| تعداد نشریات | 52 |
| تعداد شماره‌ها | 2,091 |
| تعداد مقالات | 21,676 |
| تعداد مشاهده مقاله | 79,538,515 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,504,974 |
اعتبارسنجی فهم راویان | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 4، دوره 54، شماره 2 - شماره پیاپی 109، اسفند 1401، صفحه 73-95 اصل مقاله (536.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2022.68547.1045 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدعلی دلبری* 1؛ محمد زنده دل2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی | ||
| 2طلبه سطح چهار حوزه علمیه خراسان | ||
| چکیده | ||
| از عناصر مؤثر در تشخیص درست معنای حدیث، دقت و مطالعه در چگونگی فهم و برداشت راوی آن است. فهم راوی گونه‌های متفاوتی دارد و فقیه می‌تواند آن را از طرق مختلف استخراج کند. تأثیر درخورِ توجه فهم راوی در استنباطات فقهی سبب شده تا این عنصر از دیرباز مدنظرِ فقیهان و محدثان شیعه قرار گیرد؛ اما اصولیان مباحث نظری مانند حجیت آن را اصلاً به بحث نگذاشته‌اند. این نوشتار با رویکردی توصیفی‌تحلیلی درصدد است با محوریت احادیث افتایی، به تجزیه و تحلیل فهم راوی بپردازد و اصول حجیت فهم راوی را بیان و در مواردی نقد و اثبات کند که فهم راوی، اجتهاد شخصی وی به شمار نمی‌آید و نیز شرایط حجیت فهم راوی و به‌دوربودن آن از قلمروِ اجتهادات شخصی را بررسی می‌کند. فهم و برداشت عرفیِ راوی، جزء اخبار حسی و بر طبق اصول عقلائیه در محاورات است و از اعتبار کافی برخوردار است. از مصادیق فهم عرفی عبارت‌اند از: تعیین مشارٌالیه کلام امام، تفسیر فعل معصوم، تعیین مرجع ضمیر در احادیث مضمر، ذکر مصداق برای حدیث و برداشت‌های استخراج‌شده از سؤال راوی. اجتهاد شخصی و اخبار حدسی راوی درخورِ اعتماد نیست و در فرض شک در حسی یا حدسی‌بودن برداشت راوی، اصل در حسی‌بودن گزارش راوی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فهم راوی؛ حجیت فهم راوی؛ سؤال راوی؛ فهم عرفی؛ اجتهاد راوی | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌بابویه، علی‌بن‌حسین، مجموعه فتاوى ابن‌بابویه، چاپ‌اول، قم: بی‌نا، بی‌تا.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، الهدایة فی الاصول و الفروع، چاپ‌اول، قم: امام هادى(ع)، 1418ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، معانی الاخبار، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1403ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، چاپ‌دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1413ق.
اراکی، محسن، ثبوت الهلال فی الاماکن المتباعدة، چاپ‌دوم، قم: مجمع الفکر، 1434ق.
اراکى، محمدعلى، کتاب الصلاة، چاپ‌اول، قم: دفتر مؤلف، 1421ق.
اشتهاردی، علی‌پناه، مدرک العروة، چاپ‌اول، تهران: دار الاسوة، 1417ق.
اصفهانی، محمدتقی، تبصرة الفقهاء، چاپ‌اول، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة، 1427ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، فرائد الاصول، چاپ‌پنجم، قم: مجمع الفکر، 1424ق.
انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین، کتاب الطهارة، چاپ‌اول، قم: کنگره، 1415ق.
بحر العلوم، سیدمهدى، مبلغ النظر فی حکم قاصد الاربعة، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1423ق.
بحرانی، یوسف‌بن‌احمد، حدائق الناظرة، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1405ق.
بدری، تحسین، معجم مفردات اصول الفقه المقارن، چاپ‌اول، تهران: مشرق، 1428ق.
بروجردى، حسین، البدر الزاهر، چاپ‌سوم، قم: دفتر مرجع، 1416ق.
بروجردى، حسین، تبیان الصلاة، چاپ‌اول، قم: گنج عرفان، 1426ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، الحاشیة علی مدارک الاحکام، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1419ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، الرسائل الفقهیة، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ وحید بهبهانی، 1419ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، الفوائد الحائریة، چاپ‌اول، قم: مجمع الفکر، 1515ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ وحید بهبهانی، 1417ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، حاشیة الوافی، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ وحید بهبهانی، 1426ق.
بهبهانى، محمد‌باقربن‌محمداکمل، مصابیح الظلام، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ وحید بهبهانی، 1424ق.
تنکابنی، محمد، ایضاح الفرائد، چاپ‌اول، تهران: اسلامی، 1385ق.
حر عاملی، محمدبن‌حسن، وسائل الشیعة، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1409ق.
حسینی عاملى، محمدجوادبن‌محمد، مفتاح الکرامة، چاپ‌اول، قم: جامعهٔ مدرسین، 1419ق.
حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقى، چاپ‌اول، قم: دار التفسیر، 1416ق.
حلی، حسین، دلیل العروة «المقدمه»، چاپ‌اول، نجف: مطبعة النجف، 1379ق.
خمینی، روح‌الله، الاستصحاب، چاپ‌اول، تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام، 1381.
خوانساری، احمد، جامع المدارک، چاپ‌دوم، قم: اسماعیلیان، 1405ق.
خویى، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
روحانی، محمدصادق، فقه الصادق، چاپ‌اول، قم: دار الکتاب، 1412ق.
ساجدی، ابوالفضل و محمود مرتضوی شاهرودی، «واکاوی گونه‌های دخالت ذهنیت راویان در فهم حدیث»، نشریۀ علوم حدیث دانشگاه قرآن و حدیث، دورۀ 18، ش68، تابستان 1392، صص118تا145.
سبحانی، جعفر، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1424ق.
سبحانی، جعفر، ضیاء الناظر، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1418ق.
سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام، چاپ‌چهارم، قم: منار، 1414ق.
سند، محمد، سند العروة «صلاة المسافر»، چاپ‌اول، قم: داوری، 1413ق.
سند، محمد، سند العروة «کتاب الطهارة»، چاپ‌اول، قم: صحفی، 1415ق.
شهید اول، محمدبن‌مکى، ذکرى الشیعة، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1419ق.
شهیدی تبریزی، میرفتاح، هدایة الطالب، چاپ‌اول، تبریز: چاپخانۀ اطلاعات، 1375ق.
صاحب‌جواهر، محمد‌حسن‌بن‌باقر، جواهر الکلام، چاپهفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، چاپ‌سوم، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی، 1417ق.
صدر، محمدباقر، دروس فی علم الاصول، چاپ‌هشتم، قم: نشر اسلامی، 1430ق.
صدر، محمدباقر، مباحث الاصول، چاپ‌اول، قم: مرکز النشر، 1408ق.
طباطبائی، على، ریاض المسائل، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1418ق.
طباطبایی، محمدبن‌علی، مفاتیح الاصول، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1296ق.
طباطبایی‌قمی، تقیبنمحمد، آراؤنا فی اصول الفقه، چاپ‌اول، قم: محلاتی، 1371.
طباطبایی‌قمی، تقیبنمحمد، مبانی منهاج الصالحین، چاپ‌اول، قم: قلم الشرق، 1426ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، الاستبصار، چاپ‌اول، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1390ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، التهذیب، چاپ‌چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، الخلاف، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1407ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، الرسائل العشر، چاپ‌دوم، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1414ق.
طوسى، محمدبن‌حسن، المبسوط، چاپ‌سوم، تهران: مرتضوی، 1387ق.
عاملی، محمدبن‌حسن، استقصاء الاعتبار، چاپ‌اول، قم: آلالبیت، 1419ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقهاء، چاپ‌اول، قم: آلالبیت، 1414ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، مختلف الشیعة، چاپ‌دوم، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1413ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، منتهی المطلب، چاپ‌اول، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة، 1412ق.
على‌بن‌موسى، امام هشتم، فقه الرضا، چاپ‌اول، مشهد: آلالبیت(ع)، 1406ق.
فاضل هندی، محمدبن‌حسن، کشف اللثام، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1416ق.
فانی‌اصفهانی، علی، آراء حول مبحث الالفاظ فی علم الاصول، چاپ‌اول، قم: رضا مظاهری، 1401ق.
فیاض، محمداسحاق، تعالیق مبسوطه علی مناسک الحج، چاپ‌اول، قم: محلاتى، بی‌تا.
قائنی، محمد، المبسوط مسائل طیبة، چاپ‌اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار، 1430ق.
قزوینى، على موسوی، تعلیقة علی معالم الاصول، چاپ‌اول، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1427ق.
قزوینى، على موسوی، ینابیع الاحکام، قم: جامعۀ مدرسین حوزهٔ علمیه، 1424ق.
قطان حلى، محمدبن‌شجاع، معالم الدین، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1424ق.
قمى، ابوالقاسم، قوانین الاصول، چاپ‌دوم، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة، 1378ق.
کلباسی، محمدبن‌محمدابراهیم، رسالة فی حجیة الظن، چاپ‌اول، بی‌جا: بی‌نا، 1317ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، چاپ‌چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
کورانی عاملی، علی، الرد علی الفتاوی المتطرفة، قم: بی‌نا، 1423ق.
کورانی عاملی، علی، الف سؤال و اشکال، بی‌جا: بی‌نا، 1423ق.
گلپایگانی، محمدرضا، الدر المنضود فی احکام الحدود، چاپ‌اول، قم: دار القرآن، 1412ق.
گلپایگانی، محمدرضا، کتاب الحج، چاپ‌اول، قم: دار القرآن، 1403ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی، بحار الانوار، چاپ‌دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی، روضة المتقین، چاپ‌دوم، قم: کوشانبور، 1406ق.
محقق ثانی، علی‌بن‌حسین، جامع المقاصد، چاپ‌دوم، قم: آلالبیت(ع)، 1414ق.
محقق داماد، محمد، کتاب الحج، چاپ‌اول، قم: چاپخانۀ مهر، 1401ق.
مختاری، رضا و محسن صادقی، غنا موسیقی، چاپ‌اول، قم: دفتر تبلیغات، 1419ق.
مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، چاپ‌پنجم، قم: دار التفسیر، 1381.
معلم، محمدعلی‌علی‌صالح، التقیة فی فقه اهل البیت، چاپ‌اول، بی‌جا: مؤلف، 1418ق.
میرزای شیرازى، محمدحسن‌بن‌محمود، حاشیة المکاسب، چاپ‌اول، قم: شریف الرضی، 1412ق.
نجم‌آبادی، ابوالفضل، الاصول، چاپ‌اول، قم: مؤسسۀ آیت‌الله بروجردی، 1380.
نراقى، احمدبن‌محمدمهدی، عوائد الایام، چاپ‌اول، قم: دفتر تبلیغات، 1417ق.
نراقى، احمدبن‌محمدمهدی، مستند الشیعة، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1415ق.
نورى، حسین، خاتمة المستدرک، چاپ‌اول، قم: آلالبیت(ع)، 1417ق.
همدانى، رضابن‌محمدهادی، مصباح الفقیه، چاپ‌اول، قم: جعفری، 1416ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,587 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 865 |
||