جستار و طبقه‌بندی آن به مثابه ژانر

جستارهای نوین ادبی

دوره 55، شماره 2 - شماره پیاپی 217، شهریور 1401، صفحه 27-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی.

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2022.73540.1199

نویسندگان

صدیقه شریف زاده¹؛ قدسیه رضوانیان^{* 2}

¹دانشگاه مارندذان

²دانشگاه مازندراگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسرن

چکیده

جستار گونه‌ نوشتاری برآمده از دنیای جدید و مناسبات روزگار مدرن است که می‌توان آن را در جایگاه ژانری مستقل بررسی کرد. خاستگاه این نوع، به دوره رنسانس و توجه به فردیت انسان اندیشمند بازمی‌گردد. نظر به این که جستار با برخی گونه‌های دیگر، نزدیکی و خویشاوندی داشته، سبب شده که بدون توجه به فرم و چیستی آن، با ژانرهای مرسوم و هم‌خانواده‌ی خود نام‌گذاری شود. در این مقاله پس از مروری بر جستارنویسی در غرب، به مسأله فرم در جستار، نثر آن و ارتباط آن با ساختارهای دنیای جدید توجه شده و با مطالعه گونه‌های خویشاوند این نوع نوشتار، و تجزیه و تحلیل شکلی و کیفی جستار، انواع آن، ذیل دو عنوان کلی جستار شخصی و جستار رسمی با زیرعنوان‌هایی دسته‌بندی شده و به نسبت جستار با گونه‌های مشابه آن پرداخته شده است. در نهایت برای نزدیک شدن به تعریفی از جستار، با مطالعه‌ی جستارهای متنوع، مؤلفه‌هایی به عنوان ویژگی‌های نسبی مشترک این گونه؛ همچون: نثربودگی، خودنگاری، انعطاف‌پذیری، تعمیم‌یابندگی، خودآیینی، ادبیت ساده، اندیشه‌ورزی و متأملانه بودن، استخراج شده است.

کلیدواژه‌ها

جستار؛ ژانر؛ مدرنیته؛ سوژه؛ فرم

مراجع