژوهش، 45، 41-64.
4. دیربان، م. م،. و آقایی، د. (1399). سواد رسانه‌ای معلمان آموزش و پرورش بر نحوه جامعه‌پذیری دانش‌آموزان مدارس ابتدایی ایلام. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 4(17)، 312-325.
5. رزاقی، ن،. و علیزاده، م. (1395). اینترنت و جامعه‌پذیری مجازی نوجوانان (مطالعه موردی: دانش‌آموزان مقطع متوسطه‌ دوم شهر ساری). فصلنامه مطالعات توسعه‌ اجتماعی-فرهنگی، 5(4)، 9-41.
6. رضازاده بهادران، ح. ر،. و نصیریان، ر. (1396). تأثیر شبکه‎‌های اجتماعی بر جامعه‌پذیری دانش‌آموزان دختر پایه دهم شهرستان بهارستان. کنفرانس بین‌المللی و ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران.
7. رضوانی، ا. (1396). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر جامعه‌پذیری و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهرستان چالوس. دومین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش، تهران.
8. سلیمی، علی.، و داوری، م. (1385). جامعه‌شناسی کج‌روی (چاپ دوم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9. شارع‌پور، م. (1394). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش (چاپ سیزدهم). تهران: انتشارات سمت.
10. علی محسنی، ر،. و آذری، ا. (1396). بررسی تأثیر فضای مجازی (تلفن همراه و اینترنت) در جامعه‌پذیری دانش‌آموزان دبیرستانی پسرانه منطقه 17 تهران. فصلنامه پژوهش اجتماعی، 8(35)، 1-20.
11. کرمی، ع. م.، صمدی، م.، آرمند، م،. و انصاریان، ف. (1399). عوامل مؤثر بر جامعه‌پذیری دانش‌آموزان متوسطه دوم براساس مبانی جامعه‌شناختی سند تحول بنیادین نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. نشریه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 4(2)، 174-182.
12. کلاته‌ ساداتی، ا.، و فلک‌الدین، ز. (1399). زندان به مثابه بستری مسخ‌کننده یا تعالی‌بخش: مطالعه کیفی تجربه زندان در میان متهمان به قتل در زندان عادل‌آباد شیراز. نشریه علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، 2(16)، 147-175.
13. گیدنز، آ. (1386). جامعه‌شناسی (م. صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.
14. منادی، م. (1386). درآمد جامعه‌شناختی بر جامعه‌پذیری. تهران: جیحون.
15. موسوی، س. ک.، و جمالی، ف. (1390). تجزیه و تحلیل رابطه میان استفاده از موبایل و جامعه‌پذیری مدرسه‌ای با تأکید بر دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان کوهدشت لرستان (سال 1390). نشریه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 47، 18-77.

 

16. Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
17. Easa, N., & Bazzi, A. (2020). COVID-19 and lack of socialization: Does service innovation become an imperative for universities? International Journal of Disruptive Innovation in Government, http://dx.doi.org/10.1108/IJDIG-11-2020-0006
18. Irwin, C., & Berge, Z. L. (2006). Socialization in the online classroom. e-Journal of Instructional Science and Technology, 9(1), 1-7.
19. Joulaei, H., & Kalateh Sadati, A. (2020). COVID-19 outbreak and school dropout; A worldwide challenge for an equitable future. International Journal of School Health, 7(4), 1-2.‏
20. Sadati, A. K., B Lankarani, M. H., & Bagheri Lankarani, K. (2020). Risk society, global vulnerability and fragile resilience: Sociological view on the coronavirus outbreak. Shiraz E-Medical Journal, 21(4), 1-2.
21. Sazmand Asfaranjan, Y., Shirzad, F., Baradari, F., Salimi, M., & Salehi, M. (2013). Alleviating the senses of isolation and alienation in the virtual world: Saocialization in distance education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 93, 332-337.
22. Shahabi, S., Martini, M., Behzadifar, M., Sadati, A. K., Zarei, L., Noroozi, M., ..., & Lankarani, K. B. (2021). How Iranian people perceived the COVID-19 crisis? Explored findings from a qualitative study: Current concerns, ethics and global solidarity. Journal of Preventive Medicine and Hygiene, 62(1 Suppl 3), E53.
23. Sweeney, J., Liu, Q., & Evans, G. (2021) Investigating the impact of online learning on engineering students’ socialization experiences during the pandemic. Proceedings 2021 Canadian Engineering Education Association (CEEA-ACEG21) Conference, University of Toronto.