بررسی ساختار نحوی افعال مرکب دوجزئی بر پایۀ نظریۀ صرف توزیعی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 16، دوره 14، شماره 2، تیر 1401، صفحه 181-201  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.72364.1054

نویسندگان

زینب محمدابراهیمی جهرمی ¹؛ آهو الوند²

¹گروه زبانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران ایران

²دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

فعل مرکب یکی از پربسامدترین انواع فعل در زبان فارسی است و تاکنون موضوع پژوهش‌های متعددی بوده است. این فعل درواقع محمول مرکبی است متشکل از یک جزء فعلی (همکرد) و یک (یا چند) جزء غیرفعلی که‌ با هم، معنایی را افاده می‌کنند. در این مقاله الگویی برای ساختار فعل مرکب در زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ صرف توزیعی ارائه دادیم. در ساختار افعال مرکب به‌ازای هر یک از اجزا یک ریشۀ انتزاعی دخیل است. این ریشه‌ها فاقد مقولۀ دستوری و جوهرۀ آوایی و صرفاً زنجیره‌ای از مشخصه‌های صوری‌اند. پس از ادغام و حرکت به فراخور ساخت نحوی موردنظر، یعنی پس از پایان اشتقاق نحوی، مطابق مبانی صرف توزیعی دست‌خوش فرایندهای پسانحوی می‌شوند. درنهایت گره‌های نحوی، برای درج‌ مؤخر واحدهای واژگاهی آماده می‌شوند. نشان دادیم که ریشۀ مربوط به جزء غیرفعلی در جایگاه هستۀ گروه محمول وارد اشتقاق می‌شود و بار اصلی حمل جمله را به عهده دارد، این گروه خود در جایگاه خواهر گروه فعلی کوچک است که هسته‌اش با ریشۀ مربوط به جزء فعلی اشغال شده است.

کلیدواژه‌ها

صرف توزیعی؛ فعل مرکب؛ ریشۀ انتزاعی؛ هم‌جوشی؛ درج مؤخر

مراجع