اصول شکلی حاکم بر بهره‌برداری از حوضۀ دجله و فرات

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 5، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، فروردین 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2022.72642.1156

نویسندگان

اعظم امینی^{* 1}؛ محمد عابدی²؛ الناز نساری³

¹استادیار حقوق بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران( نویسنده مسئول)

²استادیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

³دانش آموخته دکتری، پژوهشگر و مدرس حقوق بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

اصول شکلی حاکم بر بهره‌برداری از حوضه دجله وفرات
اصول شکلی با ارائه چارچوب هنجاری لازم برای اجرای تعهدات ماهوی، نقشی مهم در تنظیم حقوق آب ایفا می‌کنند. بعلاوه، اصول شکلی می‌توانند به جلوگیری از بروز اختلافات کمک کنند. مهم‌ترین این اصول عبارت‌اند از اصل همکاری، اصل ارزیابی زیست‌محیطی و اصل اطلاع‌رسانی و مشورت با کشورهای آسیب‌دیده. اصول مزبور علاوه بر آن‌که در زمرۀ قواعد عرفی تلقی می‌شوند، در برخی کنوانسیون‌های بین‌المللی، اسناد بین‌المللی و توافق‌های دوجانبه نیز تصریح شده‌اند. ارزیابی این تعهدات و رویه دولتهای کناره دجله و فرات نشان می‌دهد که با وجود عضویت این دولتها در پاره‌ای از اسناد و نهادهای بین‌المللی و توافق‌های دوجانبه، در عمل رویکرد موثر و پایداری در اجرای جامع این اصول وجود ندارد و عدم همکاری در اجرای تعهدات شکلی، در تحقق تعهدات ماهوی این حوضه آبریز –از جمله تعهد به بهره‌برداری منصفانه و متعارف و عدم آسیب رسانی- تاثیر منفی داشته است.

کلیدواژه‌ها

"حوضه آبریز دجله و فرات"؛ "اصول شکلی"؛ "تعهد به همکاری"؛ "تعهد به ارزیابی زیست‌محیطی"؛ "تعهد به اطلاع رسانی و مشورت"

مراجع