ارائه‌ی الگوی مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست شهری امن با رویکرد شهر دوستدار کودک (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 21، شهریور 1402، صفحه 113-131   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.76980.1202

نویسندگان

نرجس شهمیری¹؛ مژگان زعیم دار^{* 2}؛ رکسانا موگویی³؛ سعید ملماسی²

¹دانشجوی دکتری مدیریت محیط‌زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه محیط‌زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه محیط‌زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

کودکان به‌عنوان سازندگان نسل‌های بعدی محسوب می‌گردند و فضاهای شهری نقش ویژه‌ای در اجتماعی شدن، بالفعل کردن استعدادها و برآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی کودکان ایفا می‌کنند. بنابراین، محیط‌زیست شهری امن و طراحی صحیح فضاهای شهری متناسب با زندگی کودکان در سوق دادن جامعه‌ی انسانی به سمت جامعه­ای سالم و مطلوب از اهمیت زیادی برخوردار است. با این حال، در نظام مدیریت و برنامه‌ریزی شهری ایران توجه به نیازهای کودکان نادیده انگاشته شده است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر، ارائه‌ی الگوی مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست شهری امن با رویکرد شهر دوستدار کودک در کلان‌شهر تهران می‌باشد. بنابراین، روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی–اکتشافی بوده که در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک DEMATEL و مدل تحلیل شبکه (ANP) در نرم­افزار Super decision استفاده شده است. همچنین جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کارشناسـان و متخصصین مسائل شهری تهران بوده و بـا اسـتفاده از نمونـه­گیری دلفـی، حجـم نمونـه تعـداد 20 نفـر تعیین گردیده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در راستای ارائه‌ی الگوی مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب در راستای تحقق محیط‌زیست شهری امن با رویکرد شهر دوستدار کودک در تهران معیار اجتماعی-سیاسی-فرهنگی از بیشترین تأثیرگذاری و معیار برنامه‌ریزی نهادی و قانونی از بیشترین تأثیرپذیری برخوردار می‌باشند. بر اساس بردار ویژه‌ی به‌دست آمده از مدل تحلیل شبکه‌ای نیز معیار محیطی–کالبدی با وزن نرمال 205/0 از بیشترین اولویت برخوردار بوده و معیار امنیت با وزن نرمال 199/0 در اولویت دوم قرار دارد. همچنین معیار برنامه‌ریزی نهادی با وزن 139/0 از کمترین اولویت برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت شهری؛ محیط‌زیست امن؛ کودک؛ شهر دوستدار کودک؛ کلان‌شهر تهران

مراجع

 

1. حجازی، س.م.، و حبیبی، ک. (1394). بررسی راهکارهای طراحی شهری جهت خلق فضای شهری کودک‌مدار (نمونه موردی: شهر همدان). مطالعات محیطی هفت حصار، 4(14)، 54-35.
2. زیاری، ک.، صراف، م.، پوراحمد، ا.، و فرهودی، ر. (1400). تبیین اصول شهر دوستدار کودک با رویکرد ارتقاء محیط شهری به روش دلفی و کاربست آن در منطقه 2 تهران. تحقیقات جغرافیایی، 36(2)، 189-173.
3. کیانی، ا.، و اسماعیل‌زاده کواکی، ع. (1391). تحلیل و برنامه­ریزی شهر دوستدار کودک از دیدگاه کودکان (مطالعه موردی: قوچان). باغ نظر، 9(20)، 62-51.
4. منوچهری، ب.، و علیزاده، ک. (1393). شهر دوستدار کودک، گامی به سوی شهر پایدار آینده (نمونه مورد مطالعه: شهر مشهد). اولین همایش ملی در جستجوی شهر فردا واکاوی مفاهیم و مصادیق در شهر اسلامی-ایرانی. تهران: شرکت دیبا افق.

 

5. Aerts, J. (2018). Shaping Urbanization for Children: A Handbook on Child-Responsive Urban Planning. New York: United Nations Children’s Fund (UNICEF).
6. Ballo J.B., Sunarharum, T.M., & Patilima, H. (2017). Desain Besar Jakarta Menuju Kota Layak Anak 2018-2022. Jakarta: Kedeputian Gubernur Provinsi DKI Jakarta Bidang Tata Ruang dan Lingkungan Hidup.
7. Becon, E. (2012). Design of Cities. Viking Penguin Books.
8. Bishop, K., & Corkery, L. (2017). Designing cities with children and young people: beyond playgrounds and Skate Parks. New York: Routledge.
9. Broberg, A., Kyttä, M., & Fagerholm, N. (2013). Child-friendly urban structures: Bullerby revisited. Journal of Environmental Psychology, 35, 110-120.
10. Chan, P. (2021). Child-Friendly Urban Development: Smile Village Community Development Initiative in Phnom Penh. World, 2, 505–520.
11. Chan, P., & Lee, M.H. (2019). Prioritizing Sustainable City Indicators for Cambodia. Urban Science, 3(4), 104.
12. Churchman, A. (1999). Disentangling the Concept of Density. CPL Bibliography, 13(4), 389-411.
13. Clark, A. (2011). Breaking Methodological Boundaries? Exploring Visual, Participatory Methods with Adults and Young Children. European Early Childhood Education Research Journal, 19(3), 321-330.
14. Driskell, D. (2002). Creating Better Cities with Children and Youth: A Manual for Participation. London: Routledge.
15. Gill, T. (2019). Building cities fit for children: case studies of child-friendly urban planning and design in Europe and Canada. Available from: https://www.wcmt.org.uk/fel lows/reports/building-case-child-friendly-urban-planning.
16. Hancock, T. & Duhl, L.J. (1986). Healthy cities: promoting health in the urban context. A background working paper for the Healthy Cities Symposium. 7–11 April. Lisbon, Portugal, 366–371.
17. Hanssen, G.S. (2019). The Social Sustainable City: How to Involve Children in Designing and Planning for Urban Childhoods? Urban Planning, 4(1), 53–66.
18. Jacobs, J. (2000). The Use of Sidewalks Safety. In the City Readers (R. T. Legates, & F. Stout, Eds.). London: Rutledge.
19. Kai, R., & Leiqing, X. (2017). Dataset on energy effi ciency assessment and measurement method for child-friendly space in cold residential area. Data in Brief, 14, 148–155.
20. Lynch, K. (2006). A Theory of Good City Form. Amazon book cloobs.
21. Mallon, K., & Has, L. (2002). Australian Youth: Aliens in a Suburban Environment. In Chawla, L. (Ed) growing up in an Urbanizing Old, London: Unesco/Earth scan.
22. Mumford, L. (1976). Technique Paradise. In: The Urbanization of European Society in the Nineteenth Century (a. Lees Eds.), ROGERS univ. common and Pennsylvania Univ., d.c Health and company, Massachusetts
23. Percy-Smith, B. & Thomas, N. (Eds). (2009). A Handbook of Children and Young People’s Participation: Perspectives from Theory and Practice. Londen: Routledge.
24. Riggio, E. (2002). Child friendly cities, good governance in the best interests of the child. Journal of Environment & Urbanization, 14(2), 45-58.
25. Satispi, E. (2019). Policy Development of the Child-Friendly City: Case Study of South Tangerang City Regional Government. International Journal of Social and Administrative Sciences, 3(2), 105–112.
26. Sawsan, S.M. (2018). Integrating youth in city planning: Developing a participatory tool toward a child friendly vision of Eastern Wastani Seida. Alexandria Engineering Journal, 57, 897–909.
27. Torres, J. (2009). Children & cities: planning to grow together. Document in a collection, Ottawa: the Vanier institute of the family.
28. (2004). Building Child Friendly Cities: A Framework for Action.Florence. Innocenti Research Centre: International Secretariat for Child Friendly Cities.
29. United Nations. (2020). 68% of the World Population Projected to Live in Urban Areas by 2050, Says UN. 2018. Available online: https:// un.org/ development/ desa/ en/news/population/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html (accessed on 7 November 2020).
30. Wood, J. (2016). Space to participate: children’s rights and the Scottish town planning system. PhD Thesis. Heriot-Watt University. Available from: http://hdl.handle.net/10399/ 3401.
31. Zerlina1, D., & C C Suleiman, C.C. (2020). Towards the innovative planning for child-friendly neighborhood in Jakarta. IOP Conference Series Earth and Environmental Science, 592(1), 012023.
32. Zhang, P., Zhang, L., Chang, Y., Xu, M., Hao, Y., Liang, S., Liu, G., Yang, Z., Wang, C., (2019). Food-energy-water (FEW) nexus for urban sustainability: a comprehensive review. Conserv. Recycl, 142, 215–224.