واکاوی ردپای تفکر عامیانه در شعر سیمین بهبهانی با نگاهی بر مسئله خلاقیت استعاری و آمیختگی مفهومی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 3، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 28، آذر 1401، صفحه 67-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2022.76443.1100

نویسندگان

آرش آقابزرگیان معصومخانی¹؛ مریم ایرجی^{* 2}

¹دکتری زبان‌شناسى، دانشگاه آزاد اسلامى واحد تهران مرکزى، تهران، ایران

²استادیار گروه زبان‌شناسى، دانشگاه آزاد اسلامى واحد تهران مرکزى، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش ضمن کاربست ابزارهای گسترش، پیچیده‌سازی، پرسش و ترکیب در چارچوب نظریه استعاره مفهومی جهت تحلیل خلاقیت مبتنی بر تفکر عامیانه در شعر سیمین بهبهانی، به بررسی ویژگی‌های کیفی نظریه آمیختگی مفهومی به عنوان دیدگاهی مکمل برای تبیین جامع‌تر موضوع پرداخته است. نتایج حاصله نشان می‌دهند که شاعر ضمن کاربرد جداگانه ابزارها در مواردی نیز از کاربرد توأمان بهره گرفته است. به طور کلی تحلیل این نمونه‌ها در چارچوب نظریه آمیختگی مفهومی نمایانگر این است که گاهی شاعر شبکه‌های آمیخته‌ای‌ مبتنی بر دو رونداد را به صورت جداگانه در متن حاضر می‌کند که اگرچه در برخى جنبه‌‌ها اطلاعات مشابهى را به دست مى‌دهند، اما بعضاً مى‌توانند حاوی برخى اطلاعات متضاد نیز باشند. از سوی دیگر گاهی شاهد بازتاب یک یا چند فضاى آمیخته برآمده از شبکه‌هایی در پس‌زمینه به داخل شبکه دیگری هستیم که هر دو درونداد آن نقش فضاهاى پیش‌زمینه‌ را ایفا مى‌کنند. همچنین می‌توان شرایطی را در نظر گرفت که شبکه آمیخته‌ای مبتنى بر سه درونداد وجود داشته باشد. نظریه آمیختگی مفهومی می‌تواند بر اساس تبیین‌های مرتبط با برداشت‌هاى پویا و منظرى از اندیشه عامیانه و همچنین چگونگی انسجام مفاهیم در ذهن و بافت بلافصل زبانی به واکاوی جامع چگونگی درهم‌ تنیدگی مفاهیم مختلف در شعر بپردازد.

کلیدواژه‌ها

استعاره مفهومی؛ تفکر عامیانه؛ خلاقیت؛ آمیختگی مفهومی

مراجع

1. بهبهانی، سیمین (1378). یاد بعضی نفرات. تهران: البرز.
2. بهبهانی، سیمین (1395). مجموعه اشعار سیمین بهبهانى. چاپ اول. تهران: نشر نگاه.
3. حسن‌لی، کاووس و مریم حیدری (1385). بررسی عناصر معاصر در شعر سیمین بهبهانی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ش 48. ص 100-85.
4. شریفیان، مهدی (1384). نقش زبان در شعر سیمین بهبهانی. پژوهشنامه ادب غنایی. ش 4. ص 99-75.
5. راسخ‌مهند، محمد (1394). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی؛ نظریه‌ها و مفاهیم. چاپ پنجم. تهران: سمت.
6. روشن، بلقیس و لیلا اردبیلى (1395). مقدمه­اى بر معناشناسى شناختى. چاپ دوم. تهران: علم.
7. کریم‌خانی، مسعود (1383). شعر نیمایی از نیما یوشیج تا سیمین بهبهانی. مجله واژه. ش 3. ص 98-87.
8. کوچش، زولاتان (1393). مقدمه­اى کاربردى بر استعاره. ترجمه شیرین پورابراهیم. چاپ اول. تهران: سمت.
9. گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی‌‌راد (1381). زبان‌شناسى شناختی و استعاره. تازه‌هاى علوم شناختی. ش 3. ص 64-59.
10. گلفام، ارسلان؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا و سیما حسندخت فیروز (1388). استعاره زمان در شعر فروغ فرخزاد از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی. نقد ادبی. ش 7. ص 136-121.

 

11. Brandt, Line (2013). The Communicative Mind: A Linguistic Exploration of conceptual Integration and Meaning Construction. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
12. Croft, William and D. Alan Cruse (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
13. Evan, Vyvyan and Melanie Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
14. Evan, Vyvyan; Benjamin K. Bergen and Jorg Zinken (2007). The Cognitive Linguistics Readers. London: Equinox publishing Ltd.
15. Fauconnier‌, Gilles‌ and‌ Mark Turner (1998 a). Conceptual Integration Networks‌. Cognitive‌ Science. No22. Pp133-187.
16. Fauconnier‌, Gilles‌ and‌ Mark Turner (1998 b). Principles of Conceptual Integration. In Jean-Pierre Koenig (Ed). Discourse and Cognition. Stanford: Center for the Study of Language and Information. Pp‌ 269‌-28.
17. Fauconnier‌, Gilles‌ and‌ Mark Turner (2002). The Way We Think. New York: Basic Books.
18. Glebkin Vladimir (2013). Critical View on Conceptual Blending Theory. Proceedings of the 35th Annual Conference of the Cognitive Science Society; Berlin: Austin, TX. Pp 2404-2409.
19. Grady, Joe; Todd Oakley and Seana Coulson (1999). Blending and Metaphor. In Gibbs, Raymond and Gerard Steen (Eds). Metaphor in Cognitive Linguistics. Amsterdam: John Benjamins. Pp 79-100.
20. Kövecses, Zoltán (2005). Metaphor in Culture: Universality and Variation. Cambridge: Cambridge University Press.
21. Kövecses, Zoltán (2009). Metaphor and Poetic Creativity: A Cognitive Linguistic Account. Acta Universitatis Sapientiae, Philologica. Vol 1. No 2. Pp 181-196.
22. Kövecses, Zoltán (2020). A New View of Metaphorical Creativity I & II. In Li, Fuyin and Yan Ding (Eds). Ten Lectures on Figurative Meaning-Making: The Role of Body and Context. The Netherlands: Brill.
23. Lakoff, George and Mark Johnson (1980). Metaphor we live by. Chicago: Chicago University Press.
24. Lakoff, George and Mark Turner (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: Chicago University Press.
25. Lee, David (2001). Cognitive linguistics: An Introduction. Oxford: Oxford University Press.
26. Oakley, Todd and Sean Coulson (2008). Connecting the Dots: Mental Spaces and Metaphoric Language in Discourse. In Oakley, Todd and Andrew Hougaard (Eds). Mental Spaces in Discourse and Interaction. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
27. Oakley, Todd and Esther Pascal (2017). Conceptual Blending Theory. In Dancygier, Barbara (Ed). The Cambridge Handbook of Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press; Pp 423- 448.