تبیین امنیت‌ملی افغانستان در پرتو منازعه امریکا و ایران (2001-2021)

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 10، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، فروردین 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2022.72753.1162

نویسندگان

سیداحمد فاطمی نژاد^{* 1}؛ سیدمجتبی علوی²

¹استادیار روابط بین الملل،دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد،ایران( نویسنده مسئول)

²دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل،دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

چکیده

دوره بیست ساله حضور امریکا در افغانستان پس از سال 2001 یکی از دوره‌‌هایی بود که طی آن کماکان منازعه و ناامنی در افغانستان رواج داشت. عوامل مختلفی برای این ناامنی می‌توان ذکر کرد که یکی از آنها، رقابت‌های خارجی در میدان افغانستان بوده است. اکنون که حضور مستقیم نظامی امریکا در افغانستان به پایان رسیده، فرصت مناسبی برای بررسی پیامدهای حضور این کشور برای امنیت افغانستان از منظرهای مختلف است. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رقابت و منازعه آمریکا و ایران چه پیامدهایی برای امنیت‌ ملی افغانستان به همراه داشته است؟ فرضیه‌ی پژوهش این است که منازعه آمریکا و ایران در میدان افغانستان از بعد نظامی با افزایش منازعات مسلحانه، از بعد سیاسی با تضعیف دولت مرکزی، و از بعد اقتصادی با کاهش رشد مناسبات تجاری میان ایران و افغانستان باعث تضعیف امنیت‌ ملی افغانستان شده است. جهت بررسی فرضیه‌ از چارچوب نظری امنیت‌ ملی و روش تبیینی استفاده شده است. در این راستا، از یکسو برخی مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد منازعه میان دو کشور و از سوی دیگر برخی اختلافات میان آنان در رابطه با افغانستان، زمینه‌ی رقابت و منازعه میان آنها در میدان افغانستان را فراهم آورده است. از این رو سیاست‌گذاری دو کشور در قبال افغانستان کاملا مبنای امنیتی داشته و پیگیری طرفین جهت تامین منافع ملی خود منجر به اقدام آنان علیه منافع یکدیگر در خاک افغانستان شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اقدامات مذکور پیامدهایی برای امنیت‌ملی افغانستان در ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی به همراه داشته است.

کلیدواژه‌ها

"امنیت‌ملی"؛ "افغانستان"؛ "رقابت"؛ "منازعه"

مراجع