بررسی ریخت‌زمین‌ساخت ولرزه‌خیزی بخش شمالی و جنوب خاوری ایران مرکزی

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 مهر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2022.78334.1271

نویسندگان

مجید نعمتی ¹؛ نجیم اسکندری نصب سیاهکوهی²؛ شهرام شفیعی بافتی ³

¹بخش زمین‌شناسی دانشکده علوم و مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد تکتونیک بخش زمین‌شناسی و گروه پژوهشی زمین‌لرزه، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان،‌ ایران

³گروه زمین شناسی.دانشکده علوم. دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

در بررسی پیش رو به بررسی ریخت‌زمین‌ساخت و لرزه‌خیزی بخشی از‌ایران مرکزی پرداخته شده است. پهنه بررسی شده در برگیرنده‌ی گسل‌های لکرکوه، رفسنجان، طبس، نایبند، بردسیر و کوهبنان و گسل‌های ایران مرکزی است. با تهیه نقشه‌های لرزه‌خیزی گستره مشخص شد که ‌این گستره پیش از دوران ثبت دستگاهی و نیز دوره دستگاهی نشانه بارزی از جنبا بودن گسل‌های لکرکوه، کوهبنان، راور،طبس و نایبند را به نمایش می‌گذارد. بررسی ریخت‌شناسی سطحی در بخش شمالی ایران مرکزی با به‌کارگیری پیکره‌های گوگل‌ارث، جابه‌جا شدن لایه‌های سطحی توسط گسل‌های جنبا را نمایش داد. این لایه‌های جابه‌جا شده در نزدیکی گسل‌های طبس، نایبند، پشت بادام و بیابانک می‌باشند. ریززمین‌لرزه‌های برگرفته شده از شبکه لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، بیشتر در پیرامون گسل‌های طبس، نایبند، لکرکوه، بردسیر، داوران، کوهبنان و رفسنجان روی داده‌اند. زمین‌لرزه‌های بزرگتر در پیوست چندگانه گسل‌های شهداد – گلباف – لکرکوه – کوهبنان – نایبند روی داده‌اند. با به‌کارگیری شکل موج زمین‌لرزه‌ها و کاربرد روش نخستین موج P رسیده از ایستگاه‌ها در نرم‌افزار سایزن، سازوکار تکه‌هایی از گسل‌های کوهبنان و لکرکوه برپایه حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها، از گونه راستالغز راست‌بر و معکوس بوده که پیشتر در تکه‌های دیگر نیز با همین سازوکار جنبش داشته‌اند. برپایه پراکندگی زمین لرزه‌ها، شهر‌هایی مانند طبس، کوهبنان، زرند، و شهر کرمان و همچنین روستاهای زیادی در معرض خسارت‌های مالی وجانی زیادی قرار گرفته و خواهند گرفت. بنابراین، بررسی‌های لرزه‌شناسی در خاور ایران مرکزی و ریخت‌زمین‌ساخت سطحی در باختر ایران مرکزی، به‌ترتیب به دلیل لرزه‌خیز بودن جنبش گسل‌ها و بی‌لرزه بودن جنبش آنها بسیار مهم می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

لرزه‌خیزی؛ کوهبنان؛ گسل؛ تکتونیک؛ زمین‌لرزه

مراجع