ارزیابی محدوده‌های مسکن مهر براساس عوامل پایداری (مطالعه‌موردی: مسکن مهر تعاونی‌ساز، صنعتی‌ساز و خودساز شهر سمنان)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 3، آذر 1403، صفحه 23-44   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.77358.1211

نویسندگان

صابر محمدپور^{* 1}؛ بنیامین حسن زاده باغی²؛ سحر نظری²

¹دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²کارشناس ارشد شهرسازی- برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

امروزه تجربه پروژه­های مسکن مهر در شهرهای ایران به یکی از چالش­های برنامه­ریزی شهری تبدیل شده­ و نشان داده­است که توجه به نیازهای ساکنین آن در محیط­های سکونتی از مهمترین نیازهای هر مسکنی بشمار می­آید و با تحقق این مهم می­­توان پایداری را در این نوع مساکن ارتقاء داد تا رضایتمندی ساکنین افزایش یابد. این پژوهش به دنبال ارزیابی سه محدوده مسکن مهر تعاونی­ساز، صنعتی­ساز و خودساز شهر سمنان براساس عوامل پایداری مسکن است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار جمع­آوری داده­ها براساس مطالعات کتابخانه­ای و پیمایشی و در قالب توزیع 360 پرسشنامه بصورت تصادفی ساده بوده­است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که ساکنین از معیار کالبدی و زیباشناختی به ترتیب بیشترین و کمترین رضایتمندی را داشته­اند. در سطح شاخص­ها نیز شاخص­های «تأمین کافی امکانات پارکینگ وسایل نقلیه» و «تاسیسات و تجهیزات کارآمد»، بیشترین و شاخص­های­ «چشم اندازهای قابل رویت» و «دسترسی به فضای سبز مناسب» کمترین رضایتمندی را کسب کردند. نتایج معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی بیانگر بیشترین میزان تاثیرگذاری معیار کالبدی در کل محدوده و همچنین در محدوده­­های تعاونی­ساز و خودساز و معیار اجتماعی در محدوده صنعتی­ساز است. نتایج روش­های­ مرک و ایداس جهت وزندهی و رتبه­بندی سه محدوده نشان داده­است که مسکن مهر خودساز، نسبتا پایدار و مساکن مهر تعاونی­ساز و صنعتی­ساز به ترتیب دارای پایداری کم و عدم پایداری هستند. این نتایج می­تواند به برنامه­ریزان حوزه مسکن و مدیران شهری جهت بهبود پایداری مسکن مهر شهر سمنان در راستای ارتقای رضایتمندی ساکنین کمک کند.

کلیدواژه‌ها

پایداری؛ سمنان؛ روش ایداس؛ روش مرک؛ مسکن مهر

مراجع

1. اجزاء شکوهی، م.، و ارفعی، ج. (۱۳۹۴). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر بجستان. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، ۶(۲۲)، ۴۲-۳۳.
2. احمدی، پ.، و چاره­جو، ف. (1399). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار نمونة­موردی: مسکن مهر شهرک بهاران. برنامه­ریزی فضایی، 11(1)، 178-151.
3. بزرگر، ص.، و قربانی، ع. (۱۳۹۸). واکاوی رضایتمندی پروژه مسکن مهر از منظر پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: مسکن مهر شهر گرگان. جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، ۸(۱).
4. پیری، ف.، ملکی، س.، و عابدی، ز. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهری با رویکرد مدلسازی ساختاری – تفسیریISM (نمونه موردی: شهر ایلام). جغرافیا وتوسعه ناحیه­ای، 19(1)، 87-53.
5. جافری، رح.،، موسوی، م.، و مصیب­زاده، ع. (1398). سنجش عوامل مؤثر بر رضایتمندی از مساکن گروه­های کم­درآمد شهری (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهرضا). جغرافیای اجتماعی شهری، 6(2)، 186-169.
6. خلیلی، ا.، نورالهی، ح.، رشیدی، ن.، و رحمانی، م. (۱۳۹۴). ارزیابی سیاست های مسکن مهر در ایران و ارایه راهکارهایی جهت بهبود آن. مطالعات شهری، 4(۱۳)، 92-83.
7. دبیری، ف.، خلعتبری، ی.، و زارعی، س. (1395). دست‌یابی به توسعه پایدار از منظر حقوق بین الملل محیط زیست. انسان و محیط زیست، 16(1)، 73-63.
8. درکوش، س. ع. (۱۳۹۴). درآمدی به اقتصاد شهری. تهران: مرکز نشردانشگاهی.
9. رضایی خبوشان، ر.، و نعمتی مهر، م. (1399). برنامه‌‌ریزی فضایی ارتقای کیفیت محیط مسکونی مبتنی بر نتایج ارزیابی رضایت‌‌مندی ساکنان مورد پژوهش: مسکن مهر شهر جدید پردیس. صفه، 31(3)، 96-79.
10. رضایی، م. ر.، و کمائی زاده، ی. (1392). ارزیابی میزان رضایت مندی ساکنان از مجتمع های مسکن مهر (مطالعه موردی: سایت مسکن مهر فاطمیه شهر یزد). مطالعات شهری، 2(5)، 25-13.
11. رنجبر، ز.، شکری فیروزجاه، پ.، و جانباز قبادی، غ. (1400). سنجش میزان تاب‌آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری نمونه موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۱(۶۲)، ۴۱۲-۳۸۳.
12. زیاری، ک. ا.، آروین، م.، و فرهادی­خواه، ح. (1396). ارزیابی وضعیت شاخص‌های مسکن گزینی در شهر (نمونه موردی: شهر اهواز). مطالعات مدیریت شهری، 9(30)، 63-49.
13. سرتیپی­پور، م. (۱۳۸۹). ارزیابی و تحلیل مسکن روستایی استان سیستان و بلوچستان و پیشنهاد جهت گیری آتی. جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 8(۲۷)، 135-96.
14. فرهادی، ر.، و همتی گرشاسب، س. (1396). مکان­گزینی مسکن اجتماعی (مطالعۀ­موردی: مسکن مهر شهر کازرون). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2)، 101-87.
15. محمدی دوست، س. س.، خانی­زاده، م. ع.، و نمازیان، ف. (1397). سنجش میزان رضایت‌مندی از مسکن مهر با تأکید بر ابعاد پایداری اجتماعی (مطالعه­موردی: مسکن مهر شهر یاسوج). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی. 13(1)، 266-251.
16. مرادی اهری، ع. ر. (۱۳۹۴). رتبه­بندی معیارهای مسکن پایدار با استفاده از روش ANP. کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم اجتماعی، قزوین.
17. مسعودی­راد، م.، ابراهیم­زاده، ع.، و رفیعیان، م. (1394). سنجش پایداری مسکن در سیاست­های مسکن اجتماعی ایران (مطالعه­موردی: مسکن استیجاری هزار دستگاه شهر خرم­آباد). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 3(4)، 465-447.
18. ملک افضلی، ع. ­ا.، و قاسم شریفی، ت. (1398). ارزیابی رضایتمندی مسکن مهر براساس شاخص­ها و اصول مسکن اجتماعی (موردپژوهی: شهرجدیدپرند، شهرجدیدپردیس). جغرافیا و روابط انسانی، 2(1)، 94-72.
19. ملکی، س.، حسینی، س. ر.، ویسی، ا. ، و مختاری، ص. (1394). سنجش رضایت‌مندی شهروندان از کیفیت سکونتی طرح مسکن مهر مطالعه موردی: شیرین شهر اهواز. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 6(23)، 168-155.
20. نورائی، هـ.، و کهن، ف. (1397). ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکنِ مناسب (مطالعه موردی: مسکن مهر شهرضا).فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(35)، 138-123.
21. نوری، م. ج.، و اسدپور، ک. (1395). تبیین عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از وضعیت سکونت (مطالعه­موردی: شهر دهاقان). فصلنامه مطالعات شهری، 5(18)، 76-63.
22. وکیلی­نژاد، ر.، و دانشمند، س. (1400). ارزیابی تعامل محورهای سه‌گانه پایداری در ساماندهی فضای شهری (نمونه­موردی: رودخانه خشک شیراز). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(1)، 92-77.
23. یزدانی، م. ح.، سلمانی، هـ.، و پاشازاده، ا. (۱۳۹5). بررسی رضایتمندی ساکنان مجتمع­های مسکن مهر(مطالعه موردی؛ مجتمع­های مسکن مهر اوشیب و مهر ولایت بابل). جغرافیا و توسعه، 15(۴۷)، 270-253.
24. یزدانی، م. ح.، سلیمانی­مقدم، ه.، پاشازاده، ا.، و زادولی ف. (1400). سنجش و رتبه‌بندی رضایت شهروندان از پایداری مسکن قابل استطاعت (نمونه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر اردبیل). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 27-1.

 

25. Aalbers, M. B. (2017). The variegated financialization of housing. International journal of urban and regional research, 41(4), 542-554.
26. Coscia, C., Mukerjee, S., Palmieri, B. L., & Quintanal Rivacoba, C. (2020). Enhancing the sustainability of social housing policies through the social impact approach: Innovative perspectives form a “Paris Affordable Housing Challenge” project in France. Sustainability, 12(23), 9903.
27. Ezennia, I. S., & Hoskara, S. O. (2019). Exploring the severity of factors influencing sustainable affordable housing choice: evidence from Abuja, Nigeria. Sustainability, 11(20), 5792.
28. Ganiyu, B. O., Fapohunda, J. A., & Haldenwang, R. (2015, December). Construction approaches to enhance sustainability in affordable housing in developing countries. In 2015 World Congress on Sustainable Technologies (WCST)(pp. 101-107). IEEE.
29. Ghasemi, M., & Ozay, N. (2018). A discussion on affordable housing projects; case study Mehr Housing, Iran. Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(3), 137-145.
30. Gonçalves, D. K. D. O., Masiero, É., Bragança, L., & Kakuda, F. M. (2020). Qualitative and quantitative assessment of urban sustainability in social housing using the casa azul label and SBTool Urban in Brazil. Applied Sciences, 10(18), 6246.
31. Hanif, F., Shamshir, M., & Alwi, K. K. (2020). House finance for low income groups in Pakistan. Independent Journal of Management & Production, 11(4), 1394-1418.
32. Huang, Z., & Du, X. (2015). Assessment and determinants of residential satisfaction with public housing in Hangzhou, China. Habitat International, 47, 218-230.
33. Karji, A., Woldesenbet, A., Khanzadi, M., & Tafazzoli, M. (2019). Assessment of social sustainability indicators in mass housing construction: a case study of Mehr housing project. Sustainable Cities and Society, 50, 101697.
34. Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
35. Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
36. Marzouk, M., & Azab, S. (2017). Analyzing sustainability in low-income housing projects using system dynamics. Energy and Buildings, 134, 143-153.
37. Mishra, A. K. (2019). Housing needs fulfillment for low-income group. International Journal on Livable Space, 4(2), 40-47.
38. Mohit, M. A., & Azim, M. (2012). Assessment of residential satisfaction with public housing in Hulhumale’, Maldives. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 756-770.
39. Palestinian Central Bureau of Statistics. (2020). Sustainable Housing Development in Palestine 2007- 2017, Ramallah - Palestine.
40. Perrucci, D. V., Vazquez, B. A., & Aktas, C. B. (2016). Sustainable temporary housing: Global trends and outlook. Procedia Engineering, 145, 327-332.
41. Rameli, N., Salleh, D., & Ismail, M. (2017). Homeownership affordability of low income Group in Kuala Lumpur. Advances in Social Sciences Research Journal, 4(3), 215-227.
42. Saidu, A. I., & Yeom, C. (2020). Success criteria evaluation for a sustainable and affordable housing model: a case for improving household welfare in Nigeria Cities. Sustainability, 12(2), 656.
43. Shah, S., & Mishra, A. K. (2018). Review on global practice of housing demand fulfillment for low income group people. NOLEGEIN Journal of Business Ethics, Ethos & CSR, 1(2), 5-16.
44. Shalbolova, U., Chikibayeva, Z., Yegemberdiyeva, S., & Kim, Y. (2020). Housing and communal services as a factor of the urban sustainability. In E3S Web of Conferences(Vol. 208, p. 04013). EDP Sciences.
45. Sulaiman, F. C., Hasan, R., & Jamaluddin, E. R. (2016). Users’ perception of public low income housing management in Kuala Lumpur. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 326-335.
46. Winston, N. (2022). Sustainable community development: Integrating social and environmental sustainability for sustainable housing and communities. Sustainable Development, 30(1), 191-202.
47. Wu, G., Duan, K., Zuo, J., Zhao, X., & Tang, D. (2017). Integrated sustainability assessment of public rental housing community based on a hybrid method of AHP-entropy weight and cloud model. Sustainability, 9(4), 603.